a. Kiến thức:
- HS cảm nhận đợc vẻ đẹp của các chí sĩ yêu nớc đầu thế kỷ XX, những ngời mang chí lớn cứu nớc, cứu dân, dù ở hoàn cảnh nào vẫn giữ đợc phong thái ung dung, khí phách hiên ngang, bất khuất và niềm tin không dời đổi vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.
- Hiểu đợc sức truyền cảm nghệ thuật qua giọng thơ khẩu khí hào hứng.
b. Thái độ:
- Trân trọng, cảm phục và biết ơn các vị anh hùng.
c. Kĩ năng:
- Rèn kỹ năng phân tích, đọc, cảm thụ văn học.
2. Chuẩn bị của GV và HS:
a. Chuẩn bị của GV :
- Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án.
b. Chuẩn bị của HS : - Học bài, chuẩn bị bài.
3. Tiến trình bài dạy:
a. KiÓm tra bài cũ: ( 3' )
-Kiểm tra vở soạn bài của HS.
b. Dạy nội dung bài mới:
*Giới thiệu bài mới: (1') * Đầu thế kỷ XX, các phong trào đấu tranh chống Pháp của nhân dân yêu nớc Việt Nam lần lợt thất bại, một bầu không khí đau thơng bao trùm xã hội. Những chí sĩ cách mạng đầu thế kỷ XX nh Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh xuất thân nhà nho, nhng lại là những ngời tiên tiến của thời đại mới, họ đau đớn, xót xa cho đồng bào đang chịu cảnh lầm than nô lệ, họ say sa cổ động duy tân ĐN, cải cách xã hội, họ nuôi khát vọng xoay chuyển càn khôn, đánh đuổi giặc thù để "đem xuân vẽ lại trong non nớc nhà". Lý tởng, chí khí đấu tranh của họ thể hiện trong thơ
văn, khi họ còn tự do cũng nh khi bị giam cầm trong tù ngục...
HOẠT ĐỘNG CỦA GV-HS GHI BẢNG
? GV
?
?
Em biết gì về tác giả Phan Bội Châu ? Phan Bội Châu là một chí sĩ yêu nớc
đầy nhiệt huyết, lăn lộn nhiều nơi với khát vọng lớn lao là giải phóng dân tộc khỏi xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp. Vì những lý do khác nhau, những con đờng của ông thất bại nhng hễ nghe nơi nào có thể giúp dân tộc ta giải phóng là ông lại lên đờng, bất chấp hiểm nguy, gian khổ hay tù ngục, hi sinh.
Nêu đặc điểm phong cách thơ văn của Phan Béi Ch©u ?
- Tác phẩm của Phan Bội Châu bao gồm nhiều thể loại và tất cả đều thể hiện lòng yêu nớc, thơng dân, khát vọng độc lập, tự do và ý chí chiến đấu của ông.
Nêu xuất xứ tác phẩm ?
- Là một bài thơ nôm nằm trong tập
"Ngôc trung th".
10' I. Đọc và tìm hiểu chung 1. Tác giả, tác phẩm
- Phan Béi Ch©u (1867 - 1940) quê ở Nam Đàn (Nghệ An). Ông là một nhà yêu nớc, nhà cách mạng lớn nhất của dân tộc ta đầu thế kỷ XX, là một nhà văn, nhà thơ lớn.
- Bài thơ nằm trong tác phẩm
"Ngục trung th" sáng tác đầu năm 1914 tại nhà ngục Quảng Đông (Trung Quốc).
GV
GV
GV GV
?
GV
?
GV
?
Phan Bội Châu đã từng bị thực dân Pháp kết án tử hình vắng mặt từ năm 1912, cho nên khi bị bọn quân phiệt quyết
định bắt giam và biết chúng có ý định giao ông cho Pháp, ông nghĩ rằng mình khó có thể thoát chết. Bởi thế ngay từ những ngày đầu vào ngục, Phan Bội Châu đã viết tác phẩm ngục trung th nhằm để lại một bức th tuyệt mệnh tâm huyết cho đồng bào, đồng chí. Qua dòng cảm xúc của tác giả, chúng ta có thể cảm nhận đợc một hình ảnh tuyệt
đẹp về t thế của ngời cách mạng lúc sa cơ, rơi vào vòng tù ngục.
-> Cần đọc to, rõ ràng, hào sảng, thể hiện khẩu khí ngang tàng, giọng thơ hào hùng.
Đọc 1 lần - gọi HS đọc
Lu ý HS đọc kỹ chú thích 1, 2, 6
Bài thơ thuộc thể thơ nào ? Nó có đặc
®iÓm g×?
Bài có 8 câu, mỗi câu 7 tiếng. Vần hiệp ở tiếng cuối các câu 1, 2, 3, 5, 8. Hai cặp câu 3, 4 và 5, 6 có đối. Bố cục: Đề, thùc, luËn, kÕt.
Văn bản đợc viết bằng phơng thức nào ? - Biểu cảm (trữ tình)
Trong thơ biểu cảm trữ tình, tác giả th- ờng nhân danh bản thân để tự bộc lộ, tâm t đợc bộc lộ trực tiếp, không cần dựa vào sự việc hoặc hình ảnh.
Vậy nhân vật trữ tình của bài thơ là ai ? - Là nhà yêu nớc trong cảnh tù ngục - Phan Béi Ch©u
Cảm tác nghĩa là "cảm xúc đợc viết ra thành sáng tác". Vậy "cảm tác - Quảng
Đông" có nghĩa nh thế nào ?
2. Đọc
3. Thể loại
- Thơ thất ngôn bát cú đờng luËt.
GV
?
GV
?
?
GV
?
?
?
- Cảm xúc đợc viết khi bị bắt giam ở nhà ngục.
-> Hoàn cảnh sáng tác bài thơ khá đặc biệt: Bài thơ đợc viết trong tù, của nhà yêu nớc Phan Bội Châu.
Đọc 2 câu đề em chú ý đến những từ ngữ nào?
- Hào kiệt, phong lu
Các từ này cho ta hình dung về một con ngời nh thế nào?
- Ngời có tài, có chí nh bậc anh hùng, phong thái ung dung, đờng hoàng.
ở đây tác giả sử dụng điệp từ "vẫn"
nghĩa là cách sống đàng hoàng, sang trọng, ung dung của bậc anh hùng không bao giờ thay đổi, trong bất kỳ hoàn cảnh nào những từ đó biểu hiện một phong thái thật đàng hoàng, tự tin, vừa ngang tàng bất khuất lại vừa hào hoa, tài tử. Họ rơi vào vùng tù ngục mà cứ nh ngời chủ động nghỉ chân ở một nơi nào đó trên chặng đờng bôn tẩu dài dặc -> nhận xét về giọng điệu của 2 câu thơ ?
Qua câu thơ "chạy mỏi chân… tù" em hiểu nh thế nào về quan niệm sống và
đấu tranh của ngời yêu nớc?
- Quan niệm con đờng cứu nớc của mình là con đờng dài với nhiều chông gai, đòi hỏi nhiều quyết tâm, không đợc ngừng nghỉ. Do những khó khăn khách quan mà họ bị vào tù, nhng nhà tù chỉ là nơi tạm nghỉ giống nh trạm nghỉ của kẻ chạy mỏi chân.
Hai câu thơ, quan niệm đó cho em hiểu gì về tâm thái của ngời tù ở đây?
Đọc 2 câu thực
22'
II. Ph©n tÝch văn bản:
1. Hai câu đề
HS
?
?
GV
?
?
Nhận xét về âm hởng, giọng điệu của nó so với 2 câu trên?
- Nếu 2 câu trên có giọng thoải mái, ung dung, cời cợt, đùa vui thì 2 câu dới giọng điệu trầm thống, có phần u uất, diễn tả một nỗi đau cố nén.
"Ngời có tội, khách không nhà" ý là gì ? - Vì hoạt động cách mạng, Phan Bội Châu bị trục xuất khỏi Nhật Bản, đang sống không hợp pháp ở Trung Quốc, lại bị thực dân Pháp kết án tử hình vắng mặt, cho nên dờng nh đi đến đâu ông cũng bị săn đuổi nh một tội phạm.
Phan Bội Châu tự nói về cuộc đời bôn ba chiến đấu của mình một cuộc đời sóng gió và đầy bất trắc, hoạt động từ năm 1905 đến khi bị bắt là gần 10 năm, 10 năm lu lạc, khi Nhật Bản, khi Thái Lan, khi Trung Quốc rồi Việt Nam; 10 năm không một mái ấm gia đình, cực khổ về vật chất, cay đắng về tinh thần, Phan Bội Châu đã từng nếm trải biết bao nhiêu, thêm vào đó là sự săn đuổi của kẻ thù
Tác giả sử dụng nghệ thuật gì ? Tác dông?
- Nói quá, đối (đó-lại; khỏch khụng nhà- người có tội; trong bốn biển-giữa năm châu)
Cõu trên đối xứng câu dới cả ý lẫn thanh, làm nổi bật khí phách hiên ngang của ngời cách mạng.
Hai câu thơ bộc lộ vẻ đẹp nào ở ngời yêu nớc?
Gọi HS đọc.
Em hiểu "Bủa tay… kinh tế" là gì?
- Con ngời này vẫn ôm ấp hoài bão trị
- Bình tĩnh, tự chủ ngay cả
trong nguy nan 2. Hai c©u thùc
- Lạc quan, kiên cờng, chấp nhận nguy nan trên đờng tranh đấu.
GV
?
?
?
?
?
?
GV
?
?
nớc cứu đời.
Lời thơ "Mở miệng… cuộc oán thù" có ý nghĩa nh thế nào?
- Tiếng cời của ngời yêu nớc trong cảnh tù ngục có sức mạnh chiến thắng mọi thủ đoạn, âm mu độc ác của kẻ thù.
Nghệ thuật đợc sử dụng trong 2 câu thơ
có gì đáng chú ý?
- Nghệ thuật đối và lối nói khoa trương.
Nghệ thuật này có tác dụng gì ?
- Thấy được hoài bão to lớn, kì vĩ mang tầm vóc vũ trụ.
- Thấy được ham muốn to lớn của Phan Bội Châu.
- Gây ấn tượng mạnh.
Em có nhận xét gì về câu thơ trên ?
Gọi HS đọc 2 câu kết.
Hãy cho biết ý nghĩa của 2 câu thơ trên?
Tác giả đã sử dụng những nghệ thuật gì ? qua nghệ thuật này ta thấy người tù ở đây ntn ?
- Dựa vào ghi nhớ trả lời.
Cho HS mở rộng nội dung qua nguyên tác và bản dịch qua các phép đối.
c. Củng cố:
Qua bài thơ em học tập được gì ở người 3'
3. Hai c©u luËn
- Giọng thơ mạnh mẽ, sử dụng nghệ thuật đối, khoa trương. Đã nói lên hoài bão to lớn kì vĩ, mang tầm vóc vũ trụ và nói lên nỗi lòng của chí sĩ khi chưa làm song chí lớn.
4. Hai câu kết
- Khẳng định tư thế hiên ngang, ý chí gang thép của chí sĩ sống chiến đấu vì lý tưởng và sự nghiệp cách mạng, không sợ bất kì thử thách nào.
III. Tổng kết:
HS GV
?
chí sĩ này ?
d. Hướng dẫn học và làm bài:
- Học bài cũ.
-Chuẩn bị bài : Đập đá ở Côn Lôn.
3'
2'
1'
* Ghi nhớ: sgk.
IV: Luyện tập:
==================================================
Ngày soạn: 19/11/2010 Ngày dạy:23/11/2010 Dạy lớp 8B