bài 1.6 Những định hớng đổi mới pp dạy học
3. Vai trò của giáo viên hạt nhân trong việc bồi dỡng PPDH ở
Một điều dễ thấy ngay, nh đã đề cập ở trên, rằng vai trò của giáo viên hạt nhân là sẽ thông qua các khoá tập huấn bồi dỡng PP giảng dạy giúp giáo viên đứng lớp thực hiện các chơng trình và học liệu mới đợc thí
điểm trong Dự án GDKT&DN. Vai trò này của giáo viên hạt nhân thể hiện ở việc thay đổi phơng pháp dạy và học, thay đổi các cách t duy và thực hành việc tổ chức dạy học.
Cái khó nhất đầu tiên và cũng là cuối cùng của việc bồi dỡng này chính là làm sao học viên vợt qua đợc sức ỳ của cái cũ và sự miễn cỡng thay đổi của họ nếu có. Việc trả thù lao cho giáo viên hạt nhân cũng nh số lợng học viên/giáo viên nhiều hơn hoặc buộc họ cố gắng với những qui chế hành chính cha chắc đã dẫn đến bất kỳ sự cải thiện lâu dài nào về chất l- ợng dạy học. Ngời ta không vợt qua đợc sự miễn cỡng thay đổi PPDH có thể là do các điều quan trọng sau: (i) Thiếu sự hiểu biết rằng thay đổi là
cần thiết; (ii) Thiếu kiến thức và kỹ năng cần thiết để thay đổi; (iii) Ngời ta tin rằng sự thay đổi rồi cũng sẽ không làm khác đi đối với họ hoặc học sinh.
Qua đó chúng ta thấy vai trò quan trọng của giáo viên hạt nhân là thay đổi học viên của họ thông qua việc thay đổi chính họ trớc đã. Sự thay
đổi đó bao hàm nhiều nội dung mà các khoá đào tạo, bồi dỡng, tuy là ngắn hạn, phải thực hiện đợc.
Vậy, làm thế nào để có thể vợt qua sự miễn cỡng thay đổi?
Dới đây bàn luận chi tiết hơn về những lý do này và đa ra các cách tiếp cận, giải pháp làm thế nào để có thể vợt qua sự miễn cỡng thay đổi phơng pháp dạy học.
(i) Về thiếu sự hiểu biết rằng thay đổi là cần thiết
Một số giáo viên thấy không cần thay đổi. Họ thực sự chủ quan tin rằng họ đang giảng dạy tốt hoặc có thể thấy một vài lĩnh vực trong đó việc cải tiến PPDH là cần thiết. Nh vậy, các GV này khó hoặc không thể thay
đổi nh họ mong đợi.
Giải pháp: Để giải quyết vấn đề này, GV hạt nhân cần phải giúp cho các GV đó hiểu biết về việc hiện nay và sắp tới họ đang và sẽ làm gì trên lớp học của họ: Tóm tắt và thảo luận với GV, vạch ra những sự khác nhau của chơng trình cũ chơng trình mới, những yêu cầu chính của chơng trình mới; chỉ ra các ví dụ về chơng trình và tài liệu mới (Curriculum Guide).
Thảo luận về các khả năng mà GV có thế mạnh và những điều cần phải hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu của chơng trình mới. Trong trờng hợp nào
đó, sự hiểu biết đơn giản về nhu cầu thay đổi cũng đủ để có những thay đổi cơ bản trong dạy học. Tuy nhiên, điều này chỉ có thể thành công trong tr- ờng hợp không đòi hỏi nhiều kỹ năng hoặc thời gian cần thiết để thay đổi.
Một số giáo viên tin rằng họ có thể thay đổi một chút nếu có bất cứ sự khác nhau nào, trong khi họ lại cảm thấy rằng họ không thể làm cho học viên học tốt hơn đợc, họ cho rằng học viên có thể học không tốt là do
đặc điểm của học viên hoặc do hoàn cảnh gia đình học viên. Những GV này cũng không thể hoặc khó thay đổi vì họ không thấy lý do gì để thay
đổi. Không thể nói với những GV này rằng họ có thể thay đổi cách học của học viên.
Giải pháp: Họ phải đợc chỉ ra rằng họ có thể ảnh hởng đến việc học tập của học viên. Đặc biệt là, họ cần phải thấy mối quan hệ giữa điều họ biết và làm trên lớp và điều học viên học. Chỉ khi những GV này đợc trang bị những kiến thức s phạm mới, những PP và kĩ năng dạy học mới, đồng thời họ thấy rằng sự thay đổi trong cách dạy của họ có thể cải thiện việc học của học viên, thì họ mới có thể thay đổi các PPDH của mình. Cách tiếp cận đơn giản này không thể thành công nếu giáo viên cần có nhiều thời gian và cần đào tạo lại.
(ii) Về thiếu kiến thức và kỹ năng thay đổi
Để cải tiến kỹ năng đòi hỏi GV phải có kiến thức, kỹ năng cơ bản hoặc cả hai. Trong tình hình hiện nay, GV các trờng trọng điểm thuộc Dự
án GDKT&DN cũng nh hầu hết các GV ở các cơ sở GDKT&DN khác, khi sử dụng chơng trình và hớng dẫn chơng trình mới đợc xây dựng, đều thiếu cả kiến thức và kỹ năng thay đổi.
Giải pháp: Đào tạo bồi dỡng GV một cách hiệu quả nhất. Điều này có thể làm đợc khi:
- Kiến thức và kỹ năng trong chơng trình này dựa trên nhu cầu do các giáo viên tự xác định
- Kiến thức và kỹ năng dạy cho GV gắn với những điều họ đã biết và có thể làm đợc
- Cung cấp cho GV các hoạt động và kinh nghiệm khác nhau (nh trình diễn, ghi băng Video của GV ở trên lớp và thảo luận nhóm) - GV tham gia và học từ các hoạt động đã đợc cấu trúc, lập kế
hoạch (ví dụ dạy vi mô, mô phỏng chứ không phải nghe các chuyên gia kể cho GV về điều họ nên làm)
- GV đợc khuyến khích áp dụng những kiến thức họ đợc học trong quá trình đào tạo. GV nên đợc khuyến khích, động viên cố gắng,
đánh giá sửa chữa và lại cố gắng.
(iii) Về sự tin tởng rằng thay đổi cũng không hơn gì
Một số GV tin rằng họ có thể thay đổi một chút nếu có bất cứ sự khác nhau nào. Tuy nhiên, họ cảm thấy rằng họ không thể làm cho học viên học tốt đợc. Học viên có thể học không tốt và GV giải thích những kết quả học tập không tốt này là do đặc điểm của học viên hoặc do hoàn cảnh gia đình học viên dẫn tới chứ họ không hề nghĩ rằng chính họ với những PPDH không phù hợp, không hiệu quả cũng là nguyên nhân dẫn tới. Những GV này sẽ rất khó thay đổi vì họ không thấy lý do gì để thay đổi.
Giải pháp: Không thể nói với những giáo viên này rằng họ có thể thay đổi cách học của học viên. Họ phải đợc chỉ ra rằng họ có thể ảnh h- ởng đến việc học của học viên, đặc biệt là họ cần phải thấy mối quan hệ giữa điều họ biết và làm trên lớp và điều học viên học. Chỉ khi những giáo viên này thấy rằng sự thay đổi trong cách dạy của họ có thể cải thiện việc học của học viên thì họ sẽ cố gắng thay đổi các PPDH của mình.
Nh đã nêu ở trên, đó là vai trò của GV hạt nhân là giúp các GV
đứng lớp để họ cố gắng vợt qua bất kỳ sự miễn cỡng thay đổi PPDH nào và khuyến khích họ áp dụng các PPDH mới ở trên lớp.
Ngoài ra có 3 yếu tố cần xem xét là:
- Việc áp dụng PPDH mới làm tăng tính phức tạp cho công việc của GV.
Điều này đòi hỏi GV phải học tài liệu mới và dành nhiều thời gian chuẩn bị bài giảng. Nhiều GV có thể miễn cỡng chấp nhận những gánh nặng này.
- GV có thể không nhận đợc sự ủng hộ của lãnh đạo nhà trờng, của các GV khác, cha mẹ học sinh và thờng là cả bản thân học sinh khi áp dụng PPDH mới. Trong nhiều trờng hợp một GV có thể thích dạy theo ph-
ơng pháp mà cộng đồng cho là tốt và chính điều này có thể không khuyến khích áp dụng phơng pháp mới.
- Trờng và lớp có thể thiếu các nguồn học liệu mà GV cần khi áp dông PPDH míi.
Chủ đề 2
chuẩn bị Dạy học
Bài 2.1