1. Mục tiêu:
Biết lập bố cục và cách thức xây dựng dàn bài cho bài văn tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm.
a. Kiến thức:
- Cỏch lập dàn ý cho văn bản tự sự cú sử dụng yếu tố miêu tả và biểu cảm.
b.Kỹ năng:
- Xõy dựng bố cục, sắp xếp cỏc ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
- Viết một bài văn tự sự cú sử dụng yếu tố miêu tả và biểu cảm cú độ dài khoảng 450 chữ.
c. Thái độ:
- Có thói quen lập dàn ý trớc khi viết văn bản.
2. Chuẩn bị của GV và HS:
a. Chuẩn bị của GV:
- Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án.
b. Chuẩn bị của HS:
- Học bài, chuẩn bị bài mới.
3. Tiến trình bài dạy:
a. Kiểm tra bài cũ:(5')
Hỏi: Đọc đoạn văn em đã viết (BT1): Suy nghĩ của nhân vật ông giáo về việc lão Hạc sang báo tin bán chó.
Yêu cầu: HS đọc - GV nhận xét - Cho điểm.
b. Dạy nội dung bài mới:
(1')* Nếu nh bài trớc hình thành cho các em cách viết một đoạn văn tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm thì bài học hôm nay giúp các em nắm đợc cách thức lập một dàn ý cho bài văn.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV-HS GHI BẢNG
HS
?
?
?
?
?
Đọc văn bản.
Bài văn trên có thể chia làm mấy phần ? - 3 phần.
Hãy chỉ ra 3 phần đó và nêu nội dung khái quát của từng phần ?
- MB: Từ đầu -> la liệt trên bàn: Quang cảnh chung của buổi sinh nhật.
- TB: Tiếp -> Trinh vẫn lặng lẽ cời, chỉ gật đầu không nói: Kể về món quà sinh nhật độc đáo của ngời bạn.
- KB: Còn lại: Cảm nghĩ của ngời bạn về món quà sinh nhật.
Theo dõi phần MB: Truyện kể về việc gì
? Ai là ngời kể chuỵờn ? ở ngôi thứ mÊy ?
- Về buổi sinh nhật của ngời bạn, nhận
đợc món quà sinh nhật độc đáo, tôi - Trang.
Phần MB có nhiệm vụ gì ?
Câu chuyện xảy ra ở đâu ? Vào lúc nào?
Trong hoàn cảnh nào ?
- Ở nhà Trang, vào tối sinh nhật, khi tiệc
25' I. Dàn ý của bài văn tự sự:
1. Tìm hiểu dàn ý của bài văn tự sự:
* VD: Văn bản "Món quà sinh nhËt".
a. Mở bài:
Thờng giới thiệu sự việc, nhân vật và tình huống xảy ra câu chuyện.
?
?
?
?
?
?
?
?
sắp tan.
Truyện xảy ra với ai ? Có những nhân vật nào ? Ai là nhân vật chính ?
- Víi Trang, cã Trang, Trinh, Thanh … Tính cách mỗi nhân vật ra sao ?
- Trang niềm nở, nhiệt tình, tình cảm, sốt sắng. Trinh sâu sắc, nhẹ nhàng, chu
đáo, quan tâm đến bạn.
Mở đầu câu chuyện, tác giả nêu vấn đề g× ?
- Tâm trạng bồn chồn của Trang khi không thấy Trinh đến.
Đỉnh điểm của câu chuyện ở đây ? Kết thúc ở chỗ nào ?
- Trinh đến và mang theo món quà độc
đáo.
- Trang hiểu ra lý do bạn đến muộn, hiểu hơn về tình cảm của bạn.
Điều gì đã tạo nên sự bất ngờ ?
- Chính là tình huống truyện: Tác giả đã
khéo léo đa ngời đọc nhập vào tâm trạng chờ đợi có ý trách móc của nhân vật Trang - ngời kể chuyện - về sự chậm trễ của ngời bạn thân nhất trong ngày sinh nhật, để rồi sau đó mới vỡ lẽ ra rằng đó là sự chậm trễ đáng thông cảm, suýt nữa Trang trách nhầm ngời bạn có tấm lòng thơm thảo thật đáng trân trọng.
Phần TB có vai trò nh thế nào ?
Phần KB của văn bản trên nêu vấn đề gì
Các yếu tố miêu tả, biểu cảm đợc kết hợp và thể hiện ở những chỗ nào trong truyện ?
- Vui … thật, bồn chồn, lo, tủi thân, giËn.
- Phần KB tả: Hai chiếc bình … tím
b. Thân bài:
Kể lại diễn biến câu chuyện theo một trình tự nhất định.
c. Kết bài:
-Thờng nêu kết cục và cảm nghĩ của ngời trong cuộc.
?
?
HS
HS
nhạt, Trinh cời lỏn lẻn … còn nguyên cả
lá …
Những yếu tố miêu tả, biểu cảm này có tác dụng gì ?
- Bài văn sinh động, sâu sắc hơn.
Diễn biến câu chuyện đợc kể theo trình tự nào ?
- Vừa theo trình tự thời gian (từ đầu đến cuối buổi sinh nhật), nhng trong khi kể có dùng hồi ức, ngợc thời gian nhớ về sự việc đã diễn ra từ mấy tháng trớc.
Đọc ghi nhớ.
Đọc nội dung yêu cầu BT 1.
Thảo luận nhóm.
Cử đại diện trả lời.
10'
* Chó ý: Trong khi kÓ ngêi viết thờng kết hợp miêu tả sự việc và con ngời và thể hiện tình cảm.
* Ghi nhí: SGK - 95 II. Luyện tập:
1. Bài tập 1:
- MB: Giới thiệu cô bé bán diêm trong đêm giao thừa.
- TB: Cô bé ngồi nép vào góc tờng. Càng lúc càng lạnh hơn. Cô quẹt que diêm 1, 2, 3, 4 lần. Cô thấy lò sởi, bàn ăn, cây thông, bà nội. Diêm tắt, tất cả những ảo ảnh biến mất.
- KB: Cô bé bán diêm đã
chÕt.
c. Củng cố:(3’) - Bố cục bài văn tự sự.
- Sự việc trong văn bản tự sự.
- Vai trò của các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong bài văn tự sự.
d. Hớng dẫn học sinh học ở nhà :(1’) - Học thuộc ghi nhớ.
- Làm BT2 (95).
- Chuẩn bị bài 9:" Hai cây phong".
Ngày soạn: 07/10/2011 Ngày dạy:10/10/2011 Dạy lớp 8B.
TiÕt 33 : Hai c©y phong (Trích "Ngời thầy đầu tiên")
- Ai-ma-tốp-
1. Mục tiêu:
- Hiểu và cảm nhận được tình yêu quê hương và lòng biết ơn người thầy đã vun trồng ước mơ và hi vọng cho những tâm hồn trẻ thơ.
- Hiểu rõ về nghệ thuật tự sự, miêu tả và biểu cảm trong văn bản truyện.
a. Kiến thức:
- Vẻ đẹp và ý nghĩa hình ảnh hai cây phong trong đoạn trích.
- Sự gắn bó của người họa sĩ với quê hương, với thiên nhiên và lòng biết ơn người thầy Đuy-sen.
- Cách xây dựng mạch kể ; cách miêu tả giàu hình ảnh và lời văn giàu cảm xúc.
b. Kĩ năng:
- Đọc, hiểu một văn bản có giá trị văn chương, phát hiện, phân tích những đặc sắc về nghệ thuật miêu tả, biểu cảm trong một đoạn trích tự sự ;
- Cảm thụ vẻ đẹp sinh động, giàu sức biểu cảm của các hình ảnh trong đoạn trích.
c. Thái độ:
- Rung động trớc những tình cảm, kỷ niệm tuổi thơ trong sáng của nh©n vËt.
2. Chuẩn bị của GV và HS:
a. Chuẩn bị của GV:
- Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án.
b. Chuẩn bị của HS:
- Học bài, chuẩn bị bài mới.
3. Tiến trình bài dạy:
a. KTBC: (4')
GV treo bảng phụ: Vì sao Giôn-xi khỏi bệnh ? Chọn vào giải thích một trong những nguyên nhân sau:
A. Chiếc lá cuối cùng không rụng.
B. Tác dụng của thuốc và sự chăm sóc của Xiu.
C. Tình yêu và niềm tin vào cuộc sống tơng lai trở lại với Giôn-xi.
D. Vì số phận may mắn.
b. Dạy nội dung bài mới:
( 1')* Đối với mỗi con ngời Việt nam, những ký ức tuổi thơ thờng gắn liền với những cây đa, bến nớc, sân đình ở những làng quê mờ xa trong không gian và thời gian thăm thẳm: Cây đa cũ, bến đò xa, nhặt lá vàng mỗi buổi chiều đông. Còn đối với nhân vật hoạ sĩ trong truyện Ngời thầy đầu tiên của nhà văn Aimatốp là nhớ tới làng
quê. Mỗi lần thăm quê, ông không thể không đến thăm 2 cây phong trên đỉnh đồi ở
đầu làng. Vì sao vậy ?
HOẠT ĐỘNG CỦA GV-HS GHI BẢNG
?
?
GV
GV
?
?
Trình bày những hiểu biết của em về tác giả?
- Ai-ma-tốp quê ở làng Sêkêrơ, huyện Kirốp vùng thung lũng Talax - C-rơ-g- xtan. Học xong lớp 6 Ai-ma-tốp làm th ký cho uỷ ban Xô Viết xã. Sau học ở tr- ờng Đại học nông nghiệp rồi Đại học văn tại Mat-xcơ-va - Liên Xô. Ông viết văn bằng 2 thứ tiếng: Tiếng mẹ đẻ và tiếng Nga. Là tác giả của nhiều tập truyện vừa và tiểu thuyết nổi tiếng.
Ngoài "Hai cây phong" em còn biết những truyện nào khác của Ai-ma-tốp ? - "Con tàu trắng".
Gi-a-mi-li-a truyện núi đồi và thảo nguyên gồm 4 truyện vừa: Gi-a-mi-li-a (Cây phong non trùm khăn đỏ), "Mắt lạc đà" và "Ngời thầy đầu tiên". Ngoài ra Ai-ma-tốp còn là tác giả của nhiều truyện vừa và tiểu thuyết nổi tiếng khác.
Nêu yêu cầu đọc: rõ ràng, chậm, buồn, gợi nhớ nhung và suy nghĩ của người kể truyện có sự thay đổi giọng đọc giữa người kể truyện xưng tôi và xưng chúng tôi.
GV đọc 1 đoạn - Gọi 1 - 2 HS đọc.
Em hiểu "hải đăng" là gì ? "Cao nguyên", "phong", "sửng sốt", "thảng thèt" ?
- Dựa vào chú thích sgk.
Đoạn trích có thể chia làm mấy phấn ?
24' I. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Tác giả - Tác phẩm:
- Ai-ma-tốp (1928-2008) quê ở huyện Ki-rốp - C-rơ-g-xtan.
- "Hai cây phong" là đoạn trÝch thuéc phần đầu truyện
"Ngời thầy đầu tiên".
2. Đọc và tóm tắt:
3. Bè côc:
-4 phÇn.
?
?
?
?
Nội dung chính của từng phần là gì ? - PhÇn 1: Tõ ®Çu -> "phÝa T©y": Giíi thiệu chung bị trí làng quê của nhân vật tôi.
- Phần 2: Tiếp -> "gơng thần xanh": Nhớ về hình ảnh 2 cây phong ở đầu làng và cảm xúc, tâm trạng.
- Phần 3: Tiếp -> :biêng biếc kia:: Nhớ về cảm xúc và tâm trạng của tôi hồi trẻ thơ với lũ bạn bè, khi chơi đùa trèo lên 2 cây phong nhìn ngắm quê làng.
- Phần 4: Còn lại: Nhân vật tôi lại nhớ
đến ngời trồng 2 cây phong ấy gắn liền víi trêng §uy-sen.
Em có nhận xét gì về ngôi kể trong đoạn trÝch ?
- Nhân vật ngời kể chuyện trong văn bản này xuất hiện ở 2 vai: Tôi và chúng tôi.
Khi nào ngời kể chuyện nhân danh tôi, khi nào nhân danh chúng tôi ?
- Khi kể về những xúc cảm riêng về 2 c©y phong.
- Khi thể hiện cảm xúc tập thể (trong đó có tôi) về 2 cây phong và thảo nguyên.
Cách kể chuyện kết hợp 2 vai này có tác dông g× ?
- Mở rộng cảm xúc, vừa riêng vừa chung, cho thấy tình yêu thiên nhiên và làng quê là tình yêu sâu sắc và rộng lớn của cả một thế hệ.
Em có nhận xét gì về sự kết hợp các thể văn trong đoạn trích ?
- Tự sự - miêu tả - biểu cảm đợc kết hợp khéo léo trong văn bản tự sự. Trong đó nổi bật là phơng thức miêu tả và biểu cảm.
12'
II.Phân tích văn bản:
1. Hai mạch kể lồng ghép:
- Dùng đại từ nhân xưng tôi và chúng tôi.
- Tạo thành hai mạch kể khác nhau. Đan xen lồng ghép hai thời điểm hiện tại và quá khứ, làm cho câu truyện trở nên sống động, thân mật gần gũi ấm áp đáng tin cậy và chân thật hơn đối với người đọc.
c.Củng cố: (3’)
Cảm nhận chung của em khi đọc văn bản "Hai cây phong" là gì ?
- Những cảm xúc bâng khuâng của nhân vật tôi, hình ảnh 2 cây phong.
d. Hớng dẫn học bài: (1’) - Đọc diễn cảm văn bản.
- Soạn bài: Tiết 2.
Ngày soạn: 09/10/2011 Ngày dạy:12/10/2011Dạy lớp 8B.
TiÕt 34 : Hai c©y phong
(Trích "Ngời thầy đầu tiên") - Ai-ma-tốp- (TiÕp theo)
1. Mục tiêu:
a. Kiến thức:
- HS hiểu rõ hai cây phong trong văn bản này đợc miêu tả bằng ngòi bút đậm chất hội hoạ, với tâm hồn đầy xúc động của ngời kể chuyện.
b. Thái độ:
- Rung động trớc những tình cảm, kỷ niệm tuổi thơ trong sáng của nh©n vËt.
c. Kĩ năng:
- Rèn kĩ năng đọc văn xuôi tự sự, trữ tình, phân tích tác dụng việc thay đổi ngôi kể, miêu tả, biểu cảm trong văn bản tự sự.
2. Chuẩn bị của GV và HS:
a. Chuẩn bị của GV:
- Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án.
b. Chuẩn bị của HS:
- Học bài, chuẩn bị bài mới.
3. Tiến trình bài dạy:
a. KTBC: (3')
Hỏi: Trong mạch kể của ngời kể chuyện xng "chúng tôi" các sự việc đợc kể và tả lại ứng với khoảng thời gian nào trong cuộc đời của nhân vật tôi:
A. Trong một lần nhân vật đi công tác xa trở về.
B. Vào năm học cuối cùng trớc khi bắt đầu nghỉ hè.
C. Khi nhân vật đi xe lửa qua làng.
D. Khi nhân vật từ trờng học trở về làng Ku-ku-rêu.
Gi
ới thiệu bài ( 1') Hai cây phong gắn liền với tuổi thơ, cuộc sống của nhân vật tôi …tiết học này chỳng ta sẽ tiếp tục tỡm hiểu kĩ hơn về tỏc phẩm để thấy được cỏi hay cái đẹp của nó.
b. Dạy nội dung bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV-HS GHI BẢNG
?
?
?
?
Quan sát đoạn văn giới thiệu 2 cây phong ở đầu văn bản, em hãy cho biết: 2 cây phong đợc giới thiệu qua những chi tiết nào ?
- … Giữa một ngọn đồi … có 2 cây phong lớn hiện ra trớc mắt … nh những ngọn hải đăng trên núi …
Hai cây phong đợc ví nh những ngọn hải đăng đặt trên núi, cách so sánh này có ý nghĩa gì ?
- Chỉ giá trị tín hiệu (dẫn đờng về làng) của 2 cây phong.
Theo dõi đoạn văn đặc tả 2 cây phong trong phần tiếp theo của văn bản, cho biết: Có gì đặc sắc trong cách miêu tả 2 cây phong ở đoạn văn này ?
- Miêu tả đặc điểm 2 cây phong qua tiếng nói riêng và tâm hồn riêng của chúng, kết hợp với các hình ảnh so sánh:
Tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm truyền qua lá cành nh một đốm lửa vô
hình; Tiếng thở dài một lợt nh thơng tiếc ngời nào; Reo vù vù nh một ngọn lửa bốc cháy rừng rực.
Điều đó cho thấy những tài nghệ nào của tác giả ?
- Tài quan sát, so sánh.
16' II. Ph©n tÝch:
1. Hình ảnh hai cây phong:
- Khẳng định vai trò không thể thiếu của chúng đối với những ngời đi xa về làng.
Niềm tự hào của dân làng Ku-ku-rêu về 2 cây phong.
GV
?
?
?
?
?
?
?
Cho thấy năng lực cảm nhận tinh tế của tác giả: Có thể cảm nhận đợc sự sống, tiếng nói của cả những vật vô tri vô
giác. Hai cây phong trong ký ức, tâm hồn của nhân vật tôi nh trở nên có tâm hồn, có tâm sự và tràn đầy sức sống.
Bọn trẻ trong làng thờng làm gì với 2 c©y phong ?
- Trèo lên 2 cây phong để từ đó say mê khám phá thảo nguyên mênh mông phía sau làng.
Điều đó cho thấy 2 cây phong có ý nghĩa nh thế nào ?
Nguồn gốc của 2 cây phong đợc giới thiệu nh thế nào ?
- Thầy Đuy-sen đã mang 2 cây phong non về trờng và bảo An-t-nai "Hai cây phong … nhỏ này …"
Chi tiết này cho ta biết thêm điều gì về 2 c©y phong ?
- Địa vị cao cả của 2 cây phong vì nó gắn liền với ngời trồng nó là thầy Đuy- sen, ngời có tấm lòng cao cả, nh là ân nhân của làng Ku-ku-rêu.
Hình ảnh 2 cây phong trong văn bản này gợi cho em nhớ gì về tuổi thơ của m×nh ?
- HS tù béc lé.
Theo dõi mạch truyện đợc kể từ nhân vật tôi, cho biết: ấn tợng nổi bật của
"tôi" trong những lần về quê là gì ? - Hai cây phong luôn hiện ra trớc mắt.
Do đâu mà "tôi" có ấn tợng nh vậy ?
16'
- Hai cây phong là nơi hội tụ niềm vui tuổi thơ, nơi gắn bó chan hoà thân ái.
- Là nơi tiếp sức cho tuổi thơ
khám phá thế giới.
- Là chứng nhân lịch sử của trêng §uy-sen.
2. Hình ảnh con ngời:
GV
?
GV HS
?
?
GV
?
?
- Sự tồn tại của 2 cây phong to lớn trên
đỉnh đồi phía trớc làng.
Nhân vật tôi là một hoạ sĩ, có trí tởng t- ợng mãnh liệt, đọc "nhng cứ mỗi lần về quê … thân thuộc ấy … nhìn rõ …"
Những lời lẽ ấy cho thấy tình cảm của nhân vật tôi với 2 cây phong ra sao ? - Tình cảm gần gũi, yêu quý. Cảm nhận 2 cây phong nh ngời thân yêu, nh một nhu cầu tình cảm không thể thiếu.
Bình về tình cảm của nhân vật tôi.
Đọc "đã bao lần … ngây ngất".
Em hiểu gì về trạng thái tâm hồn của ngời kể chuyện từ lời văn biểu cảm ấy?
- Nhớ cây đắm say, mãnh liệt nh tâm hồn nặng lòng nhớ thơng con ngời.
Tại sao cảm xúc đó lại gắn liền với "một nỗi buồn da diết" ở nhân vật tôi.
- 2 cây phong là hình ảnh trong sáng, tơi
đẹp, thân thuộc với tuổi thơ êm đềm của nhân vật tôi nơi làng quê.
Vì thế, khi xa quê, mong trở về quê sẽ nảy sinh nỗi buồn: nỗi buồn của sự xa cách những kỷ niệm tốt lành, đẹp đẽ.
ở đoạn văn miêu tả sự sống của 2 cây phong, nhân vật tôi nghe đợc tiếng nói riêng, tâm hồn riêng chan chứa những lời ca êm dịu của chúng.
Điều đó cho thấy nhân vật tôi là ngời nh thế nào ?
Cái điều nhân vật tôi cha hề nghĩ đến thời bé: Ai là ngời đã trồng 2 cây phong trên đồi này. Ngời vô danh ấy đã ớc mơ
gì ? ấp ủ những niềm hi vọng gì ? Gợi 5'
- Trí tởng tợng mãnh liệt, tâm hồn nhạy cảm.
- Tình yêu tha thiết, sâu nặng
đối với 2 cây phong cũng là
đối với vẻ đẹp làng quê của m×nh.
?
?
cho ta hiểu thêm điều gì về nhân vật tôi trong hiện tại ?
- Tình yêu quý 2 cây phong gắn liền với tình yêu quý ngời thầy giáo đã trồng 2 cây phong ấy với ớc mơ và hi vọng về sự trởng thành của trẻ em làng Ku-ku- rêu, ở đây tình yêu thiên nhiên mở rộng tới tình yêu con ngời.
Em đọc đợc những điều đáng quý nào trong tâm hồn nhân vật tôi từ tất cả
những biểu hiện đó ?
Đoạn trích cho thấy những tài nghệ nào của ngòi bút Ai-ma-tốp ? Từ đó toát lên
®iÒu g× ?
- Tình yêu tha thiết, sâu nặng dành cho thiên nhiên, con ngời và làng quê.
- Tâm hồn trong sáng, giàu xúc cảm cao đẹp.
- Tâm hồn ấy mang bản sắc quê hơng.
III. Tổng kết, ghi nhớ:
* Tài miêu tả và biểu cảm trong khi kể chuyện, trí tởng tợng mãnh liệt.
* Vẻ đẹp thân thuộc và cao quý của 2 cây phong; Tấm lòng gắn bó thiết tha của tác giả đối với cảnh vật nơi quê hơng yêu dấu.
c.Củng cố: (3')
Em thích nhất đoạn văn nào trong văn bản này ? Vì sao ? - Tự lựa chọn và giải thích.
Tìm một số tác phẩm văn học Việt Nam thể hiện tình yêu quê hơng, đất nớc qua cây cối, dòng sông, con đờng, ngõ xóm …
- Nhớ con sông quê hơng; Bên kia sông Đuống … d. Hớng dẫn học bài: (1')
- Học bài, thuộc phần ghi nhớ.
- Chuẩn bị bài: Nói quá.
- Tập đọc diễn cảm văn bản.