B. GIỚI THIỆU TÁC PHẨM "ĐƯỜNG KÁCH MỆNH"
II. AN NAM CỘNG SẢN ĐẢNG
Như phần trên đã nêu, Tại Đại hội của Thanh Niên, đoàn đại biểu kỳ bộ Bắc kỳ bỏ ra về, Đại hội vẫn tiếp tục họp gồm Tổng bộ Thanh niên và Kỳ bộ Nam Kỳ bầu cử ra tổng bộ mới có bảy ủy viên chính thức và bốn ủy viên dự khuyết gồm hầu hết những người có mặt ở Đại hội và một số người vắng mặt. Sau khi đại hội bế mạc, năm ủy viên chính thức của Tổng bộ (thiếu 2, 1 ủy viên bị giam, 1 ủy viên khác trong nước) cùng với một ủy viên dự khuyết (thiếu ba, 1 bị giam, 1 trong nước, 1 vắng mặt) họp bàn việc thành lập Đảng cộng sản.
Nhưng vì hoàn cảnh Thanh Niên phân tán, tổ chức giờ bị chia rẽ, nếu tổ chức ngay thành một đảng thì không đúng nghĩa của một Đảng. Vì vậy, Đại hội mới quyết định tổ chức một Hội gọi là: Hội trù bị tổ chức Đảng cộng sản. Khi khai hội sẽ định Điều lệ, kế hoạch tổ chức chi bộ. Khi có cơ bản tổ chức của Đảng là chi bộ sẽ Đại hội thành lập đảng. Còn với Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên thì cũng vẫn cứ duy trì để lập cho hết những phần tử cộng sản ở trong hội ấy.
Hội trù bị tổ chức Đảng Cộng sản, từ lúc thành lập đã ra sức tiến hành công tác, nhưng vì hội thành lập chưa được bao lâu, tổ chức chưa kịp phát triển, thì những đồng chí của Hội phụ trách trong nước đều bị bắt, hoặc bị rượt đuổi bắt nên hoạt động chưa có kết quả. Trong khi đó Đông Dương Cộng sản Đảng đã ra mắt, nhưng chưa hoàn thiện đường lối và cách tổ chức hành động; còn Thanh Niên ở Bắc kỳ thì chia thành ba phái, phái theo Đông Dương Cộng sản Đảng, phái ngồi chờ ngoài, phái trung lập. Tai miền Trung, lực lượng phân hoá chia nhiều nhóm, phần đông nản chí, lại gặp lúc khủng bố, người bị bắt, người ẩn náu và chạy tứ tán ngày một hết dần. Tại Nam kỳ, tuy nội bộ không phát sinh vấn đề gì nhưng lực lượng cũng mai một, những đồng chí phụ trách bị bắt gần hết.
Đang lúc gấp rút, gần 20 người ở Trung Quốc ra tù mới cùng nhau bàn bạc, đi đến quyết định thủ tiêu Hội trù bị, lập một chi bộ mới ở Trung Quốc lấy tên là Chi bộ Đảng cộng sản An Nam, ra sức phụ trách làm thế nào cho An Nam có một Đảng Cộng sản chân chính. “Chi bộ chủ trương một mặt về trong và đi các nơi nhặt những phần tử cộng sản trong Thanh niên mà tổ chức cho thành chi bộ, rồi tổ chức cho rộng ra, một mặt thương lượng hợp nhất với Đảng cộng sản Đông Dương”64.
Đến tháng 9- 1929, một số cán bộ của Thanh niên đang hoạt động tại Trung Quốc và cán bộ vừa ở trong nước sang, trong đó có Châu Văn Liêm, cùng nhau họp lập Chi bộ An Nam Cộng sản Đảng tại Trung Quốc. Đảng ra tờ báo Đỏ. Sau khi thành lập Chi bộ An Nam cộng sản Đảng ra lời thông cáo giải thích vì sao phải tổ chức Đảng cộng sản An Nam, trong đó khẳng định: “1. An Nam cần phải có Đảng cộng sản. 2.Đảng cộng sản Đông Dương chưa phải là Đảng chánh thực.3. Đảng cộng sản Đông Dương chưa thật là “Bôn sơ vích”. 4. Đảng cộng sản Đông Dương không đủ hiệu triệu tất cả các đồng chí cộng sản; 5. Đảng cộng sản Đông Dương sai lầm (nhưng vẫn nhiệt tâm); 6. Phải sửa đổi sai lầm cho Đảng cộng sản Đông dương;7. Không nên gia nhập Đảng cộng sản Đông Dương; 8. Người cách mạng lúc nào cũng phải làm cách mạng; 9. Người cách mạng không nên ngồi chờ viển vông;10. Người cách mạng phải tự động tổ chức; Nên phải có cái tổ chức gọi là:
“Đảng cộng sản An Nam”.65
An Nam Cộng sản Đảng định ra Điều lệ:
a. Tên đảng là “An Nam cộng sản đảng”;
b. Điều kiện vào Đảng; c.Hệ thống tổ chức: Đảng tổ chức theo chế độ dân chủ tập trung. Đảng tổ chức lấy chi bộ sản nghiệp làm gốc (chi bộ nhà máy, công
64Văn kiện Đảng. To n tà ập, NXB CTQG, HN, 1998, Tập 1, Tr. 340
65Văn kiện Đảng. To n tà ập, NXB CTQG, HN, 1998, Tập 1, Tr.357
xưởng , xe hỏa, tàu thủy, đồn điền,…). Đảng tổ chức theo hệ thống từ dưới lên trên (từ Chi bộ, đến Phân bộ, Tỉnh bộ, Khu bộ, cuối cùng là Trung ương).
d. Đại hội: Chi bộ, đảng viên đại hội mỗt tuần một lần. Phân bộ đại hội đại biểu một tháng một lần. Tỉnh bộ đại hội hai tháng một lần. Khu bộ đại hội bốn tháng một lần. Toàn quốc đại hội một năm một lần.
Điều lệ còn quy định cho Hội chấp hành ủy viên; Chi bộ; Trung ương…
Trở về Sài Gòn, vào khoảng tháng 11-1929, tại Khánh Hội, Sài Gòn, Châu Văn Liêm và các đồng chí nhất trí thành lập Đảng Cộng sản An Nam trên cơ sở Chi bộ An Nam Cộng sản Đảng tại Trung Quốc và các tổ chức yêu nước ở Nam Kỳ. Theo chủ trương đó, ở cơ sở những thanh niên yêu nước ở Kỳ bộ Thanh niên Nam Kỳ có xu hướng cộng sản lần lượt tổ chức những chi bộ cộng sản. Từ tháng 11 năm 1929, An Nam cộng sản Đảng phát triển các chi bộ ở khắp các tỉnh và thành phố trong cả nước.
Tháng 10 năm 1929 Đông Dương cộng sản Đảng cử Đỗ Ngọc Du sang Hương Cảng để cùng Nguyễn Thiệu, đại diện cho An Nam cộng sản Đảng bàn về việc hợp nhất nhưng không thành. Nguyễn Thiệu về Sài Gòn, ra chủ trương cần phải có một tổ chức thống nhất, đủ mạnh để đàng hoàng nói chuyện với Đông Dương cộng sản Đảng. Ngày 7 tháng 11 năm 1929, ở Nam kỳ thành lập Ban lâm thời chỉ đạo của An Nam cộng sản Đảng để chỉ đạo các chi bộ. Châu Văn Liêm được cử làm Bí thư. Ban lâm thời chỉ đạo coi Chi bộ ở Hương Cảng là một chi bộ độc lập, giao nhiêm vụ cho chi bộ này xuất bản tờ báo Đỏ và Tạp chí Bôn sê vích làm cơ quan ngôn luận của An Nam cộng sản Đảng. Ngày 15 tháng 11 năm 1929, chi bộ Hương Cảng phái người về Nam kỳ để chuyển Ban lâm thời chỉ đạo thành Ban chấp hành trung ương lâm thời. Đây được coi là ngày thành lập An Nam cộng sản Đảng.
An Nam Cộng sản Đảng ra đời cùng với sự ra đời và hoạt động của Đông Dương Cộng sản Đảng góp phần đưa phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam phát triển, đưa chủ nghĩa Mác- Lênin nhanh chóng thâm nhập vào các tầng lớp công nhân và quần chúng lao động Việt Nam.
Việc thành lập An Nam cộng sản Đảng là một bước tiến trong đội ngũ cách mạng Việt Nam. Sự thành lập An Nam, sự chuyển hầu hết kỳ bộ Nam kỳ của Thanh niên vào An Nam chứng tỏ một lần nữa rằng ở Việt Nam lúc ấy đã có những điều kiện khách quan và chủ quan để tổ chức Đảng cộng sản
Sự ra đời và hoạt động của An Nam cộng sản Đảng đã tạo ra một đội ngũ cán bộ và quần chúng cốt cán cho cách mạng Việt Nam. Chính tổ chức Đảng này
đã nhiều lần viết thư, gặp gỡ trực tiếp để bàn việc hợp nhất thành lập một Đảng Cộng sản thống nhất ở Việt Nam
Sự thành lập Cộng sản Đảng An Nam tiếp theo Đông Dương Cộng sản Đảng dù là hành động bị động, đối phó với sự lớn mạnh của Đông Dương Cộng sản Đảng, vẫn là một bước tiến trong đội ngũ các tổ chức cách mạng Việt Nam. Việc chuyển hầu hết Kỳ bộ Thanh niên Nam Kỳ vào Đảng Cộng sản An Nam càng chứng tỏ ở Việt Nam lúc đó đã có những điều kiện chủ quan và khách quan để thành lập Đảng Cộng sản, đội tiền phong của giai cấp công nhân. Với việc thành lập An Nam Cộng sản Đảng, quá trình bônsêvích hoá Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên đến đây đã chấm dứt.