Chương V Hướng dẫn thực hành hiệu quả về tiêm an toàn
2. Cung ứng các mũi tiêm an toàn
2.1. Các vấn đề hậu cần - dây chuyền lạnh
Đặc biệt, cần lưu ý rằng vắc xin nhạy cảm với hơi nóng và tình trạng đông băng, và phải được giữ ở nhiệt độ chính xác từ khâu xuất xưởng đến khâu sử dụng. Hệ
thống được dùng để giữ và phân phối vắc xin trong điều kiện tốt gọi là dây chuyền lạnh. Dây chuyền lạnh gồm một loạt các mắt xích lưu giữ và vận chuyển, tất cả được thiết kế để giữ vắc xin trong một biên độ thích hợp cho đến tận người sử dụng. Cơ sở y tế chịu trách nhiệm không làm hỏng dây chuyền lạnh này. Công tác duy trì dây chuyền lạnh đòi hỏi vắc xin và dung môi phải:
− Được lấy từ nhà sản xuất hoặc sân bay càng sớm càng tốt;
− Được vận chuyển ở nhiệt độ từ 2ºC đến 8ºC từ sân bay và từ kho này đến kho khác;
− Được giữ ở nhiệt độ chính xác trong các kho vắc xin chính/trung tâm và tạm thời, và tại các cơ sở y tế;
− Được vận chuyển ở nhiệt độ từ 2ºC đến 8ºC đến các điểm bên ngoài và trong các buổi tiêm chủng lưu động;
− Được giữ ở nhiệt độ từ 2ºC đến 8ºC trong các buổi tiêm chủng; và
− Được giữ ở nhiệt độ từ 2ºC đến 8ºC trong khi trả từ các điểm bên ngoài về các cơ sở y tế.
Giám sát chất lượng vắc xin
Mục đích của trang thiết bị giám sát dây chuyền lạnh là để theo dõi nhiệt độ bảo quản vắc xin và dung môi trong khi vận chuyển và lưu giữ.
2.1.1. Tem kiểm tra lọ vắc xin
Tem kiểm tra lọ vắc xin (VVM) là một nhãn có khả năng đổi màu khi lọ vắc xin bị tiếp xúc với hơi nóng trong một thời gian. Trước khi mở lọ, phải kiểm tra tình trạng của tem kiểm tra lọ vắc xin để xem vắc xin có bị hơi nóng làm hỏng không.
Các nhà sản xuất gắn tem kiểm tra lọ vắc xin vào các lọ đựng phần lớn các vắc xin. Tem kiểm tra lọ vắc xin được in trên nhãn hoặc nắp lọ.
Trông nó giống một hình vuông bên trong một hình tròn. Khi lọ vắc xin tiếp xúc với nhiều hơi nóng hơn, hình vuông trở nên sẫm màu đi.
VVM
VVM
Ống Vắc xin đông khô
Ống Vắc xin đông khô
Ống dung dịch pha vắc xin
VVM
Nguồn: WHO, Tiêm chủng thực hành, Hướng dẫn hỗ trợ thực tiễn cho nhân viên y tế 2004
Hình 1.8. Tem kiểm tra lọ vắc xin (VVM)
− Chỉ sử dụng những lọ có hình vuông bên trong sáng màu hơn vòng tròn bên
− Nên dùng các lọ có tem kiểm tra với hình vuông bên trong bắt đầu sẫm màu đi nhưng vẫn sáng hơn vòng tròn bên ngoài trước các lọ có hình vuông bên trong sáng màu hơn.
Bảng 1.16. Cách đọc tem kiểm tra lọ vắc xin (VVM) đúng-theo dõi nhiệt
Tốt
Hình vuông bên trong sáng màu hơn vòng tròn bên ngoài Nếu chưa đến ngày hết hạn thì HÃY DÙNG vắc xin này.
KHÔNG tốt
Điểm hủy bỏ: Hình vuông bên trong có cùng mầu như vòng tròn bên ngoài KHÔNG dùng vắc xin này.
KHÔNG tốt
Quá điểm hủy bỏ: Hình vuông bên trong sẫm màu hơn vòng tròn bên ngoài.
KHÔNG dùng vắc xin này.
Chú ý quan trọng:
Tem kiểm tra lọ vắc xin không đo lường sự phơi nhiễm với các nhiệt độ đông băng (đối với các vắc xin nhậy cảm với sự đông băng).
Tem kiểm tra lọ vắc xin không ở điểm hủy bỏ không loại trừ khả năng vắc xin đã bị đông băng. Trước khi sử dụng vắc xin nhậy cảm với sự đông băng phải bảo đảm rằng vắc xin có tem kiểm tra lọ ở tình trạng tốt và chưa từng bị đông băng.
2.1.2. Nhãn đông băng
Không chỉ hơi nóng, mà đôi khi cả cái lạnh cũng có thể có vấn đề, ví dụ như khi không sắp xếp tủ lạnh hợp lý. Có một loại chỉ báo khác cho tình trạng này, gọi là Nhãn đông băng. Nó gồm có vòng đo nhiệt độ điện tử gắn với màn hình LCD. Nếu chỉ báo bị phơi nhiễm với nhiệt độ dưới 0°C ± 0,3°C trong hơn 60 phút ± 3 phút, thì
màn hình sẽ chuyển từ trạng thái “tốt” sang trạng thái “báo động” như ở hình dưới đây. Chỉ báo này được dùng để cảnh báo tình trạng đông băng và thường được đóng gói cùng với các vắc xin DTP, TT và DT cũng như viêm gan B.
Vắc xin tốt Vắc xin không tốt