CHƯƠNG VI: ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC
BÀI 34: THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN
Tiết: 39
Ngày soạn: 02/01/20123 Ngày dạy: 08/01/2103
VÀ GIAO PHỐI GẦN I/ Mục tiêu: (chuẩn kiến thức)
1/Kiến thức
- Định nghĩa được hiện tượng thoái hoá giống
- Hiểu và trình bày được nguyên nhân thoái hoá của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật
- Khắc phục thoái hoá giống được ứng dụng trong sản xuất.
2/Kĩ năng
- Nghiên cứu thông tin phát hiện kiến thức - Hoạt động nhóm
- Tổng hợp kiến thức
• Kĩ năng sống
- Kĩ năng giải thích vì sao người ta cấm anh em có quan hệ huyết thống gần nhau lấy nhau (có cùng dòng máu trực hệ, có họ trong phạm vi 3 đời)
- Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin khi đọc SGK để tìm hiểu những hiện tượng thoái hóa giống ở thực vật, động vật
- Kĩ năng tình bày ý kiến trước nhóm, tổ - Kĩ năng hợp tác lắng nghe tích cực 3/ Thái độ.
Củng cố niềm tin vào khoa học, xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu II/ Phương pháp
- Vấn đáp - tìm tòi - Giải quyết vấn đề - Trực quan
- Hỏi chuyên gia III/ Chuẩn bị.
- GV: Tranh phóng to hình 34.1 → 34.3 SGK - HS: Xem trước bài nội dung bài.
IV/ Tiến trình lên lớp.
1/ Ổn định (1’)
2/ Kiểm tra bài cũ (5’)
(?) Cho biết các tác nhân vật lí có thể gây đột biến gen và đột biến NST? Tại sao các tia phóng xạ có khả năng gây đột biến?
(?) Người ta đã dùng tác nhân hóa học để tạo ra các đột biến bằng những phương pháp nào? Trên cơ sở nào mà người ta hi vọng có thể gây ra những đột biến theo ý muốn?
3/ Bài mới . a/ Khám phá.
GV: Trong thực tế có nhiều nguyên nhân gây ra hiện thoái hoá giống ở cây trồng và vật nuôi làm cho các thế hệ kế tiếp có sức sống giảm dần, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng. Vậy hiện tượng thoái hoá là gì? Nguyên nhân là do đâu? Chúng ta có biện pháp như thế nào để khắc phục. Đó là các vấn đề cần nghiên cứu trong bài học hôm nay.
b/ Kết nối
Thời gian Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
13’ Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hiện tượng thoái hoá
- Gv: Y/c hs đọc thông tin, quan sát hình 34.1 và cho biết:
(?) Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn được biểu như thế nào?
- Gv: Liên hệ thực tế về việc thoái hoá giống trong sx.
(?) Theo em vì sao dẫn đến hiện tượng thoái hoá ?
- Gv: Phân tích cho hs thấy sự thoái hoá do tự thự bắt buộc ở cây ngô.
- Gv: Cho hs quan sát hình 34.2 và phân tích sơ lược
(?) Giao phối gần là gì ? Gây ra những hâụ quả nào ở đv ?
- Gv: Có thể mở rộng thêm: Lí do dẫn đến thoái ở thực vật và động vật
+ Ở thực vật như cây ngô do tự thụ phấn nhiều thế hệ, chiều cao cây giảm, bắp dị dạng hạt ít...
+ Ở đv thế hệ con cháu st phát triển yếu, quái thi dị tật bẩm sinh...
(?) Giao phối gần thường gặp ở những đv nào?
- Gv: Qua các nội dung trên y/c hs rút ra khái niệm hiện tượng thoái hoá
I/ Hiện tượng thoái hoá
1/ Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở cây giao phấn.
- HS: Tự thu thập thông tin trong SGK - HS: Chiều cao của cây giảm, sinh trưởng và phát triển chậm, năng suất giảm...
- HS: Chỉ ra các hiện tưởng thoái hoá 2/ Hiện tượng thoái hoá do giao phối gần ở động vật.
- HS: Là sự giao phôi giữa con cái sinh ra từ 1 cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ và con cái.
+ Hậu quả: Thế hệ sau sinh trưởng và phát triển yếu, khả năng sinh sản giảm, quái thai, dị tật bẩm sinh...
- HS: Liên hệ thực tế để trả lời
Kết luận: Thoái hoá là hiện tượng các thế hệ con cháu có sức sống kém dần, bộc lộ tính trạng xấu, năng xuất giảm....
10’ Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá
- Gv: Cho hs quan sát hình 34.3: Sự biến đổi tỉ lệ thể dị hợp và thể đồng hợp do tự thự phấn và cho hs thảo luận các câu hỏi sau:
(?) Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết, tỉ lệ thể đồng hợp và thể dị hợp biến đổi như thế nào?
- Gv: Cần nhấn mạnh:
+ Gen lặn thường biểu hiện tính trạng xấu + Gen lặn gây hại khi ở thể dị hợp không được biểu hiện.
(?) Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hoá?
- Gv: Mở rộng thêm: Ở một số loài động thực vật cặp gen đồng hợp không gây hại nên không dẫn tới hiện tượng thoái hoá. Do vậy có thể tiến hành giao phối gần.
Gv: Y/c hs tự rút ra kết luận:
II/ Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá
- HS: Quan sát và phân tích hình vẽ
- HS: Qua các thế hệ tỉ lệ thể đồng hợp lặn tăng, thể dị hợp giảm
- HS: Vì tạo ra các cặp gen lặn đồng hơp gây hại.
- Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn bắt buộc với cây giao phân hoặc giao phối gần ở động vật tạo ra các cặp gen lặn đồng hợp gây hại.
10’ Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt và giao phối cần huyết trong chọn giống
- Gv: Cho hs đọc thông tin và trả lời câu hỏi sau:
(?) Tại sao tự thụ phấn bắt buột và giao phối gần gây ra hiện tượng thoái hoá nhưng những phương pháp này vẫn được người ta sử dụng trong chọn giống?
- Gv: Hoàn thiện kiến thức và cho hs tự rút ra kết luận:
III/ Vai trò của pp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết trong chọn giống.
- HS: Tự thu thập thông tin tong SGK
- HS: Nêu được:
+ Do xuất hiện cặp gen đồng hợp + Xuất hiện tính trạng xấu
→ Con người dễ dàng loại bỏ tính trạng xấu, giữ lại tính trạng mong muốn tạo được giống thuần chủng
- Trong chọn giống người ta thường dùng phương pháp này:
+ Duy trì một số tính trạng theo mong muốn
+ Phát hiện gen xấu để loại bỏ ra khỏi quần thể
+ Tạo dòng thuần
5’ Hoạt động 4: Củng cố và tóm tắt bài
- Thế nào là hiện tượng thoái hoá?
- Giao phối gần là gì? Gây ra những hậu quả nào ở động vật?
- Theo em vì sao dẫn đến hiện tượng thoái hoá?
- Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện tượng thoái hoá?
- Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá?
- Trong chọn giống người ta dùng 2 phương pháp tự thụ bắt buộc và giao phối gần nhằm mục đích gì?
1’ Hoạt động 5: Hướng dẫn học nhà - Học thuộc bài, trả lời câu hỏi 1, 2, trang 101
- Xem trước nội dung bài 35
CHƯƠNG