II. Tiến trình dạy học
2. Chủ đề và ý nghĩa của bài thơ
* Chủ đề:- Từ câu chuyện riêng, bài thơ
là lời nhắc nhở thấm thía về thái độ, tình cảm đối với những năm tháng quá khứ gian lao, tình nghĩa đối với thiên nhiên,
đất nớc bình dị, hiền hậu.
* ý nghĩa:
Bài thơ không chỉ có ý nghĩa với tác giả
mà còn có ý nghĩa với mọi ngời, với nhiều thời bởi nó đặt ra vần đề thái độ
đối với quá khứ với những ngời đã khuất và cả đối với chúng mình. Đồng thời củng cố ở ngời đọc thái độ sống, "Uống nớc nhớ nguồn: - một đạo lí sống thuỷ chung đã trở thành truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam ta.
III. Tổng kết
- Kết cấu: thể thơ 5 chữ, mỗi khổ 4 dòng, đặc biệt chữ đầu dòng thơ của những câu trong khổ không viết hoa. Kết hợp tự sự + trữ tình.
- Giọng điệu: giọng thơ không hoa mĩ mà tự nhiên, nhịp nhàng theo lời kể, nh trò chuyện, nh giãi bầy tâm sự, nh đang
độc thoại.
-> Làm nổi bật chủ đề, tạo tính chân thực chân thành, sức truyền cảm sâu sắc cho tác phẩm , gây ấn tợng mạnh với ng- ời đọc.
2. Ghi nhí:
C
. H ớng dẫn học ở nhà .
- Học thuộc lòng bài thơ, làm bài tập 2.
- Chuẩn bị bài : Tổng kết từ vựng ( Luyện tập tổng hợp) D . Rút kinh nghiệm sau giờ dạy
...
...
Ngày soạn 27 tháng 10 năm 2010- Dạy ngày:
TiÕt 59.
Tổng kết về từ vựng.
(Luyện tập tổng hợp) I. Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh :
- Biết vận dụng những kiến thức về từ vựng đã học để phân tích những hình tợng ngôn ngữ trong thực tiễn giao tiếp, nhất là trong văn chơng.
II.
Chuẩn bị của thầy trò:
Máy chiếu, giấy trong.(bảng phụ) II. Tiến trình dạy học:
A. ổn định, kiểm tra bài cũ : ổn định nề nếp bình thờng * Kết hợp kiểm tra trong ôn tập
B. Tổ chức ôn tập
Bài tập1: Giáo viên hớng dẫn làm bài tập 1.
Học sinh đọc yêu cầu bài tập 1.
Gợi ý: Giải nghĩa từ: "gật đầu" và "gật gù"?
- Gật gù: gật nhẹ và nhiều lần, biểu thị thái độ đồng tình, tán thởng.
- Gật đầu: cúi đầu xuống rồi ngẩng lên ngay, thờng để chào hỏi hay tỏ sự đồng ý.
* Từ đó lựa chọn từ thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt? Vì sao?
Từ gật gù thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt: Tuy món ăn rất đạm bạc nhng đôi vợ chồng nghèo ăn rất ngon miệng vì họ biết chia sẻ những niềm vui đơn sơ
trong cuéc sèng.
Bài tập 2:
Ngời vợ không hiểu nghĩa của cách nói : "Chỉ có một chân sút" -> Hoán dụ-> Cả
đội bóng chỉ có một ngời giỏi ghi bàn thôi.
Bài tập 3:Giáo viên hớng dẫn làm bài tập 3.
Học sinh đọc yêu cầu bài tập 3.
- Những từ đợc dùng theo nghĩa gốc: miệng, chân, tay.
- Những từ đợc dùng theo nghĩa chuyển: vai (hoán dụ), đầu (ẩn dụ).
Bài tập 4: Giáo viên hớng dẫn bài tập 4.
Xác định các trờng từ vựng trong đoạn thơ? Tác dụng của việc sử dụng trờng từ vựng ấy trong việc thể hiện nội dung bài thơ.
- Trờng từ vựng chỉ màu sắc: đỏ (áo đỏ), xanh (cây xanh), hồng (ánh hồng).
- Trờng từ vựng chỉ lửa: ánh (hồng), lửa, cháy, tro.
- Các từ thuộc hai trờng từ vựng lại có quan hệ chặt chẽ với nhau. Màu áo đỏ của cô gái thắp lên trong mắt chàng trai (và bao ngời khác) ngọn lửa. Ngọn lửa đó lan toả
trong con ngời anh làm anh say đắm, ngất ngây ( đến mức có thể cháy thành tro) và lan ra cả không gian làm không gian cũng biến sắc ( Cây xanh... theo hồng).
-> Bài thơ đã xây dựng đợc những hình ảnh gây ấn tợng mạnh với ngời đọc, qua
đó thể hiện độc đáo một tình yêu mãnh liệt và cháy bỏng.
Bài tập 5: Học sinh đọc yêu cầu bài tập 5.
Học sinh làm theo nhóm : Thi tìm tên gọi ...
Các sinh vật, hiện tợng đó đợc gọi tên theo cách dùng từ ngữ có sẵn với một nội dung mới dựa vào đặc điểm của sinh vật hiện tợng đợc gọi tên.
VD: Cà tím, cá kiếm, cá kim, chè móc câu, chim lợn, chuột đồng ...
Bài tập 6:-- Học sinh đọc truyện cời ở SGK.
- Phát hiện chi tiết gây cời: sự vô lí của thói sính dùng chữ. Thay vì dùng từ "bác sĩ", kẻ sắp chết còn nết không chừa, cứ một mực đòi dùng từ "đốc tờ".
C . H ớng dẫn học ở nhà.
Xem lại phần bài tập đã chữa
Chuẩn bị bài : Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận.
D : Rút kinh nghiệm sau giờ dạy
...
Ngày soạn 28 tháng 10 năm 2010- dạy ngày:
TiÕt 60.
Luyện tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận.
I. Mục tiêu cần đạt:
- Hệ thống hoá kiến thức về văn tự sự.
- Giúp học sinh rèn, thực hành đa các yếu tố nghị luận vào văn bản tự sự một cách hợp lÝ.
Chuẩn bị của thầy trò: Giấy A4.
II. Tiến trình dạy học:
A ổn định , kiểm tra bài cũ : ổn định nề nếp bình thờng
* Kiểm tra việc chuẩn bị bài ở nhà của học sinh B Tổ chức luyện tập
Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1
Nghị luận là gì? Trong văn tự sự, nghị luận thờng đợc thể hiện ở đâu?
Bằng hình thức gì?
Học sinh đọc đoạn văn ở SGK.
Chỉ ra yếu tố nghị luận ở đoạn văn trên?
Nêu rõ vai trò của từng yếu tố nghị luận trong việc làm rõ nội dung đoạn v¨n.
Nội dung bài học
I Thực hành tìm hiểu yếu tố nghị luận trong đoạn văn tự sự.
* Văn bản: Lỗi lầm và sự biết ơn.
- Yếu tố nghị luận-vai trò của yếu tố nghị luận trong đoạn văn tự sự.
+ Câu "Những điều viết lên cát ...
trong lòng ngời".
-> Yếu tố nghị luận làm câu chuyện giàu tính triết lí " Cái giới hạn, cái tr- ờng tồn" trong đời sống tinh thần con ngêi.
+ Câu "Vậy mỗi chúng ta ... lên đá"
-> Làm cho câu chuyện sâu sắc, có ý nghĩa giáo dục . Đó là bài học về sự bao dung, lòng nhân ái, biết tha thứ, ghi nhớ ân nghĩa, ân tình, nhắc nhở con ngời có cách ứng xử có văn hoá trong
Nếu ta bỏ yếu tố nghị luận ấy đi thì
nội dung đoạn văn tự sự sẽ nh thế nào?
Hoạt động2 Giáo viên chép đề lên bảng.
Xác định yêu cầu của đề.
Học sinh đọc đoạn văn tham khảo.
Xác định yếu tố nghị luận?
Tác dụng của việc sử dụng yếu tố nghị luận ấy trong đoạn văn này?
Giáo viên gợi ý cho học sinh viết bài theo các ý sau.
Ngời em kể là ai? Ngời đó đã để lại một việc làm, lời nói hay một suy nghĩ. Điều đó diễn ra trong hoàn cảnh nào? Nội dung cụ thể là gì? Nội dung ấy giản dị mà sâu sắc nh thế nào?
Cảm động ra sao?
Suy nghĩ về bài học rút ra từ câu chuyện trên .
Học sinh viết đoạn văn, giáo viên gọi 5-6 em lên trình bày chấm điểm, sửa chữa lỗi (nếu có).
cuộc sống vốn rất phức tạp.
-> Nếu ta tớc bỏ yếu tố nghị luận ấy đi thì tính t tởng của đoạn văn sẽ giảm và do đó ấn tợng về câu chuyện cũng nhạt nhoà.
II. Luyện tập:
Bài tập 2: Viết về những kỉ niệm sâu sắc với một ngời bà kính yêu.
- Yêu cầu: Viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận.
* Đoạn văn: Bà nội (Duy Khán).
- Yếu tố nghị luận:
"Ngời ta bảo ... nó gẫy".
+ Từ một lời dạy "Con h ... bà", tác giả bàn về "tấm gơng" và hiệu quả của nó trong giáo dục gia đình: "Bà nh thế... U tôi nh thế ..." . Đây là yếu tố nghị luận "suy lí".
+ Từ cuộc đời và những lời răn dạy của bà, tác giả bàn về một "nguyên tắc"
giáo dục: "Ngời ta ... nó gẫy". Đây là yếu tố nghị luận "khái quát hoá".
- Có thể nói, các yếu tố nghị luận trong
đoạn văn trên chính là những "suy ngẫm" của tác giả về nguyên tắc giáo dụ, về phẩm chất và đức hy sinh của ngời làm công tác giáo dục.
Bài tập 1: Học sinh đọc yêu cầu bài tập 1.
Gợi ý: a, Buổi sinh hoạt lớp diễn ra nh thế nào? (thời gian, địa điểm...)
b, Nội dung buổi sinh hoạt là gì ? Em đã viết về vấn đề gì? Tại sao lại phát biểu về vấn đề đó.
c, Em đã thuyết phục cả lớp rằng là Nam là ngời bạn rất tốt nh thế nào? (lí lẽ, VD, lêi ph©n tÝch).
Học sinh viết đoạn văn . 2 học sinh đọc bài làm của mình - Lớp phân tích gợi ý - Giáo viên nhận xét đánh giá.
C
-H ớng dẫn học ở nhà.
- Giáo viên lu ý học sinh những vấn đề cần thiết khi viết đoạn văn tự sự có sử dụng yếu tố nghị luận .
- Soạn bài "Làng".
D.
Rút kinh nghiệm sau giờ dạy
....
...
Duyệt ngày tháng 10 năm 2010 TTCM:
Lê Thị Quỳnh
Tuần 13 Ngày soạn 2 tháng11 năm 2010- Dạy ngày:
Tiết 61,62: Làng
(Kim L©n)
I. Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh :
- Có hiểu biết bớc đầu về tác giả Kim lân- Một đại diện của thế hệ nhà văn có những thành công từ giai đoạn trớc cách mạng tháng tám.
- Cảm nhận đợc tình yêu làng quê thắm thiết thống nhất với lòng yêu nớc và tinh thần kháng chiến ở nhân vật ông Hai trong truyện. Qua đó thấy đợc một biểu hiện sinh
động, cụ thể về tinh thần yêu nớc của nhân dân ta trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp
- Thấy đợc những nét khá đặc sắc trong nghệ thuật : xây dựng tình huống truyện, miêu tả sinh động diễn biến tâm lý, ngôn ngữ nhân vật quần chúng.
- Rèn luyện năng lực phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự, đặc biệt là phân tích t©m lÝ nh©n vËt.
II.
Chuẩn bị : đọc và soạn bài trớc III. Tiến trình dạy học:
A . ổn định, kiểm tra bài cũ : ổn định nề nếp bình thờng
* Đọc thuộc lòng bài ánh trăng ? nêu ý nghĩa triết lý của bài thơ ? B. Bài mới
* Giới thiệu bài:
Nh vậy trong tác phẩm " làng " ,Kim Lân đã đặt ông Hai - nhân vật chính của truyện - vào tình huống gây cấn để bộc lộ sâu sắc tình cảm yêu làng ,yêu nớc của
ông.Vậy tình yêu làng quê và tinh thần yêu nớc của ông Hai đợc thể hiện nhw thế nào tiết học này cô cùng các em sẽ tìm hiểu .
Hoạt động 1:
Nêu hiểu biết của em về tác giả Kim L©n?
I. T×m hiÓu chung:
1. Tác giả, tác phẩm
- Tên thật là Nguyễn Văn Tài, sinh n¨m 1920- mÊt 2007
- Quê ở Bắc Ninh.
- Ông là nhà văn chuyên viết truyện
Giáo viên khái quát những đặc điểm cơ
bản về tác giả và sự nghiệp sáng tác, tác phẩm tiêu biểu.
Tác phẩm "Làng" đợc ra đời trong hoàn cảnh nào?
Giáo viên giới thiệu về tác phẩm nh SGV.
Giáo viên hớng dẫn đọc. Học sinh đọc một số đoạn.
Hãy tóm tắt văn bản bằng sự hiểu biết của em?
Học sinh tóm tắt - Giáo viên bổ sung.
Giáo viên kiểm tra việc nắm chú thích của học sinh.
Truyện ngắn gồm mấy phần? Nội dung tõng phÇn ?
Hãy cho biết truyện nói về điều gì ở ng- ời nông dân trong hoàn cảnh nào?
ngắn, có sáng tác từ trớc cách mạng thấn tám1945
- Là ngời am hiểu và gắn bó với nông thôn và ngời nông dân.vì vậy những cảnh ngộ của ngời nông dân và sinh hoạt làng quê là đề tài sáng tác chủ yếu của ông
Truyện ngắn "Làng" Là thành công của văn học Việt Nam thời kỳ đầu KCCTD Pháp XL
Một số truyện ngắn đặc sắc khác (Nên vợ nên chồng, Con chó xấu xí).
Tác phẩm: 1948.
- Thời kỳ đầu kháng chiến chống Pháp.
- Đây là một tác phẩm xuất sắc.
2. Đọc và tóm tắt, tìm hiểu chú thích - Ông Hai là ngời rất yêu quý cái Làng chợ Dầu của mình. Thời cuộc thay đổi,
ông vẫn luôn thiết tha gắn bó với làng quê mình. Cuộc kháng chiến nổ ra, vì
hoàn cảnh gia đình, ông buộc phải theo vợ con tản c lên phố chợ. Ông thờng tỏ ra bực bội vì nhớ làng.
- Nghe tin làng mình theo giặc Pháp,
ông Hai vô cùng đau khổ, tủi nhục chỉ biết tâm sự với thằng con út. Đến lúc
đợc tin nhà mình bị giặc đốt, cũng tức là làng không theo giặc ông hết sức vui sớng . Chính niềm vui kì lạ đó thể hiện tinh thần yêu nớc, lòng trung thành với cách mạng thật cảm động của ông Hai, một ngời nông dân Việt Nam thời kháng chiến chống Pháp.
3. Bè côc: 3 phÇn.
a ,- Từ đầu .... nhúc nhích: Tâm trạng của ông Hai khi nghe tin cả làng Dầu làm Việt gian theo Pháp.
b , Tiếp theo ... đôi phần: Tâm trạng xấu hổ, đau khổ buồn bực của ông trong ba bốn ngày sau đó.
c Còn lại: Tâm trạng sung sớng tự hào về làng quê của mình khi biết làng ông không theo giặc.
* Đại ý:
Truyện diễn tả chân thực, sinh động tình yêu Làng quê ở ông Hai - một ng- ời nông dân rời làng đi tản c trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
Hoạt động 2.
Truyện xây dựng một tình huống làm bộc lộ sâu sắc tình yêu làng và yêu nớc của ông Hai, đó là tình huống nào?
Nhận xét vai trò của tình huống ấy?
Học sinh đọc thầm: Từ đầu ... dật dờ.
Đoạn truyện đã thể hiện tâm trạng nhân vật ông Hai trong thời điểm nào?
Trớc khi nghe tin xấu về làng, tâm trạng của ông Hai đợc miêu tả nh thế nào?Tìm các chi tiết diễn tả điều đó?
Tâm trạng của ông thể hiện ra sao?
Những biểu hiện tâm lí đó đã thể hiện tình cảm gì ở ông Hai?
TiÕt 62 GV chuyÓn ý b
Tình yêu làng ,quê hơng ,Tổ quốc là tình cảm thờng trực ở mỗi ngời dân Việt Nam nếu trong hoàn cảnh bình th- ờng thì không có gì đáng nói ,nhng ở
đây ,Kim Lân đã đa nhân vật vào một tình huống éo le , gay cấn để thử thách . Vậy tình cảm yêu làng ,yêu nớc của
ông Hai có gì thay đổi khi nghe tin làng theo giặc?
Tìm đọc những đoạn văn diễn tả tâm lí của ông Hai khi mới nghe tin làng theo Tây, khi ông về nhà đấu tranh t tởng.
3 HSđọc.
Thái độ của ông Hai khi nghe tin làng theo Tây đợc bộc lộ ra sao?
Qua thái độ đó em cảm nhận đợc tâm trạng của ông Hai lúc này nh thế nào ? Vì sao ông lại có tâm trạng đó ? GV b×nh
II.T×m hiÓu chi tiÕt:
1. Tình huống truyện:
- Ông Hai nghe tin làng chợ Dầu của
ông theo Tây từ miệng ngời đàn bà mới tản c ở quê lên => tình huống đối nghịch với tình cảm tự hào mãnh liệt về làng chợ Dầu của ông. Khác với suy nghĩ về một làng quê "Tinh thần cách mạng lắm" của ông => làm bộc lộ diễn biến tâm trạng nhân vật ông Hai
2. Diễn biến tâm lí của ông Hai.
a, Tr ớc khi nghe tin xấu về Làng . - Nhớ làng da diết (nghĩ đến những ngày làm việc cùng anh em ... nhớ làng quá).
- Ông nghe đợc nhiều tin hay-> những tin chiến thắng của quân ta.
->Ruột gan ông múa lên vui quá.
-> Rất vui vẻ thoải mái ,náo nức
=> Biểu hiện của tình yêu Làng,yêu n- ớc tha thiết mãnh liệt của ông Hai( niềm tự hào của nhân dân trớc thành quả cách mạng của làng quê.) b, Khi nghe tin làng theo Tây.
* Tin đến với ông Hai đột ngột, làm
ông sững sờ, bàng hoàng "Cổ nghẹn
ắng, da mặt tê rân rân..."
- Ông cúi gằm mặt xuống mà đi.
- Ông nằm vật ra giờng: "Nớc mắt lão cứ giàn ra. Chúng nó đấy … ?"
=> Cảm xúc bị xúc phạm đau đớn, tê tái.
=> Có lẽ nếu ông Hai không yêu làng ,tự hào về làng đến mức tôn thờ thì ông không đau đớn đến thế .Ông
đau bởi vì tình yêu làngcủa ông quá
lớn .Tin làng theo giặc khiến thần tợng trong ông sụp đổ .Tin ấy không chỉ chấn động thể xác mà còn xâm chiếm ,ám ảnh day dứt cả tâm hồn
ông.
* Hàng loạt câu hỏi, câu cảm thán diễn tả tận cùng những cung bậc cảm xúc của ông Hai:
+ Nỗi nhục nhã ê chề.
+ Nỗi đau đớn tái tê.
+ Sù ngê vùc cha tin.
=> Nỗi ám ảnh nặng nề-> sự sợ hãi th-
Đọc thầm đoạn "Nhìn lũ con ... này cha"?
Nhận xét gì về cách diễn đạt trong
đoạn văn này? Cách kể ấy có tác dụng gì trong việc bộc lộ tâm lí nhân vật ? Những cảm xúc chất chứa trong lòng ấy có thể gọi lên là những cảm xúc gì?
Điều đó chứng tỏ tin xấu ảnh hởng đến
ông Hai nh thế nào?
Em có nhận xét gì về cách kể chuyện xen lẫn miêu tả tâm lí nhân vật của nhà văn ở đoạn truyện này ?
Những đau đớn dằn vặt ,sự hổ thẹn đến tột cùng đã đẩy ông đến một tình huống phải lựa chọn:Làng ,Tổ quốc bên nào nặng hơn? Vậy cuộc đấu tranh nội tâm ấy đã diễn ra nh thế nào ?
Tại sao trớc đây ông rất muốn về làng ,mà bây giờ ông lại dứt khoát nh vậy ? Phải chăng vì ông không còn yêu làng nữa ?
Qua đó em cảm nhận đợc nét đẹp nào nữa trong tâm hồn ông Hai?
Trong lúc tởng nh bế tắc ấy ông đã tâm sự cùng ai? Mục đích của việc tâm sự là g× ?
Em hãy đọc diễn cảm đoạn văn ông Hai tâm sự trò chuyện với đứa con
Đây là đoạn văn diễn tả cảm động ,sinh
động nỗi lòng sâu xa ,bền chặt của ông Hai,một ngời nông dân, gắn bó bền chặt với quê hơng ,đất nớc ,với cách mạng và kháng chiến .
Vậy qua lời tâm sự ấy em cảm nhận đợc
điều gì về nhân vật ông Hai?
Học sinh đọc diễn cảm đoạn văn ông Hai tâm sự trò chuyện với đứa con ? Qua đoạn văn ấy em hiểu gì về tình cảm của ông Hai với làng quê, với cách mạng?
Điều đó còn đợc thể hiện nh thế nào khi ông nghe tin xấu đợc cải chính?
Biểu hiện qua chi tiết nào?
GV:Khi làng mình bị đốt đáng lẽ ông phải xót của ,thì ở đây trái lại ông cứ múa tay lên mà khoe với mọi ngời .Nét
ờng xuyên trong ông Hai cùng nổi đau xót tủi hổ của ông.
Nhà văn đã miêu tả rất cụ thể ,tinh tế ,sâu sắc những biến động dữ dội trong néi t©m nh©n vËt ( Nh÷ng ®iÒu Êy không thể quan sát đợc ... -> chứng tỏ Kim l©n rÊt am hiÓu thÕ giíi néi tâm,đời sống tinh thần của ngời nông d©n .)
* Cuộc đấu tranh nội tâm ở ông Hai
đã đa ông đến một lựa chọn dứt khoát:
+ Về làng hay ở lại ?
+ Về làng hay bỏ kháng chiến ,bỏ Cụ Hồ
+"Làng thì yêu thật, nhng làng theo Tây thì phải thù".
- HS tù béc lé
Tình yêu nớc rộng lớn hơn ,bao trùm lên tình cảm làng quê
* Tâm sự với con để giãi bày lòng m×nh:
+ Tình yêu sâu nặng với làng Chợ Dầu + Tấm lòng thuỷ chung với kháng chiến ,với cách mạng mà biểu tợng là Cụ Hồ
=> Tình yêu sâu nặng ,bền vững và thiêng liêng đối với làng và Tổ quốc.
c, Khi nghe tin xấu đ ợc cải chính : -Vui sớng ,háo hức
- Khoe " Tây đốt nhà tôi rồi
=> Minh chứng cho làng ông trong sạch.Rất hạnh phúc khi làng mình là làng yêu nớc.
=>Tình yêu làng quê gắn bó,thống nhất với lòng yêu nớc và tinh thàn kháng chiến.
* Ông Hai làng Chợ Dầu là con ngời thuần phác ,đôn hậu ,có bản chất tốt
đẹp ;Trong trái tim ông tình yêu quê h-
ơng ,đất nớc hài hoà ,nồng thắm , gắn bó ,và thống nhất với lòng yêu nớc và