A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS - Nắm được yêu cầu của văn bản về bố cục.
- Biết cách xây dựng bố cục văn bản mạch lạc , phù hợp với đối tượng phản ánh , ý đồ giao tiếp của người viết và nhận thức của người đọc.
1. Kiến thức: Bố cục của văn bản, tác dụng của việc xây dựng bố cục.
2. Kỹ năng
a. Kĩ năng chuyên môn:
- Sắp xếp các đoạn văn trong bài theo một bố cục nhất định . - Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc - hiểu văn bản.
b. Kĩ năng sống:
- Ra quyết định: lựa chọn cách bố cục văn bản phù hợp với mục đích giao tiếp.
- Giao tiếp: phản hồi / lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ / ý tưởng về bố cục văn bản và chức năng, nhiệm vụ, cách sắp xếp mỗi phần trong bố cục.
3. Thái độ: Giáo dục ý thức tạo lập văn bản theo bố cục 3 phần.
B. CHUẨN BỊ:
- Giáo viên: Văn bản mẫu; Bảng phụ ghi sơ đồ - Học sinh: Soạn bài theo hướng dẫn SGK.
C. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC:
- Thảo luận, trao đổi để xác định đặc điểm, vai trò, tác dụng của bố cục văn bản.
- Thực hành viết tích cực tạo lập bài văn nghị luận đảm bảo bố cục 3 phần.
D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1/ Kiểm tra bài cũ:
Chủ đề là gì? Thế nào là tính thống nhất của một văn bản?
Hãy lấy một ví dụ để phân tích.
ĐÁP ÁN- BIỂU ĐIỂM -CĐ: Là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt ( 2 đ)
- Tính thống nhất: VB đã biểu đạt một chủ đề xác định, không xa rời hay lạc sang chủ đề khác. (3đ)
-Lấy VD -> Phân tích tốt ( 5đ) 2. Bài mới:
Ở lớp 7, các em đã học bố cục và mạch lạc trong văn bản. Các em nắm được văn bản gồm 3 phần: Mở bài, thân bài, Kết luận và chức năng nhiệm vụ của chúng. Bài học hôm nay nhằm ôn lại kiến thức đã học đồng thời đi sâu hơn tìm hiểu cách sắp xếp tổ chức nội dung phần Thân bài- Phần chính của văn bản.
Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: GV cho HS nhắc lại bố cục và chức năng từng phần của văn bản để ứng dụng vào việc tìm hiểu văn bản.
KTDHTC: Thảo luận,trao đổi
- Gv yêu cầu HS đọc văn bản “Người thầy đạo cao đức trọng”.
? Văn bản trên được chia làm mấy phần? Hãy chỉ ra các phần đó.
+ Chia làm ba phần :
phần 1 : từ đầu đến "danh lợi"
phần 2 ; tiếp theo đến "vào thăm ";
phần 3 : còn lại
? Hãy cho biết nhiệm vụ từng phần của văn bản - phần 1 : có nhiệm vụ nêu ra chủ đề được nói tới trong văn bản - Giới thiệu ông Chu Văn An - Phần 2 : Trình bày các nội dung chủ yếu làm sáng tỏ chủ đề của vănbản - Công lao , uy tín và tính cách của Chu Văn An.
- phần 3 : Tổng kết chủ đề của vănbản - Tình cảm của mọi người đối với ông ChuVănAn . ? Phân tích mối quan hệ giữa các phần trong văn bản ? (Luôn gắn bó chặt chẽ với nhau , phần trước là tiền đề cho phần sau , còn phần sau là sự
I. Bố cục của văn bản:
Văn bản “Người thầy đạo cao đức trọng”.
- Mở bài: Câu 1 ra chủ đề được nói tới trong văn bản.
Giới thiệu về thầy Chu Văn An.
- Thân bài: Trình bày các nội dung chủ yếu làm sáng tỏ chủ đề của văn bản (Tài đức vẹn toàn của thầy)
- Kết bài: Tổng kết chủ đề của văn bản (Tình cảm của mọi người đối với thầy Chu Văn An).
- Mỗi phần đều có chức năng, nhiệm vụ riêng, nhưng phải liên quan và phù hợp nhau.
tiếp nối phần trước . Các phần đầu tập trung làm rõ cho chủ đề của vănbản là nguời thầy đạo cao đức trọng .
HS : Phát hiện, trả lời cá nhân.
GV :chốtt
? Từ việc phân tích trên , hãy cho biết một cách khái quát : Bố cục của văn bản gồm mấy
phần ? Nhiệm vụ của từng phần ? Các phần của văn bản quan hệ với nhau ntn?
( Hs đọc ghi nhớ ý 1,2sgk) GDHS: Lòng kính mến thầy cô.
Hoạt động 2: HS nắm một số cách sắp xếp ý ở phần thân bài.
? Phần thân bài văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh kể về những sự kiện nào? Các sự kiện ấy được sắp xếp theo thứ tự nào?
HS:- Kể về những kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên của nhân vật “ tôi”.
- Sắp xếp theo sự hồi tưởng -> theo thứ tự không gian và thời gian:
+ Cảm xúc trên đường đến trường.
+ Cảm xúc khi đứng trước sân trường + Cảm xúc khi bước vào lớp học.
Sắp xếp theo liên tưởng đối lập: cảm xúc về cùng một đối tượng nhưng có sự so sánh đối chiếu trong hồi ức và hiện tại.
? VB “Trong lòng mẹ” chủ yếu trình bày theo diễn biến tâm trạng của chú bé Hồng, hãy chỉ ra thứ tự của diễn biến ấy trong phần thân bài?
HS: - Tình thương mẹ và thái độ căm ghét cực độ tập tục XHPK
Niềm vui sướng của bé Hồng khi được ở trong lòng mẹ.
?Vậy khi tả người, vật, phong cảnh,… em sẽ lần lượt miêu tả theo trình tự nào? Hãy chỉ ra một số trình tự mà em biết?
HS: Theo không gian: xa-> gần, gần -> xa, trong ->
ngoài, trên -> dưới…
Theo thời gian: quá khứ -> hiện tại, hiện tại ->
quá khứ.
Chỉnh thể -> bộ phận ( người, vật, con vật..)
? Hãy cho biết cách sắp xếp các sự việc trong vă bản “ Người thầy đạo cao đức trọng”?
• Ghi nhớ ý 1,2 sgk/25
II. Cách bố trí, sắp xếp nội dung phần thân bài của văn bản:
1. Văn bản : Tôi đi học
- Kể về những kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên của nhân vật “ tôi”.
- Sắp xếp theo sự hồi tưởng -> theo thứ tự không gian và thời gian:
- Sắp xếp theo liên tưởng đối lập:
cảm xúc về cùng một đối tượng nhưng có sự so sánh đối chiếu trong hồi ức và hiện tại.
2. Văn bản: Trong lòng mẹ
- Diễn biến tâm trạng của bé Hồng:
+ Tình thương mẹ và thái độ căm ghét cực độ tập tụcXHPK đã dày đọa mẹ mình.
+ Niềm vui sướng của bé Hồng khi được ở trong lòng mẹ.
3.Khi tả người vật hoặc phong cảnh có thể sắp xếp theo thứ tự:
- Trình tự không gian:
- Chỉnh thể – bộ phận.
- Tình cảm – cảm xúc.
4. Hai nhóm sự việc về Chu Văn An
HS: Sự việc nói về thầy CVA là người tài cao.
Sự việc nói về thầy CVA là người đạo đức, được học trò kính trọng.
? Việc sắp xếp nội dung phần thân bài tuỳ thuộc vào những yếu tố nào?
HS: Trả lời
? Các ý trong phần thân bài thường được sắp xếp theo những trình tự nào?.
=> Trình bày theo một thứ tự tuỳ thuộc vào kiểu văn bản, chủ đề, ý đồ giao tiếp của người viết.
- Được sắp xếp theo trình tự không gian và thời gian, theo sự phát triển của sự việc hay theo mạch suy luận sao cho phù hợp với sự triển khai chủ đề và sự tiếp nhận của người đọc
Hs: Đọc ghi nhớ sgk
Hoạt động 3: Luyện tập.
KTDHTC: Thực hành viết tích cực tạo lập bài văn nghị luận đảm bảo bố cục 3 phần.
? Hãy phân tích cách trình bày ý trong các đoạn trích ở bài tập 1.
? Nếu phải trình bày về lòng thương mẹ của bé Hồng ở văn bản “Trong lòng mẹ”, em sẽ trình bày những ý gì và sắp xếp ra sao?
- Chu Văn An là người tài cao.
- Người thầy có đạo đức được học trò kính trọng.
* Ghi nhớ sgk/25 III. Luyện tập:
Bài Tập 1:
a. Sắp xếp các ý của đoạn văn theo trình tự miêu tả từ xa đến gần.
b. Các ý trong đoạn văn được sắp xếp theo trình tự không gian.
c. Các ý được sắp xếp theo cách diễn giải, ý sau làm rõ bổ sung cho ý trước.
Bài Tập 2:
-Mở bài: Nêu khái quát tình cảm của bé Hồng đối với mẹ.
-Thân bài: Hoàn ảnh đáng thương của bé Hồng và nỗi nhớ nhung khát khao được gặp mẹ.
- Sự cay nghiệt của bà cô và phản ứng quyết liệt của bé Hồng trước thái độ của bà cô nói về mẹ mình.
3. Củng cố:
- Nhắc lại ghi nhớ của bài.
- Nhắc lại nội dung chính của bài.
4. Hướng dẫn học ở nhà:
a. Học bài:
- Làm bài tập 3 SGK - Tr 27
Gợi ý bài tập 3: Trật tự sắp xếp giữa a, b không hợp lí. Trật tự sắp xếp các ý nhỏ trong phần b cũng không hợp lí. Hãy giải thích lí do và sắp xếp lại.
b. Soạn bài: Xem trước bài : Xây dựng đoạn văn trong văn bản (Trả lời trước các câu hỏi theo nội dung sách giáo khoa).
Ngày soạn: 27/08/2011 Ngày dạy: 29/08/201