1. Mục tiêu:
Hệ thống hóa và khắc sâu kiến thức cơ bản về các văn bản truyện kí Việt Nam hiện đại đã được học ở học kì I.
a. Kiến thức:
- Sự giống và khác nhau cơ bản của các truyện kí đã học về các phương diện thể loại, phương thức biểu đạt, nội dung, nghệ thuật.
- Những nét độc đáo về nội dung và nghệ thuật của từng văn bản.
- Đặc điểm của nhân vật trong các tác phẩm truyện.
b. Kĩ năng:
- Khái quát, hệ thống hóa và nhận xét về tác phẩm văn học trên một số phương diện cụ thể.
- Cảm thụ nét riêng, độc đáo của tác phẩm đã học.
c. Thái độ:
- Yêu mến văn học Việt Nam, nhất là về truyện kí Việt Nam.
2. Chuẩn bị của GV và HS:
a. Chuẩn bị của GV:
- Nghiên cứu tài liệu, soạn giáo án.
b. Chuẩn bị của HS:
- Ôn bài, chuẩn bị bài ôn tập.
3. Tiến trình bài dạy:
a. KiÓm tra bài cũ: viết (10') Câu hỏi:
- Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “ Hai cây phong” ? Đáp án:
-Trong đoạn trích truyện Người thầy đầu tiên của Ai-ma-tốp, hai cây phong được miêu tả hết sức sinh động bằng ngòi bút đậm chất hội họa. (4 đ’)
- Người kể chuyện truyền cho chúng ta tình yêu quê hương da diết và lòng xúc động đặc biệt vì đấy là hai cây phong gắn với câu chuyện về thầy Đuy-sen, người đã vun trồng ước mơ, hi vọng cho những học trò nhỏ của mình. (5 đ’)
Gi
ới thiệu bài: (1')* ở lớp 7 các em đã học những văn bản truyện ký hiện đại nào của Việt Nam ?
- Sống chết mặc bay (Phạm Duy Tốn), Một thứ quà của lúa non cốm (Thạch Lam), Dế mèn phiờu lưu kớ (Tô Hoài)…Cũn ở lớp 8 chỳng ta đó học những văn bản truyện kí Vệt Nam nào thì hôm nay chúng ta cùng đi hệ thống lại.
b. Dạy nội dung bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV-HS GHI BẢNG
?
?
?
Hãy cho biết từ đầu năm đến nay chúng ta đã học bao nhiêu văn bản?
- 9 văn bản.
Trong đó có bao nhiêu văn bản thuộc truyện kí Việt Nam?
- Có 4 văn bản.
Hãy kể tên các văn bản đó, nếu là đoạn trích thì thuộc văn bản nào?
- Văn bản " Tôi đi học".
- Văn bản " Trong lòng mẹ".( trích "Những ngày thơ ấu")
5’ I.Khái quát chung:
- "Tức nước vỡ bờ" ( trích " Tắt đèn" )
- "Lão Hạc" ( trích " Lão Hạc" ) 25’ II. Hệ thống kiến thức:
Câu 1: Lập bảng thống kê những văn bản truyện ký hiện đại Việt Nam đã
học trong chơng trình văn 8:
STT Tên văn bản Tác giả Năm TP
ra đời Thể loại Nội dung chủ yếu Đặc sắc nghệ thuật 1 Tôi đi học
Thanh Tịnh (1911 -
1988)
1941 Truyện ngắn
Những kỷ niệm trong sáng về ngày đầu tiên đợc
đến trờng đi học
Tự sự kết hợp trữ
t×nh, nh÷ng h×nh
ảnh so sánh mới mẻ và gợi cảm
2
Trong lòng mẹ (trích
nh÷ng ngày thơ
Êu)
Nguyên Hồng (1918 -
1982)
1938 Hồi ký
Nỗi cay đắng, tủi cực và tình yêu th-
ơng mẹ mãnh liệt của bé Hồng
Tự sự kết hợp trữ
tình, cảm xúc và tâm trạng nồng nàn, mãnh liệt, so sánh, liên tởng táo bạo
3
Tức nớc vỡ bê (trÝch
tắt đèn)
Ngô Tất Tè (1983 -
1954)
1936
TiÓu thuyÕt
(đoạn trÝch)
Vạch trần bộ mặt tàn ác, bất nhân của chế độ thực dân nửa phong kiến, tố cáo chính sách thuế khoá vô
nhân đạo
Ca ngợi những phÈm chÊt cao quý và sức mạnh quật khởi tiềm tàng của chị Dậu, cũng là của ngời phụ nữ
Việt Nam trớc cách mạng
Ngòi bút hiện thực khoẻ khoắn, giàu tinh thần lạc quan X©y dùng t×nh huống truyện bất ngờ, có cao trào và giải quyết hợp lý Xây dựng, miêu tả
nhân vật chủ yếu qua ngôn ngữ và hành động, trong thế tơng phản với các nhân vật khác
4 Lão Hạc (trÝch)
Nam Cao (1915 -
1951)
1943 Truyện ngắn (trÝch)
Số phận đau thơng và phẩm chất cao quý của ngời dân cùng khổ trong XH Việt Nam trớc cách mạng tháng 8. Thái độ trân
Khắc hoạ nhân vật rÊt cô thÓ, sèng
động, đặc biệt là miêu tả và phát triÓn diÔn biÕn t©m lý nhân vật. Cách kể chuyện mới
trọng của tác giả
với họ
mẻ, linh hoạt, ngôn ngữ kể và miêu tả ngời chân thực, giản dị.
Câu 2: Nêu những điểm giống và khác nhau chủ yếu về nội dung và hình thức nghệ thuật của 3 văn bản: Trong lòng mẹ, tức nớc vỡ bờ, Lão Hạc.
a. Gièng nhau:
- Đều là văn tự sự, là truyện ký hiện đại (1930 - 1945).
- Đều lấy đề tài về con ngời và cuộc sống xã hội đơng thời, đều đi sâu miêu tả số phận cực khổ của những con ngời bị vùi dập.
- Đều chan chứa tinh thần nhân đạo ( yêu thơng, trân trọng những
tình cảm, phẩm chất đẹp đẽ của con ngời, tố cáo những gì tàn ác, xấu xa).
- Đều sử dụng bút pháp hiện thực ( lối viết chân thực, gần đời sống, sinh động).
b. Khác nhau:
- "Trong lòng mẹ" ( hồi ký ): Tự sự xen trữ tình, nỗi đau đớn của chú bé mồi côi và tình yêu thơng mẹ của chú bé.
Văn hồi ký chân thực, trữ tình thiết tha ( nghệ thuật ).
- "Tức nớc vỡ bờ": (trích tiểu thuyết, tự sự): phê phán chế độ tàn ác, bất nhân, ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn, sức sống tiềm tàng của ngời phụ nữ nông thôn.
Nghệ thuật: Khắc hoạ nhân vật và miêu tả hiện thực một cách sống
động, chân thực.
- "Lão Hạc" ( trích truyện ngắn, tự sự xen trữ tình ): Số phận bi thảm của ngời nông dân cùng khổ và nhân phẩm cao đẹp của họ.
Nghệ thuật: Nhân vật đợc đào sâu tâm lý, cách kể chuyện tự nhiên, linh hoạt vừa chân thực vừa đậm chất triết lý và trữ tình.
c. Củng cố:(3')
Em hãy trình bày sự khác nhau cơ bản về thể loại, nội dung và nghệ thuật của 2 văn bản: "Tôi đi học" và "Tức nớc vỡ bờ".
d. Hớng dẫn học ở nhà:(1')
- Ôn tập các nội dung trong bài. Soạn bài, lập bảng ụn tập ở nhà theo hướng dẫn trong sách giáo khoa.
- Làm BT3
- Chuẩn bị bài: Thông tin ngày trái đất năm 2000
Ngày soạn: 16/10/2011 Ngày dạy:19/10/2011Dạy lớp 8B.