VÀ ĐIỆN NĂNG SỬ DỤNG
Bài 24 TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ
I / MUẽC TIEÂU : 1.Kiến thức:
- So sánh được từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua với từ phổ của nam châm thaúng .
- Vẽ được đường sức từ biểu diễn từ trường của ống dây . 2.Kó naêng:
- Vận dụng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua khi biết chiều dòng điện .
3.Thái độ:
- Yêu thích môn học.
II/ CHUAÅN BÒ :
* Đối với mỗi nhóm HS : - 1tấm nhựa có luồn sẵn các vòng dây của 1 ống dây dẫn - 1 nguồn điện 3V hoặc 6V . – 1 công tắc .- Các kim nam châm nhỏ ( La bàn ) . - 1 ít mạt sắt . – 3 đoạn dây dẫn . – 1 biến trở . – 1 bút dạ .
III/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’
2/ Kiểm tra bài cũ : 4’
- Từ phổ là gì?
- Đường sức từ có đặt điểm gì?
3/ Bài mới : T
G
NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG HS
2’
* HĐ 1: Tổ chức tình huống học tập.
- Chúng ta đã biết từ phổ và đường sức từ biểu diễn từ trường của thanh nam châm thẳng. Còn từ trường của ống dây có dòng địên chạy qua thì được biểu diễn như
15
’
I/ Từ phổ , Đường sức từ
của ống dây có dòng ủieọn
chạy qua : 1/ Thớ nghieọm : 2/ Kết luận :
a) Phần từ phổ ở bên ngoài
ống dây có dòng điện chạy
qua rất giống phần từ phổ ở
bên ngoài thanh nam chaâm
Trong lòng ống dây cuõng
có các đường sức từ , được
xaộp xeỏp gaàn nhử song song
b) Đường sức từ của ống dây là những đường cong
kheùp kín
c) Gioỏng nhử thanh nam châm , tại 2 đầu ống daây
các đường sức từ có chieàu
cùng đi vào một đầu .Gọi
là cực Bắc và cùng đi ra ở
đầu kia .Gọi là cực Nam.
thế nào?
*Họat động 2 : Tạo ra và quan sát từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua :
+ Giao dụng cụ và yêu cầu các
nhóm tiến hành thí nghiệm . Quan sát từ phổ được tạo thành , thảo luận nhóm để thực hiện câu C1 .
Đồng thời đến từng nhóm theo dõi và giúp đỡ HS yếu . Lưu ý các em quan sát từ phoồ beõn trong oỏng daõy . + Có thể gợi ý như sau : Đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua có gì khác với nam châm thẳng + Hướng dẫn HS dùng các kim nam châm nhỏ đặt nối tieáp nhau treân 1
trong các đường sức từ . Lưu yù HS
rằng hai phần đường sức từ ở ngoài và trong lòng ống dây tạo thành một đường cong kheùp kín
+ Để có nhận xét chính xác , gợi ý
HS veừ muừi teõn chổ chieàu cuỷa một số đường sức từ ở cả 2 đầu cuộn dây .
*Họat động 3 : Rút ra kết luận về từ trường của ống daây :
+ Từ những TN đã làm , chuùng ta
rút ra được những kết luận gì
a) Làm TN để tạo ra và quan sát từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua . Trả lời câu C1:
b) Vẽ một số đường sức từ
cuûa oáng daây ngay treân tấm nhựa . Thực hiện câu C2 : c) Đặt các kim nam chaâm noái tieáp nhau treân một đường sức từ , vẽ mũi tên chỉ chiều các đường sức từ ở ngoài và trong lòng ống dây . + Trao đổi nhóm để nêu các nhận xét trong câu C3
+ Rút ra kết luận về từ phổ , đường sức từ , chiều của đường sức từ ở 2 đầu cuộn dây
10
’
8’
II/ Quy taéc naém tay phải :
1/ Chiều đường sức từ cuûa
ống dây có dòng điện chạy qua phụ thujộc vào
yếu tố nào ?
+ Kết luận : Chiều đường
sức từ của ống dây phụ thuộc vào chiều của dòng
điện chạy qua các vòngdây
2/ Quy tắc bàn tay phải ( Dùng để xác định chieàu
đường sức từ của ống daây
khi có dòng điện )
về Từ phổ , đường sức từ và chiều của đường sức từ ở 2 đầu ống dây ?
+ Tổ chức cho HS trao đổi trên lớp để rút ra kết luận . + Nêu vấn đề : Ta có thể coi 2 đầu ống dây có dòng điện chạy qua là 2 từ cực không ? Khi đó đầu nào của ống dây là cực Bắc ?
*Hoạt động 4: Tìm hiểu quy tắc nắm tay phải : + Đát câu hỏi : Từ trường do dòng
điện sinh ra . Vậy chiều đường sức
từ có phụ thuộc vào chiều dòng
điện hay không ? Sau đó tổ chức
cho HS làm TN kiểm tra dự đoán
Khi các nhóm làm TN, kiểm tra
xem HS làm thế nào để biết được
chiều đường sức từ có thay đổi hay không ?
+ Hướng dẫn HS cả lớp đều naém
tay phải theo hình 24.3 SGK .Từ đó tự rút ra quy tắc xác định chiều của đường sức từ trong lòng ống dây + Hướng dẫn HS biết cách xoay
nắm tay phải cho phù hợp với chiều dòng điện chạy quacác vòng dây trong các
a) Dự đoán khi đổi chiều dòng điện qua ống dây thì
chiều đường sức từ ở trong
lòng ống dây có thể thay đổi không ?
b) Làm TN kiểm tra dự đoán .
c) Rút ra kết luận về sự phụ thuộc củachiều đường
ở trong lòng ống dây vào chiều dòng điện chạy qua oáng daây
d) Nghiên cứu hình 24.3 SGK để hiểu rõ quy tắc nắm tay phải . Phát biểu quy taéc :
e) Làm việc cá nhân :Áp dụng quy tắc bàn tay phải để xác định chiều đường sức từ trong ống dây khi đổi chiều dòng điện qua các vòng dây trên hình 24.3 SGK .
* Phát biểu ::Nắm bàn tay
phải , rồi đặt sao cho boán
ngón tay hướng theo chieàu
dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái
choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng oáng daây .
III/ Vận dụng : + Câu C4 : Đầu A là cực
Nam , đầu B là cực Bắc + Caâu C5 : Kim nam chaâm
trường hợp khác nhau .Trước hết xác định chiều dòng điện chạy qua các vòng dây ,sao đó nắm bàn phải sao cho bốn ngón tay chỉ theo chiều dòng điện thì ngón cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ
+ Có thể yêu cầu HS dùng kim nam châm thử để kiểm tra lại kế quả .
*Hoạt động 5: Vận dụng + Yêu cầu HS vận dụng kiến thức trong bài để trả lời caâu C4
+ Yêu cầu mỗi HS thực hành nắm
tay phải
+ Tổ chức trao đổi kết quả trên lớp để chọn các lời giải đúng .
a) Làm việc cá nhân để thực hiện câu C4, C5 , C6 b) Đọc phần “ Có thể em chửa bieỏt “
4/ Cuõng coá:4’
- Phát biểu qui tắc nắm tay phải.
- Nêu kết luận về đường sức từ của ống dây khi có dòng điện chạy qua.
5/ Dặn dò: 1’
- Về nhà học bài và xem trước bài 24.
*Ruựt kinh nghieọm:
Tuần : 14 Ngày soạn:………..
Tiết : 27 Ngày dạy:
………
Bài 25