A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
- Nhận ra và hiểu vai trò của các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản tự sự.
- Biết cách đưa các yếu tố miêu tả, biểu cảm vào bài văn tự sự.
1. Kiến thức
- Vai trò của yếu tố kể trong văn bản tự sự.
- Vai trò của các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản tự sự.
- Sự kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu lộ tình cảm trong văn bản tự sự.
2. Kỹ năng:
a. Kĩ năng chuyên môn:
- Nhận ra và phân tích được tác dụng của các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong một văn bản tự sự.
- Sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong làm văn tự sự.
b. Kĩ năng sống:
- Giao tiếp: trình bày ý tưởng ; trao đổi để xác định yếu tố miêu tả và biểu cảm ; sự kết hợp, mục đích, ý nghĩa của việc kết hợp hai yếu tố đó trong văn tự sự .
- Ra quyết định: sử dụng yếu tố miêu tả và biểu cảm để nâng cao hiệu quả bài văn tự sự.
3. Thái độ :
Có ý thức sử dụng yếu tố miêu tả và biểu cảm B. CHUẨN BỊ:
GV: N/cứu tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng,giáo án.
HS : học bài, chuẩn bị bài theo câu hỏi SGK.
C. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC:
- Thực hành viết tích cực: viết đoạn văn tự sự có sử dụng các yếu tố biểu cảm và miêu tả theo các yêu cầu cụ thể .
- Thảo luận, trao đổi để xác định yếu tố miêu tả trong văn tự sự.
D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Kiểm tra bài cũ:
- GV kiểm tra bài soạn của học sinh 2. Bài mới:
Trong một văn bản tự sự không chủ có yếu tố kể mà còn có yếu tố miêu tả những yếu tố trên đan xen vào nhau làm cho việc kể chuyện thêm sinh động sâu sắc bài học hôm nay sẽ làm rõ hơn điều này.
Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu văn bản HS đọc văn bản “Trong lòng mẹ” của Nguyên hồng
KTDHTC: Thảo luận,trao đổi
? Nội dung của đoạn trích?
HS: Kể lại cuộc gặp gỡ đầy cảm động của nhân vật “tôi” với người mẹ lâu ngày xa cách.
? Để kể lại nội dung ấy, tác giả đã sử dụng những PTBĐ nào?
HS: Tự sự , miêu tả, biểu cảm.
? Tìm những căn cứ để xác định được yếu tố kể, tả, biểu cảm?
HS: - Kể: tập trung nêu sự việc, hoạt động, nhân vật.
- Tả: Chỉ ra tính chất, màu sắc, mức độ sự việc, nhân vật, hoạt động.
- Biểu cảm: bày tỏ tình cảm, cảm xúc, thái độ trước sự vật, hiện tượng…
HD học sinh chia nhóm thảo luận.(Các nhóm lên bốc thăm nội dung câu hỏi)
C1: Xác định yếu tố tự sự trong đoạn văn?
I. Sự kết hợp các yếu tố kể, tả và bộc lộ tình cảm trong văn bản tự sự:
1. Yếu tố biểu cảm:
- Hay tại sự sung sướng……như thủa còn sung túc? (Suy nghĩ)
- Mẹ tôi vẫy tôi,tôi chạy theo chiếc xe chở mẹ, mẹ tôi kéo tôi lên xe xoa đầu tôi, tôi oà lên khóc,mẹ tôi cũng sụt sùi theo, tôi ngồi bên cạnh mẹ,quan sát gương mặt mẹ.
C2: Xác định yếu tố miêu tả trong đoạn văn?
- Tôi thở hộc hộc, trán đẫm mồ hôi, ríu cả chân lại, mẹ tôi không còm cõi xơ xác, gương mặt mẹ tôi…hai gò má, đùi áp đùi mẹ…mẹ tôi.
C3: Xác định yếu tố biểu cảm trong đoạn văn.
- Hay tại sự sung sướng…sung túc, tôi thấy những cảm giác ấm áp….thơm tho lạ thường, phải bé lại và lăn …..vô cùng.
C4: Lược bỏ các yếu tố miêu tả, biểu cảm đoạn văn sẽ như thế nào?
- Nếu bỏ hết các yếu tố miêu tả và biểu cảm, chỉ kể lại câu văn tả người và sự việc thành một đoạn thì đoạn văn trên chỉ là đoạn văn kể thuần tuý:
“ Mẹ tôi vẫy tôi. Tôi chạy theo chiếc xe chở mẹ.
Mẹ kéo tôi lên xe. Tôi oà lên khóc. Mẹ tôi khóc theo. Tôi ngồi bên mẹ, ngã đầu vào cánh tay mẹ, quan stá gương mặt mẹ.”
Nhận xét :- Nếu không có yếu tố miêu tả -> đoạn văn sẽ mất đi sự sinh động về màu sắc, hương vị, diện mạo, hình dáng của nhân vật, sự việc, hành động…
- Yếu tố biểu cảm giúp cho người viết thể hiện rõ tình mẫu tử sâu nặng.->buộc người đọc phải xúc động, trăn trở, suy nghĩ trước sự việc của nhân vật.
? Nếu bỏ các yếu tố kể trong đoạn văn trên, chỉ để lại các câu văn miêu tả và biểu cảm thì đoạn văn sẽ như thế nào?
HS: Đoạn văn sẽ không thành cốt truyện.
Chốt:Cốt truyện là do sự việc và nhân vật cùng với hành động tạo nên. Các yếu tố miêu tả và biểu cảm chỉ có thể bám vào sự việc và nhân vật mới phát triển được.
? Từ bài tập trên, em hãy cho biết: trong văn tự sự, tác giả còn thường xuyên sử dụng đan xen các yếu tố nào nữa? Các yếu tố ấy có tác dụng gì?
- Trong văn tự sự, khi kể tác giả thường đan xen các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Tôi thấy những cảm giác…thơm tho lạ thường (Cảm nhận)
- Phải bé lại……êm dịu vô cùng (Cảm tưởng)
2. Yếu tố miêu tả:
- Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, ríu cả chân lại
- Mẹ tôi không còm cõi
- Gương mặt mẹ vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng cảu hai gò má.
⇒ Các yếu tố trên không đứng tách riêng mà đan xen vào nhau vừa kể , tả và biểu cảm.
- Yếu tố miêu tả và biểu cảm làm cho ý nghĩa của truyện thêm thấm thía và sâu sắc. Giúp tác giả thể hiện được thái độ trân trọng tình cảm yêu mến của mình đối với nhân vật sự việc.
- Các yếu tố miêu tả và biểu cảm làm cho việc kể chuyện sinh động và sâu sắc hơn
HS đọc ghi nhớ SGK
Hoạt động 2: Hướng dẫn HS luyện tập KTDHTC: Thực hành viết tích cực.
Ghi nhớ : (SGK/74) II. Luyện tập:
Bài tập 1:
Viết đoạn văn kể lại những giây phút đầu tiên khi gặp lại bà.
Học sinh tự làm 3. Củng cố:
- Em hãy nhắc lại vai trò và tác dụng của yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự?
4. Dặn dò:
- Về nhà học kĩ bài, làm các bài tập còn lại
- Luyện tập viết các đoạn văn tự sự có kết hợp với yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Vận dụng kiến thức trong bài học để đọc – hiểu, cảm thụ tác phẩm tự sự có sử dụng kết hợp các yếu tố kể, tả, biểu cảm.
- Tập viết đoạn văn tự sự có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Chuẩn bị bài mới : “Đánh nhau với cối xay gió”.
------ Ngày soạn: 20/09/2011
Ngày dạy:24/09/2011