Các quy luật hình thành kỹ năng đợc tóm tắt trên sơ đồ dới đây:
Hình 2.4.1: Đờng cong luyện tập hình thành kĩ năng Kết quả
luyện tập
Cao nguyên Trần Đỉnh
Giảm sút tạm thời
Số lần luyện tập
- Toàn bộ sơ đồ trên cho thấy "Quy luật phát triển không đều" của kĩ năng theo số lần luyện tập.
- ở những lần luyện tập đầu tiên, tốc độ phát triển kĩ năng tăng rất nhanh, gần nh tỷ lệ thuận với số lần luyện tập, đến một thời điểm nào đó tuỳ theo loại kĩ năng (điểm A), tốc độ phát triển giảm dần và thậm chí còn chậm hơn so với trớc đó, dù vẫn tiếp tục luyện tập, điểm A cho thấy "Quy luật đỉnh"
- Sự giảm sút này không kéo dài nếu nh ngời học không nản chí mà vẫn quyết tâm luyện tập. Qua khỏi đoạn AB, mức độ hình thành kĩ năng lại tiếp tục tăng lên. Đoạn AB thể hiện “Quy luật giảm sút tạm thời”.
- Tuy nhiên đến một thời điểm nhất định C, tốc độ hình thành kĩ năng không tăng đợc nữa cho dù có tăng số lần luyện tập lên bao nhiêu lần
đi chăng nữa. Từ điểm C trở đi (đoạn CD) thể hiện "Quy luật trần". Với từng kĩ năng, cần xác định số lần học sinh cần luyện tập để đạt tới trần (®iÓm N).
- Không nhìn thấy trên sơ đồ còn có "Quy luật giao thoa kĩ năng",
đó là có một số kĩ năng đã đợc hình thành trớc gây cản trở cho việc hình thành kĩ năng tập luyện sau, ví dụ: nếu bạn đã biết đánh máy vi tính "mổ cò" bằng ngón tay trỏ thì sẽ rất khó học đợc kĩ năng đánh máy vi tính 10 ngón (giao thoa kĩ năng). Nhng, bên cạnh đó còn có “Quy luật di chuyển kĩ xảo”, đó là có một số kĩ năng đã đợc hình thành trớc lại hỗ trợ cho việc hình thành kĩ năng tập luyện sau, ví dụ: nếu bạn đã biết đi xe đạp thì sẽ có thuận lợi khi học đi xe máy (di chuyển kĩ năng).
Giáo viên cần nắm vững các quy luật hình thành kĩ năng để đa ra các quyết định phù hợp về số lần luỵện tập cần thiết (điểm N), cần động viên khích lệ để ngời học không nản chí ở thời điểm nào (các điểm A và B), khi nào cần hỗ trợ để ngời học tránh đợc các sai sót khi thực hiện công việc để hình thành kĩ năng.
2. Các giai đoạn hình thành kĩ năng và hoạt động dạy thực hành của giáo viên
Dựa trên các quy luật hình thành kĩ năng, các nhà giáo dục nghề nghiệp đã đa ra các giai đoạn dạy học hình thành kĩ năng nh sau:
2.1. Thu nhận thông tin
Trong giai đoạn này, ngòi học tìm hiểu các thông tin có liên quan
đến kĩ năng :
- Học cái gì?
- Để làm gì?
- Kiến thức có liên quan đến kĩ năng?
- Kiến thức cần thiết để thực hiện kĩ năng?
- Mối liên hệ với các kiến thức và kĩ năng khác? ...
2.2. Quan sát ngời khác thực hiện kĩ năng - Làm cái gì?
- Làm nh thế nào? (các bớc thực hiện)
- Tiêu chuẩn nào cần đạt đợc ở mỗi bớc và ở toàn bộ kĩ năng?
- Cần kiến thức nào để thực hiện đợc các bớc và toàn bộ kĩ năng?
- Cần chú ý vấn đề gì về an toàn kĩ thuật và an toàn con ngời?
- Các tín hiệu nào cho ta biết đã thực hiện tốt đợc ở mỗi bớc và toàn bộ kĩ năng?
- Các lỗi nào thờng mắc phải và làm thế nào để phòng tránh hoặc khắc phục?
2.3. Bắt chớc từng bớc thực hiện
- Bắt chớc từng bớc theo đúng trình tự (quy trình) với những kĩ năng khã
- Chú ý phát hiện đúng các tín hiệu cho biết đã làm đúng ở mỗi bớc - Tuân thủ các quy tắc an toàn kĩ thuật và an toàn con ngời.
2.4. Bắt chớc thực hiện toàn bộ kĩ năng
- Thực hiện đúng trình tự (qui trình) tới khi hoàn thành kĩ năng - Chú ý phát hiện đúng các tín hiệu cho biết đã làm đúng ở mỗi bớc - Tuân thủ các quy tắc an toàn kĩ thuật và an toàn con ngời.
2.5. Thực hiện kĩ năng nhiều lần
- Làm đi làm lại công việc/kĩ năng theo đúng qui trình cho tới khi
đạt tốc độ và tiêu chuẩn chất lợng
- Số lần luyện tập tuỳ thuộc vào độ phức tạp và độ khó của kĩ năng.
2.6. Thực hiện kĩ năng trong các tinh huống và điều kiện khác nhau - Thực hiện đúng kĩ năng đã học trong các tình huống và điều kiện
khác nhau
- Thực hiện kĩ năng đạt các tiêu chuẩn qui định.
2.7. Vận dụng kĩ năng trong hoạt động nghề nghiệp
- Thực hiện phối hợp với các kĩ năng đã học khác để giải quyết vấn
đề trong thực tiễn hoạt động nghề nghiệp
- Phối hợp với đồng nghiệp trong sự phân công và hợp tác khi thực hiện các nhiệm vụ nghề nghiệp.