CHƯƠNG IV QUI TRÌNH LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN
II. QUY TRÌNH TIẾN ðỘ LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ
3. Qui trình thời gian trong xây dựng hàng năm
Qui trỡnh về tiến ủộ lập kế hoạch hàng năm ở Việt Nam hiện nay ủược thực hiện như sau (theo quy ủịnh của Bộ Kế hoạch và ủầu tư)
- Thỏng 5, dự thảo khung ủịnh hướng kế hoạch. Cuối thỏng 5 hàng năm, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị xây dựng kế hoạch năm sau.
- ðầu thỏng 6, Bộ Kế hoạch và ủầu tư và Bộ Tài chớnh hướng dẫn
kinh tế nhà nước xây dựng KHPT KTXH và dự toán ngân sách nhà nước năm sau và báo cáo cho Bộ Kế hoạch và ðầu tư, Bộ Tài chính, cơ quan quản lý chương trình mục tiêu quốc gia trước ngày 20 thỏng 7 ủể tổng hợp trỡnh Chớnh phủ.
- Trong tháng 8, Bộ Kế hoạch và ðầu tư, Bộ Tài chính tổng hợp kế hoạch phỏt triển KTXH và dự toỏn ngõn sỏch năm kế hoạch, ủồng thời dự kiến phương án phân bổ các chỉ tiêu kế hoạch và ngân sách Nhà nước.
- Trong tháng 9, Bộ Kế hoạch và ðầu tư và Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ kế hoạch phát triển KTXH và ngân sách Nhà nước năm kế hoạch.
- Trước ngày 1 tháng 10, báo cáo quốc hội về kế hoạch phát triển KTXH năm kế hoạch.
- Trước ngày 20 tháng 11, Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch phát triển KTXH và dự toán ngân sách năm kế hoạch cho các Bộ, ngành, địa phương, Tập đồn kinh tế Nhà nước trên cơ sở các Nghị quyết của Quốc hội về dự toán ngân sách Nhà nước và nhiệm vụ năm kế hoạch.
- Trước 25 tháng 11, Bộ Kế hoạch và ðầu tư, Bộ Tài chính hướng dẫn chi tiết cho các bộ, ngành, địa phương, Tập đồn kinh tế Nhà nước.
- Trước ngày 10 thỏng 12, cỏc bộ, ngành, ủịa phương quyết ủịnh phương án phân bổ xong kế hoạch và dự toán ngân sách cho cấp dưới trên cơ sở nhiệm vụ của Thủ tướng Chính phủ giao và hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và ðầu tư và Bộ Tài chính.
Tóm lại, qui trình xây dựng kế hoạch hàng năm ở cấp Trung ương ủược tổng hợp như sau:
Bảng 4.5: Các bước trong qui trình lập KHPT KTXH Thời
ủiểm
Nội dung công việc
Quớ I Bổ sung và chuẩn xỏc húa việc ủỏnh giỏ tỡnh hỡnh thực hiện kế hoạch năm trước. Theo dõi việc triển khai thực hiện kế hoạch trong năm và ủỏnh giỏ tỡnh hỡnh thực hiện kế hoạch hàng thỏng, quớ ủầu, dự bỏo và ủề ra cỏc giải phỏp thực hiện kế hoạch quí II.
Quắ II đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch 6 tháng. Dự báo khả năng thực hiện kế hoạch cả năm. Xây dựng khung kế hoạch cho năm sau và hướng dẫn việc xõy dựng kế hoạch ủối với các bộ, ngành, tập đồn kinh tế Nhà nước và các địa phương.
Quí III Tổng hợp kế hoạch năm từ các bộ, ngành, tập đồn kinh tế Nhà nước và các ựịa phương. đánh giá lại tình hình thực hiện kế hoạch trong năm trình Quốc hội thông qua kế hoạch của năm sau.
Quí IV Phân bổ chỉ tiêu giao kế hoạch và hoàn thành việc giao kế hoạch năm sau cho cỏc bộ, ngành, tổng cụng ty, ủịa phương.
Hướng dẫn việc thực hiện kế hoạch
TÓM TẮT CHƯƠNG
1. Qui trình lập Kế hoạch là nội dung tuần tự các công việc cần thực hiện ủể soạn thảo cỏc chỉ tiờu phỏt triển KTXH và cỏc giải phỏp chớnh sỏch ỏp dụng trong một thời gian nhất ủịnh. Trong ủú làm rừ các bước lập KH, phương pháp thực hiện, nội dung và kết quả cụ thể của từng bước mà chính quyền và các cán bộ làm công tác Kế hoạch phải thực hiện. Một qui trình lập KHPT KTXH dễ hiểu, dễ sử dụng và ủảm bảo ủược cỏc nội dung, yờu cầu cần thiết theo hướng ủổi mới là một trong những yêu cầu quan trọng giúp tăng cường sự thống nhất trong quá trình xây dựng kế hoạch và nâng cao hiệu quả thực thi.
2. Qui trỡnh xõy dựng KHPT KTXH chuẩn tắc ủược thực hiện theo 4 bước cơ bản, bao gồm: (1): Phân tích tiềm năng và thực trạng phát triển; (2) Xỏc ủịnh mục tiờu, chỉ tiờu; (3) Xỏc ủịnh cỏc cõn ủối vĩ mụ chủ yếu và (4) các giải pháp thực hiện.
3. Trong triển khai xây dựng KH, việc thực hiện qui trình Kế hoạch ở mỗi bước ủều cần ủến sự hỗ trợ của một số cụng cụ cần thiết. Cỏc cụng cụ cơ bản ủược giới thiệu trong chương này bao gồm: Ma trận SWOT; cõy mục tiờu, cõy vấn ủề; Phương phỏp bỡnh phương nhỏ nhất.
4. Qui trỡnh xõy dựng Kế hoạch hiện nay ở nước ta tuy cú thời ủiểm xây dựng khác nhau giữa kế hoạch hàng năm và kế hoạch 5 năm, nhưng chủ yếu vẫn dựa trên 4 bước cơ bản bao gồm: (1) Bộ Kế hoạch và ðầu tư xỏc ủịnh cỏc chỉ tiờu kế hoạch tổng hợp và cỏc cõn ủối lớn; (2) Hội nghị kế hoạch toàn ngành; (3) Tổng hợp và xõy dựng kế hoạch trình Quốc hội và (4) Theo dõi triển khai kế hoạch.
CÂU HỎI ÔN TẬP
1. Các bước cơ bản trong qui trình lập kế hoạch phát triển KTXH là gỡ? Nội dung ủỏnh giỏ tiềm năng và thực trạng cú ý nghĩa như thế nào với bản kế hoạch này?
2. Nêu sự khác nhau cơ bản trong qui trình xây dựng kế hoạch hàng năm hiện nay và trong thời kỳ kế hoạch hóa tập trung ở nước ta.
3. Cỏc nội dung cơ bản trong ủỏnh giỏ tiềm năng phỏt triển kinh tế - xó hội là gỡ? Tỏc dụng của việc sử dụng ma trận SWOT trong ủỏnh giá tiềm năng và thực trạng?
4. Hóy nờu 3 yếu tố ủược coi là ủiểm mạnh, 3 ủiểm yếu hiện tại của ủịa phương mỡnh trong phỏt triển KTXH? Nguyờn nhõn tại sao?
5. Chỉ ra sự khác biệt cơ bản giữa các phương pháp so sánh chuỗi, so sỏnh chộo và so sỏnh với mục tiờu? Trong phõn tớch và ủỏnh giỏ tiềm năng, thực trạng, khi nào nên sử dụng các phương pháp so sánh này?
6. Cỏc ưu và nhược ủiểm cơ bản của phương phỏp thu thập tài liệu thứ cấp là gỡ? Khi thu thập tài liệu cần phải làm gỡ ủể khắc phục cỏc nhược ủiểm ủú?
7. Hóy sử dụng phõn tớch ủể thấy rừ tiờu chuẩn SMART ủó ủược phản ánh như thế nào trong các chỉ tiêu tương ứng với 4 MDGs ủầu tiờn?
8. ðâu là sự khác biệt giữa mục tiêu, chỉ tiêu và chỉ số? Trong xây dựng kế hoạch, chỳng ta cần chỳ ý ủến cỏc cấp mục tiờu nào? Sự khác biệt cơ bản giữa các cấp mục tiêu là gì?.
9. Tỏc dụng của hai cụng cụ “Cõy mục tiờu” và “Cõy vấn ủề” cú gỡ giống và khác nhau? Các yêu cầu cơ bản trong sử dụng hai công cụ này?
10. Nêu các mốc thời gian cụ thể trong xây dựng kế hoạch 5 năm phát
CHƯƠNG V
THEO DÕI VÀ ðÁNH GIÁ KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - Xà HỘI
“Một kế hoạch tốt là một kế hoạch thực tiễn, mà một kế hoạch thực tiễn thì không ủặt ra những mục tiờu khụng thể ủạt ủược”
(Albert Waterston – Anh).
I. THEO DÕI VÀ ðÁNH GIÁ TRONG QUI TRÌNH KẾ HOẠCH HÓA PHÁT TRIỂN KINH TẾ - Xà HỘI