………
………
Tiết 122 . Ngày 10 tháng 2 năm 2011- Dạy ngày:
Nãi víi con .
Y Phơng . I . Mục tiêu đạt đ ợc :
Giúp học sinh :
1. Kiến thức - Cảm nhận đợc tình cảm gia đình thắm thiết ấm cúng, tình yêu quê h-
ơng sâu nặng cùng niềm tự hào với sức sống mạnh mẽ , bền bỉ của dân tộc mình qua lời thơ của Y Phơng .
- Bớc đầu hiểu đợc cách diễn tả độc đáo , giàu hình ảnh cụ thể , gợi cảm của thơ
ca miÒn nói .
2. Kỹ năng :- Đọc hiểu một văn bản thơ trữ tình.
- Phân tác cách diễn đạt độc đáo, giàu hình ảnh gợi cảm của thơ ca miền núi.
3.Thái độ : -Bồi dỡng tâm hồn yêu gia đình , tự hào quê hơng , dân tộc . II . Chuẩn bị :
Tìm các câu thơ diễn tả lối nói dân tộc . III . Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học : 1. Hoạt động khởi động.
- Đọc thuộc lòng bài thơ " Sang thu " . Nêu cảm nhận của em về hai câu cuối . -Từ đây GV Giới thiệu bài :
Tình yêu thơng con cái , mơ ớc thế hệ sau nối tiếp xứng đáng , phát huy truyền thống của tổ tiên , quê hơng vốn là tình cảm cao đẹp của con ngời Việt Nam ta suốt bao đời nay . " Nói với con " của Y Phơng - nhà thơ dân tộc Tày - là một trong những bài thơ hớng vào đề tài ấy với cách nói riêng , xúc động và chân tình bằng hình thức ngời cha nói với con tâm tình , dặn dò trìu mến , ấm áp và tin cậy .
2. Bài mới.
Hoạt động 1 : Hớng dẫn tìm hiểu tác giả , tác phẩm .
? Nêu những nét khái quát về tác giả ,
đặc điểm thơ của Y Phơng ?
? Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ?
? Nhận xét thể thơ ? ( Tự do ) .
Giáo viên hớng dẫn đọc ( nhẹ nhàng , thiết tha nh lời tâm tình thủ thỉ ) .
Học sinh đọc .
? Bài thơ viết về điều gì ?
? Giáo viên kiểm tra việc nhớ chú thích của học sinh ?
? Nêu bố cục của bài thơ ?
I . T×m hiÓu chung . 1 . Tác giả - Tác phẩm:
- Dân tộc Tày ( Cao Bằng ) .
- Đặc điểm thơ : Chân thật , mạnh mẽ , trong sáng , giàu hình ảnh của con ngời MiÒn nói .
Trích từ : Thơ Việt Nam 1945 - 1985 . 2 . Đọc , tìm hiểu chú thích .
* Bài thơ là lời ngời cha nói với con về cội nguồn , sức mạnh quê hơng ....
3 . Bố cục : 2 đoạn
- Từ đầu ... trên đời : Con lớn lên trong tình yêu thơng , sự nâng đỡ của
? Em có nhận xét gì từ bố cục này ?
Hoạt động 2 : Hớng dẫn phân tích . Học sinh đọc đoạn đầu .
? 4 câu thơ đầu cho em cảm nhận đợc
®iÒu g× ?
? Hãy phân tích hình ảnh thơ để thấy con đợc trởng thành trong cuộc sống lao động , trong thiên nhiên thơ mộng , nghĩa tình của quê hơng .
Học sinh đọc đoạn thơ còn lại .
? Ngời cha đã nói với con về những
cha mẹ trong cuộc sống lao động nên thơ của quê hơng .
- Còn lại : Lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ , bền bỉ , về truyền thống cao
đẹp của quê hơng và niềm mong ớc con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy . -> Từ tình cảm gia đình mở rộng ra tình cảm quê hơng , từ những kỉ niệm gần gũi , thiết tha mà nâng lên lẽ sống . II . Ph©n tÝch :
1 . Tình yêu th ơng của cha mẹ , sự
đùm bọc của quê h ơng đối với co n .
* 4 câu đầu : Con lớn lên trong tình yêu thơng , nâng đón , mong chờ của cha mẹ .
- Hình ảnh :
Ch©n bíc -> cha Chân bớc -> mẹ
=> Không khí gia đình đầm ấm , quấn quýt .
-> T duy đặc trng của ngời miền núi . - Từng bớc đi , tiếng nói , tiếng cời đợc cha mẹ chăm chút , vui mừng đón nhận .
* Con lớn khôn , trởng thành trong cuộc sống lao động , thiên nhiên thơ
mộng , nghĩa tình quê hơng .
- Ngời đồng mình : -> sự mộc mạc của ngời dân tộc Tày .
- Hình ảnh : Đan lờ .
Vách nhà ken .
=> Miêu tả cụ thể , nói lên sự gắn bó , quÊn quýt .
-> Cuộc sống lao động cần cù , êm
đềm , tơi vui . - Hình ảnh : Rõng cho hoa .
Đờng ... tấm lòng .
=> Nhân hoá -> thiên nhiên che chở nuôi dỡng con ngời cả về tâm hồn , lối sèng .
2
. Những đức tính cao đẹp của " ng - ời đồng mình " và mơ ớc của ng ời cha vÒ con m×nh .
- Đức tính cao đẹp của ngời đồng : m×nh :
+ Vất vả mà mạnh mẽ , khoáng đạt ,
đức tính gì của ngời đồng mình ?
? Trong cách nói ấy ngời cha muốn truyền cho đứa con tình cảm gì với quê hơng ?
? Giải thích các câu thơ
" Sống trên .. phong tục "
? Nhận xét gì về tình cảm của ngời cha dành cho con ?
Hoạt động 3 : Hớng dẫn tổng kết .
? Nhận xét về nghệ thuật của bài .
( Hình ảnh cụ thể mộc mạc , có sức khái quát , giàu chất thơ ) .
? Qua bài thơ em cảm nhận đợc tình cảm gì của ngời cha dnhf cho con ?
? §iÒu lín nhÊt ngêi cha muèn truyÒn cho con , giáo dục con là gì ?
Học sinh đọc to ghi nhớ .
bền bỉ , gắn bó với quê hơng dẫu còn cực nhọc , đói nghèo .
+ Mộc mạc , giàu chí khí , niềm tin , cần cù , nhẫn nại đã làm nên quê hơng với truyền thống , phong tục tập quán tốt đẹp .
- Phép lặp từ ngữ " Ngời đồng mình "
-> dặn dò con :
+ Phải có tình nghĩa thuỷ chung với quê hơng , biết chấp nhận và vợt qua gian nan , thử thách bằng ý chí , niềm tin của mình .
+ Muốn con tự hào với truyền thống quê hơng -> tự tin vững bớc trên đờng
đời .
=> Ngời cha thể hiện tình cảm yêu th-
ơng , trìu mến thiết tha và niềm tin t- ởng của ngời cha vào ngời con .
III . Tổng kết .
1 . Nghệ thuật : Giọng trìu mến thiết tha , cách nói dùng nhiều hình ảnh dân téc miÒn nói .
2 . Néi dung :
- Là thơng yêu tha thiết và tin tởng . - Tự hào về gia đình , quê hơng . - Tự tin ở bản thân khi bớc vào đời . IV . Luyện tập :
- Phân tích một hình ảnh thơ gây ấn t- ợng nhất trong em .
IV. H ớng dẫn học ở nhà - Học thuộc bài thơ ,
- Chuẩn bị nghị luận về một bài thơ đoạn thơ.
V. Rút kinh nghiệm sau giờ dạy:
………
………
Tiết 123 . Ngày 12 tháng 2 năm 2011- Dạy ngày:
Nghĩa tờng minh và hàm ý . I . Mục tiêu đạt đ ợc :
1.Kiến thức - Giúp học sinh bớc đầu hiểu đợc tờng minh và hàm ý trong cách diễn
đạt , tác dụng của việc tạo hàm ý trong giao tiếp hằng ngày.
2- Kỹ năng : - Xác định đợc nghĩa tờng minh và hàm ý trong câu.
- Biết sử dụng hàm ý trong nói viết.
3.Thái độ :- Sử dụng hàm ý sao cho phù hợp với tình huống giao tiếp.
II . Chuẩn bị đồ dùng :
Bảng phụ , các ví dụ hội thoại có hàm ý . III . Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học : 1.Hoạt động khởi động
Giáo viên đa ví dụ đoạn hội thoại hai ngời ngồi trong phòng .
A . Rét quá B . Đóng cửa lại thì tối .
( Em nhận đợc ra nội dung gì trong hai câu văn của hai đối tợng ngoài sự việc phản ánh trong câu ? )
2.Bài mới :
Hoạt động 1 : Hớng dẫn phân biệt nghĩa tờng minh và hàm ý .
Giáo viên treo bảng phụ có ghi VD ở SGK .
? Học sinh đọc VD .
? Anh thanh niên muốn nói điều gì qua câu " Trời ơi ... 5' " .
? Câu nói thứ hai của anh thanh niên có ẩn ý gì không ?
? Học sinh đọc bài tập 2 .( Luyện tập ).
Giáo viên ghi lại câu in nghiêng lên bảng .
? Hãy cho biết trong câu in nghiêng ngoài nội dung cho biết về sự xuất phát ở Lào Cai sớm quá hay còn ý nghĩa gì
khác ? Nếu có hãy diễn đạt cụ thể .
? Câu in nghiêng có trực tiếp nói ra ý
đó không ? Nếu không có câu in nghiêng ý đó có đợc truyền đến ngời nghe không ? ( Không ) .
? Vậy phần thông báo vừa tìm ra có phải là phần thông báo nhiều hơn những gì đợc nói ra không ?
=> Cách diễn đạt nh câu " ồ ! cô còn quên ... đây này " của anh thanh niên diễn đạt nghĩa tờng minh .
? Vậy em hiểu thế nào là nghĩa tờng minh ?
? Cách diễn đạt đa thêm nội dung nh câu in nghiêng ở bài tập 2 gọi là hàm ý của câu đó .
-> Em hiểu thế nào là hàm ý ? Học sinh đọc to ghi nhớ .
I . Phân biệt nghĩa t ờng minh và hàm ý .
* Ví dụ : Đoạn văn trong " Lặng lẽ Sa Pa " .
C©u 1 :
- Câu nói của anh thanh niên hàm ý về thời gian trôi nhanh quá , anh rất tiếc , nhng anh không muốn nói thẳng điều
đó có thể vì ngại ngùng , vì muốn che dấu tình cảm của mình .
- Câu thứ 2 của anh thanh niên không cã Èn ý g× .
* Bài tập 2 :
" Tuổi già cần nớc chè : ở Lào Cai đi sớm quá " .
=> Thông báo thêm : Nhà hoạ sĩ lão thành cha kịp uống nớc chè .
* KÕt luËn : ( ghi nhí SGK ) .
1 . Nghĩa tờng minh : Là phần thông báo đợc diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ
trong c©u .
2 . Hàm ý : Là phần thông báo tuy không đợc diễn đạt trực tiếp bằng từ ng÷ trong c©u nhng cã thÓ suy ra tõ nh÷ng tõ ng÷ Êy .
( Phần thông báo nhiều hơn những gì
Hoạt động 2 : Hớng dẫn luyên tập . Học sinh đọc và xác định hàm ý và câu diễn đạt hàm ý .
? Muốn tìm hàm ý trong một câu nói cần xác định điều gì ?
( Mục đích nói của câu đó )
? Học sinh đọc bài tập 2 .
? Tìm câu chứa hàm ý trong đoạn trích sau và cho biết nội dung của hàm ý . Học sinh đọc hai đoạn văn ở bài 4 .
? Câu chứa hàm ý ? Vì sao ? gợi ý :
+ Hai câu trên là lời của ai ?
+ Đang nói về điều gì ? Mục đích của mỗi ngời ?
+ Mục đích nói đó của ông Hai có để mọi ngời biết không ?
+ Bà Hai có định nói ra điều đó không .
? Qua việc giải bài tập em rút ra điều gì về cách nhận biết hàm ý trong câu .
đợc nói ra ) . II . Luyện tập . Bài 1 :
- Câu a : Nhà hoạ sĩ tặc lỡi đứng dậy . Từ giúp ta nhận ra thái độ đó của hoạ sĩ
" tặc lỡi " .
- Câu b : Cô gái mặt đỏ ửng ... quay vội đi -> cô gái có ý định để lại chiếc khăn làm kĩ vật cho anh thanh niên nh- ng anh thanh niên lại tởng là cô bỏ quên nên gọi cô để trả lại .
Bài 2 :
Câu chứa hàm ý :
- Cơm chín rồi -> Ông vô ăn cơm đi ! Bài 4 :
- Hà , nắng gớm , về nào ...
- Tôi thấy ngời ta đồn ...
=> Không phải là câu chứa hàm ý : + Câu 1 : là câu nói của ông Hai nhằm lãng tránh khỏi nơi mọi ngời bàn tán là
ông theo giặc . Câu này không có phần thông báo thêm ngoài từ ngữ => không phải là câu chứa hàm ý .
+ Câu 2 : Là câu nói của bà Hai muốn thông báo tin đồn về chuyện làng theo giặc cho chồng nghe . Tuy nhiên bà ch- a kịp thông báo thì ông Hai đã gắt lên , cắt lời nói của bà . Về phơng diện hội thoại lời nói của bà Hai không thực hiện đợc là do bị ngắt lời -> Lời nói này cũng không chứa hàm ý .
* Lu ý :
- Hàm ý phải đợc ngời nghe nhận thấy . - Nói bị ngắt lời , nội dung cha nói hết không gọi là hàm ý .
IV : H ớng dẫn học ở nhà . - Nắm nội dung bài học . - Su tầm 3 ví dụ có hàm ý .