Tiết 47: Phơng pháp thuyết minh
2. Chuẩn bị của GV-và HS
a. Chuẩn bị của GV:
- Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án.
b. Chuẩn bị của HS:
- Ôn bài, học bài, chuẩn bị bài mới 3. Tiến trình bài dạy:
a. KiÓm tra bài cũ: (5')
* Câu hỏi:
Thế nào là văn bản thuyết minh ? Văn bản thuyết minh có đặc điểm gì?
* Đáp án:
- Văn bản thuyết minh là văn bản cung cấp tri thức về đặc điểm, tình cảm, nguyên nhân… của sự vật, hiện tợng bằng phơng thức trình bày, giới thiệu, giải thích.
- Tri thức trong văn bản thuyết minh đòi hỏi khách quan, xác thực, hữu ích.
- Ngôn ngữ trong văn bản thuyết minh cần chính xác, rõ ràng, hấp dẫn.
* Giới thiệu bài (1')Tiết trước chúng ta đã tìm hiểu vai trò của thuyết minh và đối tượng thuyết minh. Hôm nay chúng ta cùng nhau đi tìm hiểu phương pháp thuyết minh.
b. Dạy nội dung bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV-HS GHI BẢNG
GV
?
Các em đã đọc một số văn bản thuyết minh: "Cây dừa Bình Định", "Tại sao lá
cây có màu xanh lục", "Huế", "Khởi nghĩa Nông Văn Vân", "Con giun đất".
Vậy em hãy cho biết các văn bản trên
25' I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
1. Quan sát học tập, tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh
?
?
GV
?
?
?
GV
?
đã sử dụng những loại tri thức gì ? - "Huế" bằng tri thức văn hoá - lịch sử.
- "Tại sao lá cây có màu xanh lục",
"Con giun đất": Tri thức khoa học.
- "Khởi nghĩa Nụng Văn Võn": Tri thức lịch sử.
- "Cây dừa Bỡnh Định": Tri thức về sự vËt.
Làm thế nào để ngời viết có các tri thức Êy?
Để làm gì ?
- Để tìm hiểu sự vật - hiện tợng cần thuyết minh, để nắm đợc bản chất, đặc trng của chúng, để thuyết minh cho
đúng, để tránh sa vào trình bày các biểu hiện không tiêu biểu, không quan trọng.
Đó chính là vai trò của quan sát, hiện t- ợng, tích luỹ khi viết văn bản thuyết minh.
Em hiểu quan sát nghĩa là gì ?
- Quan sát không chỉ là nhìn, xem mà còn phải xét để phát hiện đặc điểm tiêu biểu của sự vật.
Bằng tởng tợng, suy luận có thể có tri thức để làm bài văn thuyết minh đợc không ?
Chúng ta có thể tích luỹ kiến thức về
đối tợng bằng những cách nào ?
- Quan sát sự vật, đọc sách báo, tra cứu tõ ®iÓn, tham quan, t×m hiÓu qua nh÷ng ngêi hiÓu biÕt…
Chuyển ý: vậy ngời ta có những phơng pháp nào để thuyết minh ?
Để nêu bật đặc điểm bản chất, tiêu biểu của sự vật - hiện tợng, ngời ta thờng sử dụng các phơng pháp thuyết minh nào ? Treo bảng phụ vớ dụ SGK, HS đọc, GV
-> Phải quan sát, học tập, tích luỹ kiến thức về đối tợng cÇn thuyÕt minh.
2. Phơng pháp thuyết minh
a. Phơng pháp nêu định
GV
?
?
?
GV
?
?
?
?
?
?
?
?
gạch đối tợng thuyết minh.
Sau đối tợng đợc thuyết minh, thờng có tõ g× ?
- Từ "là".
Sau từ "là" ngời ta cung cấp một kiến thức nh thế nào ?
- Kiến thức khái quát, tiêu biểu, chính xác về đối tợng thuyết minh.
Câu văn định nghĩa thờng đứng ở đâu trong đoạn văn thuyết minh ? Nó có vai trò gì ?
- Đứng đầu đoạn văn, giữ vai trò giới thiệu.
Phơng pháp nêu định nghĩa - giải thích thờng quy sự vật vào loại của nó và chỉ ra đặc điểm, công dụng riêng của nó, thờng sử dụng từ 'là".
Em hãy dùng 1 câu định nghĩa về sách trong bài văn thuyết minh về sách ? - Sách là phơng tiện giữ gìn và truyền bá
kiến thức
- Sách là đồ dùng thiết yếu đối với học sinh
Ti vi là gì ?
- Là phơng tiện giải trí, cập nhật thông tin, tri thức…
Đọc VD trên bảng phụ (VD1)
Đoạn văn đã liệt kê những gì về đối t- ợng thuyết minh ?
- GV gạch chân (liệt kê tác dụng của từng bộ phận của cây dừa)
Liệt kê nh vậy để làm gì ?
- Để làm rõ lợi ích nhiều mặt của dừa
Đọc VD2 trên bảng phụ.
Đoạn văn đã liệt kê những gì ?
- Những tác hại khác nhau của ni lông Liệt kê nh vậy có tác dụng gì ?
- Làm cho ngời đọc thấy rõ những tác hại to lớn nhiều mặt của ni lông.
nghĩa, giải thích.
b. Phơng pháp liệt kê
?
HS
?
?
HS
?
?
HS
?
HS
?
Tác dụng của phương pháp liệt kê là gì?
-> Phơng pháp liệt kê giúp ngời đọc hiểu sâu sắc, toàn diện và có ấn tợng về nội dung đợc thuyết minh.
Đọc đoạn văn trên bảng phụ.
Tác giả đã đa ra VD nào về chiến dịch chống thuốc lá ?
- ở Bỉ…
Nêu VD nh vậy có tác dụng gì ?
- Để lấy dẫn chứng cụ thể về việc xử phạt những ngời… để chứng minh sự thật là có những nớc trên thế giới đã
phạt nặng những ngời vi phạm…
Đọc VD.
Đoạn văn đã cung cấp những số liệu nào
?
- Không khí: dỡng khí 20%, thán khí 3%
- 1 ha cỏ hấp thụ 900kg thán khí, nhả
600kg dỡng khí/ngày.
Nếu không dùng những số liệu này có thể làm sáng tỏ vai trò của cỏ hay không ?
- Không.
Đọc VD trên bảng phụ.
So sánh diện tích của Thái Bình Dơng với các đại dơng khác có tác dụng gì?
- Làm nổi bật độ lớn của Thái Bình D-
ơng.
Đọc: "Ôn dịch thuốc lá đe doạ sức khoẻ và tính mạng loài ngời còn nặng hơn cả
AIDS".
- "Nếu giặc đánh nh vũ bão thì không
đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm nh tằm ăn dâu".
So sánh trong những câu trên có tác dông g×?
- Làm nổi bật tác hại (sự nguy hiểm của nạn dịch thuốc lá).
c. Phơng pháp nêu ví dụ
d. Phơng pháp dùng số liệu (con sè)
e. Phơng pháp so sánh
?
GV
?
?
Văn bản "Huế" đã giới thiệu thành phố Huế ở những mặt nào ?
- Thiên nhiên, cảnh quan, lịch sử đấu tranh, văn hoá - nghệ thuật…
Với Huế - 1 tác phẩm có khía cạnh tốt
đẹp cần thuyết minh thì ngời ta đã chia ra từng bộ phận, từng mặt để thuyết minh vÒ HuÕ.
Theo em, đối với những đối tợng đơn giản, không phức tạp, không có nhiều bộ phận cấu tạo thì có cần ta phải phân tích, phân loại ra để thuyết minh không?
Với những loại sự vật nh thế nào thì mới cần phân loại, phân tích ra để thuyết minh ?
- Dựa vào nghi nhớ SGK.
HS đọc yêu cầu BT1, 2 thảo luận (6') 11'
g.Phơng pháp phân loại, ph©n tÝch
* Ghi nhí III. Luyện tập 1. Bài 1, 2
- (Phạm vi tìm hiểu vấn đề của văn bản "ôn dịch, thuốc lá").
* Văn bản ôn dịch tìmhiểu tác hại của thuốc lá trên các phơng diện: Sức khoẻ, đạo
đức, xã hội.
* Đã dùng phơng pháp: So sánh đối chiếu, phân tích từng tác hại, nêu số liệu, nêu VD.
c .Củng cố:(2 )’
Ngời ta thờng dùng những phơng pháp nào để thuyết minh rõ, hấp dẫn về sự vật - hiện tợng ?
d. Hớng dẫn học bài:(1 )’ - Học bài: Làm BT 3, 4
- Chuẩn bị bài:Trả bài kiểm tra văn. Bài tập làm văn số 2.
======================================================
Ngày soạn: 02/11/2011 Ngày dạy:05/11/2011 Dạy lớp 8A.