- Nguyễn Tuân - Đọc thêm: VI HÀNH
- Nguyễn Ái Quốc - A - MỤC TI ÊU CẦN ĐẠT:
1. Kiến thức:
- Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng Huấn Cao, quan điểm thẩm mỹ và tình cảm yêu nước thầm kín của nhà văn Nguyến Tuân
- Đặc sắc nghệ thuật của truyện: xây dựng tình huống, xây dựng nhân vật, dựng cảnh, ngôn ngữ giàu tính tạo hình...
- Đọc thêm: Bản chất bù nhìn của Khải Định, thủ đoạn của thực dân với người Việt Nam yêu nước, thấy đặc sắc truyện của Nguyễn Ái Quốc
2. Kĩ năng:
- Rèn luyện kỹ năng đọc - hiểu theo đặc trưng thể loại, phân tích tâm nhân vật trong tác phẩm tự sự
3. Thái độ:
Bồi dưỡng cách sống biết trân trọng gìn giữ cái đẹp, rèn luyện nhân cách của bản thân B - CHUẨN BỊ:
- GV: SGK, GA, SGV, tài liệu tham khảo về Nguyễn Tuân và Nguyễn Ái Quốc - HS: SGK, SBT, Vở chuẩn bị
C - PHƯƠNG PHÁP
GV sử dụng hình thức hoạt động cá nhân: hỏi – đáp, gợi mở, thảo luận … D - TIẾN TRÌNH:
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
Phân tích giá trị nhân đạo trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam.
3. Bài mới:
* Giới thiệu bài mới:
Yêu cái đẹp vang bóng trong quá khứ, Nguyễn Tuân đi tìm lại dấu vết trong những thú chơi tao nhã. Mỗi tác phẩm, một hình tượng nhân vật thanh tao với một nét văn hóa truyền thống duy mĩ.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cần đạt
- Nêu những thông tin chính về tác giả Nguyễn Tuân?
- Làm việc cá nhân căn cứ vào tiểu dẫn trả lời
TIẾT 1 : I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả.
- Nguyễn Tuân ( 1910 - 1987 ) - Quê: Hà Nội.
- Gia đình: Nhà nho.
- Con người: Tài hoa, uyên bác, có cá tính độc
- Em hãy kể tên 1 số tác phẩm của Nguyễn Tuân?
- Nêu xuất xứ truyện Chữ người tử tù?
Em biết gì về tập truyên Vang bóng 1 thời?
- Gọi HS đọc 1 số đoạn theo hướng dẫn
- Tình huống trong truyện là gì? Chỉ ra nét độc đáo và nêu tác dụng cuả tình huống truyện?
- Gọi 2 - 3 cặp trả lời, bổ sung
- Kể tên 1 số tác phẩm
- Nêu hiểu biết về tác phẩm
- Đọc theo hướng dẫn, lớp lắng nghe
- Hoạt động trao đổi theo cặp
- Trả lời, lớp lắng nghe nhận xét
đáo
- Sự nghiệp:
+ Tác phẩm chính: Một chuyến đi, Vang bóng một thời, Thiếu quê hương…
+ Phong cách nghệ thuật độc đáo: Luôn tiếp cận cuộc sống từ góc độ tài hoa uyên bác ở phương diện văn hoá, nghệ thuật...luôn đi tìm cái đẹp
+ Đóng góp: Thúc đẩy tuỳ bút, bút ký phát triển, phông phú ngôn ngữ dân tộc.
2. Truyện ngắn Chữ người tử tù
- Tên ban đầu Dòng chữ cuối cùng in 1938 sau đổi: Chữ người tử tù và in trong tập Vang bóng một thời.
- Tập truyện Vang bóng một thời
+ Được in lần đầu 1940 gồm 11 truyện ngắn viết về một thời đã xa nay chỉ còn vang bóng.
+ Nhân vật chính: Phần lớn là nho sĩ cuối mùa - những con người tài hoa, bất đắc chí, dùng cái tôi tài hoa và sự thiên lương để đối lập với xã hội phàm tục.
II. Đọc - hiểu văn bản.
1. Đọc – Bố cục
* Đọc
– Giọng chậm dãi, thong thả
* Bố cục:
- Phần 1: Từ đầu – xem sao rồi sẽ liệu -> Trước khi Huấn Cao đến nhà lao - Phần 2: Tiếp – thì ân hận suốt đời mất -> Những ngày Huấn Cao ở trong nhà lao - Phần 3: Còn lại
-> Cảnh cho chữ lúc đêm cuối Huấn Cao ra pháp trường
2. Phân tích
a. Tình huống truyện độc đáo - Trên bình diện xã hội:
+ Huấn Cao là tên đại nghịch, cầm đầu bọn phản loạn đang đợi ngày ra pháp trường. Là tử tù
+ Quản ngục là kẻ nắm quyền, đại diện cho trật tự xã hội đương thời.
-> Họ đối lập về vai vế, đặt nhau như những đối thủ cần phải dè chừng không thể dung hòa - Trên bình diện nghệ thuật:
+ Huấn Cao là người tài hoa, sáng tạo ra cái
- Nhận xét kết quả hoạt động và chốt ý
- Chỉ ra những chi tiết thể hiện vẻ đẹp của viêm quản ngục?
Em có nhận xét gì về nhân vật này?
- Huấn Cao được xây dựng từ nguyên mẫu nào?
- Huấn Cao mang những vẻ đẹp nào?
- Nét đẹp tài hoa nghệ sỹ được thể hiện như thế nào trong tác phẩm?
- Lắng nghe, ghi chép
- Căn cứ vào SGK, tìm chi tiết và trả lời, bổ sung và nhận xét
- Dựa vào hiểu biết trả lời
- Dựa vào chuẩn bị bài khái quát trả lời - Nêu chi tiết
đẹp
+ Quản ngục là kẻ trân trọng người tài, say mê cái đẹp.
-> Họ là những con người có tâm hồn nghệ sĩ, là tri âm tri kỷ, biết trân trọng gìn giữ cái đẹp
Mối quan hệ éo le, trớ trêu của tâm hồn, trong tình thế đối nghịch 2 nhân vật lại là tri kỷ của nhau
* Tác dụng: Gây hấp dẫn, lôi cuốn người đọc Tô đậm thêm tính cách nhân vật 1. b. Nhân vật Quản ngục
* Tâm hồn nghệ sĩ của kẻ liên tài: Quý trọng người tài, cái đẹp
+ Băn khoăn khi nhận phiến trát sắp nhận và giam tù nhân trong đó có Huấn Cao ( Cái người tỉnh Sơn khen có tài viết chữ nhanh và đẹp ...)
+ Bấp chấp nguy hiểm thay đổi cách ứng xử và biệt đãi Huấn Cao
+Vẫn cung kính trước thái độ cao ngạo khinh thường của Huấn Cao
+ Khao khát mong muốn có được chữ Huấn Cao, coi chữ Huấn Cao như 1 báu vật
* Con người của thiên lương
+ Là 1 thanh âm trong trẻo chen lẫn vào bản đàn mà nhạc luật đều hỗn độn xô bồ..
+ Nhận ra vị thế của mình và trân trọng lời khuyên của Huấn Cao ( Hành động vái lạy )
Biết yêu, trân trọng, say mê cái đẹp, cảm phục tài năng, nhân cách, bất chấp pháp luật biến kẻ tử tù thành hình tượng để tôn thờ
c. Nhân vật Huấn Cao
- Lấy nguyên mẫu từ hình tượng Cao Bá Quát:
+ Lãnh tụ khởi nghĩa Mĩ Lương chống lại triều đình một cách hiên ngang, khí phách
+ Người nghệ sĩ có tài viết thư pháp đầy kiên trì, nỗ lực
-> Nhân vật lý tưởng mang vẻ đẹp
* Người nghệ sĩ tài hoa - Tài viết chữ nhanh, đẹp + Nổi tiếng khắp tỉnh Sơn
+ Lời nhận xét của quản ngục: Chữ ông đẹp lắm, vuông lắm...Có được chữ Huấn Cao treo trong nhà như có 1 vật báu
+ Niềm khao khát có được chữ của Huấn Cao
- Tìm các chi tiết thể hiện khí phách hiên ngang của Huấn Cao và nêu nhận xét về các chi tiết ấy?
- Tác giả đã ngợi ca thiên lương trong sáng của Huấn Cao như thế nào?
- Cảnh cho chữ được hiện lên như thế nào trong tác phẩm?
- Nêu chi tiết
- Nêu chi tiết
- Căn cứ sự chuẩn bị bài trả lời
ở viên quản ngục: Sự băn khoan trăn trở, những biệt đãi với Huấn Cao, sự hốt hoảng tuyệt vọng và niềm vui khi được cho chữ) - Tài bẻ khóa, vượt ngục
Khéo léo ngợi ca vừa trực tiếp vừa gián tiếp văn võ song toàn
TIẾT 2:
* Anh hùng khí phách hiên ngang
- Là lãnh tụ dám chống lại triều đình, khép tội chết mà không mảy may sợ hãi, nuối tiếc
- Hành đông giỗ gông – tư thế hiên ngang - Cách cư xử với quản ngục
+ Cao ngạo khinh thường trong lời nói trước sự biệt đãi của Quản ngục: Ta chỉ có 1 mong muốn... vào đây
+ Thản nhiên nhận rượu thịt coi đó là hứng bình sinh
Trang anh hùng không sợ cường quyền, dám đấu tranh chống lại áp bức
* Con người thiên lương trong sáng
- Coi thường danh lợi phú quý, trọng tình nghĩa: Việc tặng chữ và viết câu đối chỉ cho 3 người bạn thân
- Yêu cái thiện, cảm phục tấm lòng biệt nhỡn liên tài
+ Thay đổi thái độ với quản ngục: Từ khinh thị mà trân trọng, cho chữ
+ Tự trách mình : Thiếu chút nữa đã phụ 1 tấm lòng trong thiên hạ
- Bảo vệ cái đẹp, cái thiện ( Trong cảnh cho chữ )
Quan niệm: Cái tài đi đôi với cái tâm, cái đẹp và cái thiện không tách rời
d. Cảnh cho chữ
- Thời gian: Ban đêm, trước giờ khắc tử hình của phạm nhân # Ban ngày, thư thả
- Không gian: Căn buồng tối của nhà ngục với sự tăm tối chật hẹp, tường đầy màng nhện, đất đầy phân chuột phân gián.., có ánh sáng của ngọn đuốc # Nơi thư phóng rộng rãi, thoáng mát, sáng sủa
- Người cho chữ: Cổ đeo gông chân vướng xiềng đang tô dậm nét chữ
- Người xin chữ:
+ Viên quản ngục khúm núm cất từng đồng
- Vì sao nói: Cảnh cho chữ là cảnh tượng xưa nay chưa từng có
- Nêu ý nghĩa của cảnh cho chữ?
- Nêu nét đặc sắc về nghệ thuật? Nội dung chính của truyện là gì?
- Yêu cầu HS tự đọc tiểu dẫn SGK
- Nhân vật Khải Định hiện lên qua những chi tiết, hành động nào?
- Làm việc cá nhân, suy nghĩ và trả lời
- Qua phân tích, khái quát trả lời
- Khái quát kiến thức
- Đọc
- Tìm chi tiết
kẽm # Vai vế tên cai ngục đại diện cho pháp luật triều đình phong kiến sống bằng tàn nhẫn, lọc lừa
+ Thầy thơ lại run run bưng chậu mực NT: Tương phản, miêu tả
Cảnh cho chữ là Cảnh tượng xưa nay chưa từng có.
- Cái đẹp được sáng tạo giữa chốn nhơ bẩn - Đảo lộn trật tự kỷ cương
+ Tù nhân ban phát cái đẹp, răn dạy cách sống cho quản ngục
+ Quản ngục khún núm nhận lấy cái đẹp, vái lạy khi nhận lời khuyên
* Ý nghĩa:
- Khẳng định sự chiến thắng của: Ánh sáng - bóng tối, cái thiện - cái ác, cái đẹp – xấu xa nhơ bẩn..
- Sự tôn vinh cái đẹp, cái thiện cái cao cả, nhân cách con người
III. Tổng kết 1. Nghệ thuật
- Tạo tình huống truyện độc đáo - Xây dựng nhân vật
- Thủ pháp đối lập, tương phản
- Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh có tính tạo hình, vừa cổ kính vừa hiện đại
2. Nội dung
- Vẻ đẹp của hình tượng Huấn Cao: Con người tài hoa, khí phách hiên ngang, cái tâm trong sáng
- Quan điểm thẩm mỹ của nhà văn về cái đẹp và tấm lòng yêu nước thầm kín
Đọc thêm: VI HÀNH - Nguyễn Ái Quốc - 1. Tiểu dẫn ( SGK )
- Tự tìm hiểu
2. Hướng dẫn tìm hiểu nội dung, nghệ thuật a. Nội dung
* Nhân vật Khải Định
- Là vua của nước An Nam nhưng trong com mắt của người Pháp Khải Định lại hiện ra lố bịch
+ Trang phục lố lăng, kệch cỡm + Hành động khuất tất
- Thực dân Pháp hiện lên là kẻ như thế nào?
- Nêu nghệ thuật của đoạn trích?
- Tìm chi tiết
- Căn cứ chuẩn bị bài và trả lời.
+ Là trò mua vui không mất tiền của người Pháp
-> Khải Định là tên bù nhìn, là con rối
* Thực dân Pháp
+ Mời Khải Định sang dự đấu xảo nhưng thực chất là để dò xét, mua chuộc
+ Theo dõi từng bước chân của Khải Định trên đất Pháp
-> Bộ mặt xấu xa, giả dối, đê hèn của Thực dân Pháp.
b. Nghệ thuật
- Tạo dựng tình huống - Nghệ thuật viết thư
- Lối viết truyện hài hước, hóm hỉnh nhưng thân thúy, sâu cay
4. Củng cố:
- Ý nghĩa của cảnh cho chữ 5. Dặn dò:
- Phân tích hình tượng nhân vật Huấn Cao - Soạn bài: Thao tác lập luận so sánh.
E – RÚT KINH NGHIỆM:
Ngày soạn: Ngày dạy : Lớp:
Tiết: 43 Làm văn: