( Truyện trung đại ) Vũ Trinh A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
- Có hiểu biết bước đầu về thể loại truyện trung đại.
- Hiểu, cảm nhận được nội dung, ý nghĩa truyện Con hổ có nghĩa
- Hiểu, cảm nhận một số nét chính trong nghệ thuật viết truyện trung đại TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG
1.Kiến thức
- Đặc điểm của thể loại truyện trung đại.
- Phân tích để hiểu ý nghĩa của truyển trung đại.
- Nét đặc sắc của truyện : Kết cấu truyên đơn giản và sửdụng biện pháp nghệ thuật nhân hoá.
- Đọc - hiểu văn bản truyện trung đại.
- Phõn tớch để hiể ý nghĩa hỡnh tượng ô con hổ cú nghĩa ằ.
- Kể lại được truyện.
B .CHUẨN BỊ : Đọc các tài liệu có liên quan C. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Kiểm tra bài cũ.
? Thế nào là truyện dân gian? Kể tên thể loại đã học?
2. Giới thiệu bài mới.
Phần văn học trung đại chúng ta học ba truyện: Con hổ có nghĩa, thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng => truyện trung đại VN, Mẹ hiền dạy con => TĐ Trung Quốc.
3. Tổ chức các hoạt động dạy học.
Hoạt động của học sinh
Dưới sự hướng dẫn của giáo viên
Nội dung bài học
Kết quả các hoạt động của học sinh Giáo viên thuyết giảng cho học sinh
hiểu thế nào là truyện trung đại, đặc điểm của truyện trung đại
Giới thiệu vài nét về tác giả Vũ Trinh (1759- 1826) Quê làng Xuân Lan, huyện Lang Tài, trấn Kinh Bắc( Bắc Ninh). Làm quan dưới triều Lê - Nguyễn.
Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc, kể toàn truyện 1 lần.
Giọng đọc gợi không khí ly kỳ, cảm động
a) Bà đỡ Trần ở Đông Triều được hổ chồng mời để đỡ đẻ cho hổ vợ.
Xong việc hổ chồng lại cõng bà ra cửa rừng và đền ơn 10 lạng bạc
b) Bác Tiều Mỗ cứu con hổ khỏi bị hóc xương được hổ đền ơn cả khi sống và khi đã chết.
? Truyện có kết cấu như thế nào ?
Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết truyện - HS đọc sự việc thứ nhất.
? Truyện gì đã xảy ra với bà đỡ
I. Tìm hiểu chung
1. Khái niệm về Truyện trung đại Truyện trung đại là khái niệm dùng để chỉ những truyện ngắn, vừa, dài được sáng tác trong thời kỳ xã hội phong kiến (từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XIX) bằng chữ Hán, Nôm.
*. Đặc điểm :
+ Kể về việc, người
+ Mang tính giáo huấn đạo đức + Cốt truyện đơn giản, kể theo trật tự thời gian
+ Nhân vật thể hiện qua ngôn ngữ hoạt động, ... còn đơn giản.
2. Đọc –tóm tắt - Giải thích từ khó :
3. Bố cục : gồm 2 truyện nhỏ, thể hiện chủ đề :
a) Truyện con hổ và bà đỡ Trần b) Truyện con hổ thứ 2 và bác tiều II. Phân tích văn bản.
1. Cái nghĩa của con hổ thức nhất.
- Hổ xông tới cõng bà đỡ Trần đến đỡ đẻ
Trần ở Đông Triều ?
? Qua việc làm của con hổ chứng tỏ hổ là con vật như thế nào ? (có phẩm chất gì đáng quý)
? Khi miêu tả con hổ tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ?
- HS đọc đoạn truyện còn lại.
? Đoạn truyện kể về sự việc gì ?
? Truyện gì đã xảy ra với con hổ và bác tiều phu ở Lạng Giang ?
? Cách kể đoạn thứ hai có gì giống và khác đoạn 1.
Gợi ý : Tìm hiểu sự giống nhau và khác nhau giữa 2 truyện về cốt truyện, cách kể, ngôi kể, nhân vật, biện pháp nghệ thuật.
Giống: - Cốt truyện : Người giúp hổ thoái nạn hổ biết ơn, đền ơn
- Cách kể : theo trật tự thời gian - Ngôi kể : thứ 3
- Nhân vật : chính là hổ, người là n/v phụ.
- Biện pháp nghệ thuật : nhân hóa, đối chiếu, tương ứng.
* Khác :
+ Bà đỡ Trần bị động sợ hãi vì bị hổ chồng cõng đi đỡ đẻ cho hổ vợ =>
người giúp vật khỏi chết, đem lại niềm vui cho vật, vật trả công xứng đáng.Ngoài ra cái nghĩa còn thể hiện : hổ đực hết lòng với hổ cái, vui mừng khi có con, lễ phép thắm tình lưu luyến trong lúc chia tay mang đức tính của con người.
* Truyện 2 :
+ Bác Tiều Mỗ chủ động liều mình cứu hổ thoát chết vì hóc xương. Hổ đền ơn bằng các loại thịt thú rừng.
Khi bác chết Hổ thương tiếc bác, nhảy, gầm lên quanh quan tài của bác.
cho Hổ cái.
- Sau khi được bà giúp đỡ, Hổ tặng bà hơn mười lạng bạc, giúp bà sống qua năm mất mùa, đói kém.
=> NT : nhân hoá : con Hổ giống như một con người, biết đền ơn đáp nghĩa với người làm ơn cho mình, hết lòng lo lắng cho Hổ cái.
2. Cái nghĩa của con hổ thứ hai - Con Hổ bị hóc xương
- Bác tiều phu móc xương cứu sống Hổ.
- Hổ đền ơn bác tiều bằng con nai.
- Khi bác tiều mất Hổ đến khóc thương, hằng năm ngày giỗ bác tiều đem lợn, dê đến tế.
? Cách trả nghĩa của con hổ thứ hai có thêm ý nghĩa gì ?
? Em có nhận xét gì về cái nghĩa của hai con hổ ?
GV khái quát : nếu ở con hổ trước đền ơn 1 lần là xong thì con hổ sau đền ơn mãi mãi lúc ân nhân còn sống và khi đã chết Bộc lộ chủ đề tư tưởng của tác phẩm.
? Tại sao lại dựng nên chuyện
ô Con hổ cú nghĩa ằ mà khụng phải là con người có nghĩa ?
- Người trả nghĩa -> gặp rất nhiều - Lấy con vật khác trả nghĩa, ít có tác dụng.
- Con hổ chúa sơn lâm, hung dữ, ý nghĩa hơn.
Hướng dẫn tổng kết - luyện tập
? Theo em truyện con hổ có nghĩa đề cao. Khuyến khích điều gì cần có trong cuộc sống con người ?
?Tại sao người viết dùng con hổ đểnói chuyện cái ‘nghĩa’ của con người.
Nghệ thuật, lời kể có gì đặc sắc ?
Hãy tìm những câu tục ngữ thể hiện chủ đề tư tưởng này ?
=> NT nhân hoá : có sự nâng cấp để nhấn mạnh việc trả ơn và tấm lòng thuỷ chung bền vững của con hổ đối với ân nhân.
- Hàm ý : con vật còn có nghĩa, huống nữa là con người. Con người thì phải có nghĩa.
III. Tổng kết - Luyện tập
* Ghi nhớ : Sách giáo khoa
* Con hổ nổi tiếng hung dữ, tàn bạo – còn có nghĩa nặng, huống chi là con người gây tác động mạnh tới người đọc.
* Nghệ thuật :
- Cốt truyện đơn giản
- Lời kể mộc mạc, mang tính ngụ ngôn, giáo huấn khá rõ.
- Người viết có dùng trí tưởng tượng, nhưng không thoát ly khỏi thực tế làm truyện gần gũi, đáng tin hơn.
*. Luyện tập - Tục ngữ :
- Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
- Ăn một quả trả cục vàng...đựng - Cứu vật, vật trả ơn, cứu nhân nhân trả oán.
D. HƯỚNG DẪN HS HỌC Ở NHÀ Hướng dẫn học ở nhà
Kể ngắn gọn truyện ‘Ba con Vá’. Nói qua ý nghĩa sâu xa, ám chỉ của truyện.
Chuẩn bị bài tiếp theo : Mẹ hiền dạy con.
Điều chỉnh, bổ sung giờ dạy.
……….
……….
……….
.………
……….
.………
---**&**---