Nguyên tắc chung của sự tham gia
Hướng dẫn 14. Khách hàng phải phối hợp với Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa trong khu vực bị ảnh hưởng bởi dự án thông qua quá trình công bố thông tin và ICP. Đặc điểm cơ bản của sự tham gia của Cộng đồng bị ảnh hưởng được miêu tả trong Tiêu chuẩn hoạt động 1 và Hướng dẫn đi kèm, và được chi tiết hóa dưới đây khi được áp dụng cho Người dân bản địa.Hd2 Hướng dẫn 15. quá trình ICP bao gồm sự tham vấn trên cơ sở tự do và tự nguyện, không bị chi phối, can thiệp hoặc ép buộc từ bên ngoài, và không bị đe dọa.
Ngoài ra, Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa phải được tiếp cận thông tin liên quan của dự án trước khi quyết định về những vấn đề sẽ ảnh hưởng tới họ, bao gồm thông tin về các tác động tiêu cực tiềm năng về môi trường và xã hội ảnh hưởng tới họ trong mỗi giai đoạn thực hiện dự án (tức là thiết kế xây dựng, vận hành và chấm dứt sản xuất). Để đạt được mục tiêu trên, phải tiến hành quá trình tham vấn trước và trong khi kế hoạch dự án.
Hướng dẫn 16. quá trình tham gia phải tính đến các quá trình hiện hữu về cơ cấu xã hội, lãnh đạo và quyết
4 quá trình ra quyết định nội bộ nói chung nhưng không phải luôn luôn mang tính tập thể. Có thể có sự không đồng tình và quyết định có thể còn có những thắc mắc bởi một số cá nhân trong cộng đồng. quá trình tham vấn cần tính đến yếu tố này và cho phép đủ thời gian để quá trình ra quyết định nội bộ có được kết luận cuối cùng có tính hợp pháp đối với những thành viên tham gia.
5 Nguồn tài nguyên thiên nhiên và khu vực tự nhiên có giá trị văn hóa được nhắc đến trong Tiêu chuẩn hoạt động này tương đương với những dịch vụ cung cấp và văn hóa của hệ sinh thái được mô tả trong Tiêu chuẩn hoạt động 6.
Hd2 Hướng dẫn bổ sung về quá trình tham gia được nêu trong (i) Sự tham gia của các bên liên quan: Cẩm nang tập quán tốt cho doanh nghiệp kinh doanh ở các thị trường mới nổi, và (ii) Người dân bản địa và Khai mỏ, Hướng dẫn tập quán tốt, ICMM 2010.
định cũng như các đặc điểm xã hội như giới và độ tuổi, và nhận thức được về các yếu tố, trong đó có:
Sự tồn tại của các truyền thống gia trưởng và tiêu
• chuẩn và giá trị xã hội có thể ngăn cản phụ nữ có vai trò lãnh đạo và tham gia quá trình quyết định;
Nhu cầu bảo vệ và đảm bảo quyền lợi hợp pháp
• của phụ nữ bản địa;
Khả năng các nhóm yếu thế hoặc dễ bị tổn thương
• bị hạn chế khi thực thi các quyền lợi kinh tế và xã hội của mình do nghèo đói và hạn chế về tiếp cận tài nguyên kinh tế, dịch vụ xã hội, hoặc quá trình quyết định.
Hướng dẫn 17. Khách hàng nên áp dụng cách tiếp cận ICP dựa trên thể chế và quá trình quyết định theo tập quán hiện có mà Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa đang sử dụng. Tuy nhiên, khách hàng nên đánh giá năng lực xử lý của thể chế và quá trình quyết định hiện có đối với nhiều loại vấn đề mới mà dự án đem lại. Trong nhiều trường hợp, dự án đem lại những vấn đề mà thể chế và quá trình quyết định hiện có không đủ năng lực để giải quyết. Không đủ năng lực và kinh nghiệm có thê dẫn tới các quyết định và hậu quả gây thiệt hại cho Cộng đồng bị ảnh hưởng và mối quan hệ của họ với dự án. Cụ thể là các quá trình, quyết định và kết quả kém cỏi có thể tạo ra thách thức với thể chế, quá trình quyết định hiện có, với lãnh đạo được công nhận, và gây ra sự bất đồng khi thỏa thuận giữa Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa và dự án. Xây dựng nhận thức và năng lực để giải quyết các vấn đề có thể được dự đoán trước một cách hợp lý có thể củng cố cả Cộng đồng bị ảnh hưởng và thỏa thuận của họ với dự án. việc xây dựng năng lực như vậy có thể được thực hiện bằng nhiều cách, bao gồm nhưng không bị hạn chế bởi việc phối hợp với các tổ chức địa phương như các tổ chức xã hội dân sự (CSO) hoặc các tổ chức phát triển của chính phủ, hợp đồng với tổ chức hàn lâm hoặc nghiên cứu về nghiên cứu ứng dụng hoặc thực hành với sự tham gia của cộng đồng; kết nối với các chương trình hỗ trợ hiện có đối với cộng đồng địa phương do chính phủ hoặc các tổ chức khác tiến hành; và cung cấp tài nguyên và hỗ trợ kỹ thuật cho chính quyền địa phương bằng cách thuận lợi hóa sự tham gia của cộng đồng và củng cố.
Hướng dẫn 18. Khách hàng nên lưu ý là cộng đồng Người dân bản địa không nhất thiết là đồng nhất và trong cộng đồng có thể có quan điểm và ý kiến khác nhau. Kinh nghiệm cho thấy: quan điểm của người cao tuổi hoặc lãnh đạo truyền thống có thể khác với những người được đi học chính quy; quan điểm của người cao tuổi có thể khác với giới trẻ; và quan điểm của đàn ông
có thể khác với phụ nữ. Tuy vậy, trong nhiều trường hợp, cộng đồng người cao tuổi hoặc lãnh đạo có vai trò quyết định, mặc dù họ không nhất thiết là quan chức được cộng đồng bầu ra. Hơn nữa, một số thành phần của cộng đồng như phụ nữ, giới trẻ, và người cao tuổi có thể dễ bị tổn thương hơn bởi tác động của dự án so với người khác. quá trình tham vấn nên tính đến quyền lợi của những thành phần trên trong cộng đồng, trong khi vẫn hiểu rõ là cách tiếp cận văn hóa truyền thống có thể tách những thành phần trên của cộng đồng ra khỏi quá trình quyết định.
Hướng dẫn 19. quá trình ICP với và bên trong Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa thường kéo dài trong một giai đoạn thời gian. việc cung cấp thông tin đúng mức cho thành viên cộng đồng bản địa về tác động tiêu cực tiềm năng của dự án và các biện pháp giảm thiểu và đền bù được đề xuất có thể cần đến quá trình tham gia tích cực của của nhiều thành phần trong cộng đồng. vì vậy, (i) quá trình tham vấn nên được bắt đầu càng sớm càng tốt trong quá trình đánh giá rủi ro và tác động; (ii) quá trình phối hợp của khách hàng nên cố gắng đảm bảo toàn bộ thành viên của Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa nhận thức và hiểu rõ về rủi ro và tác động liên quan tới phát triển dự án; (iii) thông tin dự án nên được cung cấp dưới hình thức dễ hiểu, có sử dụng ngôn ngữ bản địa nếu thích hợp; (iv) cộng đồng nên có đủ thời gian để hình thành sự đồng thuận và có cách xử lý các vấn đề của dự án có tác động tới cuộc sống và sinh hoạt của họ; và (v) khách hàng nên dành đủ thời gian để cân nhắc và giải quyết đầy đủ mối quan ngại và khuyến nghị của Người dân bản địa về dự án trong giai đoạn thiết kế và thực thi dự án.
Hướng dẫn 20. việc đánh giá năng lực của Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa tham gia trong quá trình ICP nên được tích hợp trong quá trình tham gia. Khách hàng có thể cân nhắc chương trình trao đổi thông tin và xây dựng năng lực hữu hiệu để nâng cao hiệu qủa của quá trình ICP với Người dân bản địa và sự tham gia của họ trên cơ sở được thông tin đầy đủ trong các khía cạnh thiết yếu của dự án. ví dụ, khách hàng có thể:
Tranh thủ sự tham gia tích cực của Cộng đồng bị
• ảnh hưởng của Người dân bản địa trong suốt các giai đoạn then chốt của quá trình đánh giá rủi ro và tác động về các vấn đề gắn liền với họ.
Có thể tạo cơ hội cho thành viên Cộng đồng bị
• ảnh hưởng để đánh giá rủi ro và tác động tiềm năng liên quan tới phát triển dự án bằng cách để họ thăm chéo các dự án tương tự.
Có thể hỗ trợ Người dân bản địa được tiếp cận tư
•
vấn pháp lý về các quyền lợi và quyền hạn của họ về đền bù, quy trình pháp lý, và lợi ích theo luật pháp quốc tế.
Nên đảm bảo quan điểm của tất cả các nhóm được
• đại diện một cách thích hợp trong quá trình quyết định.
Nên hỗ trợ quá trình quyết định thích hợp về văn
• hóa đối với các cộng đồng chưa hình thành quá trình quyết định hoặc không có lãnh đạo.
Có thể thúc đẩy nâng cao năng lực và sự tham gia
• trong các lĩnh vực như tham gia giám sát và phát triển cộng đồng.
Hướng dẫn 21. Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa nên có quyền nêu lên và được khách hàng phản hồi về than phiền và khiếu nại. Khách hàng có thể sử dụng cơ chế khiếu nại của dự án phù hợp với yêu cầu của Tiêu chuẩn hoạt động 1 hoặc cơ chế khiếu nại được dành riêng cho Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa phù hợp với Tiêu chuẩn hoạt động 1 để đạt được mục tiêu này. Cơ chế khiếu nại nên được thiết kế với sự tham vấn của Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa. Có chế khiếu nại phải phù hợp về văn hóa và không được cản trở các quy trình hoặc thể chế hiện có mà Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa sử dụng để giải quyết sự tranh chấp nội bộ.
Cơ chế khiếu nại nên đảm bảo việc giải quyết khiếu nại một cách công bằng, minh bạch, và kip thời mà không mất chi phí, và nếu cần thì có các điều khoản đặc biệt dành cho phụ nữ, giới trẻ và người cao tuổi. Trong quá trình tham gia, mọi thành viên của Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa nên được thông báo về cơ chế khiếu nại của khách hàng.
Hướng dẫn 22. Để có được kết quả tốt đẹp và có lợi cho mọi bên tham gia, điều quan trọng là các bên phải chia sẻ quan điểm về quá trình thực hiện ICP, và nếu thích hợp thì cả FPIC. Các quá trình này phải đảm bảo sự tham gia có ý nghĩa của Người dân bản địa trong quá trình quyết định, tập trung vào việc đạt được thỏa thuận trong khi không ban quyền phủ quyết cho cá nhân hoặc các nhóm nhỏ, hoặc bắt khách hàng phải đồng ý về những khía cạnh nằm ngoài tầm kiểm soát của họ. Khách hàng và Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa nên thỏa thuận về quá trình tham gia và tham vấn thích hợp càng sớm càng tốt, phù hợp với mức độ tác động và khả năng bị tổn thương của cộng đồng. Trong trường hợp lý tưởng, quá trình này nên được tiến hành thông qua văn bản hoặc kế hoạch khung xác định đại diện của Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa, quá trình và quy trình tham vấn được thỏa thuận, trách nhiệm tương hỗ của các bên trong quá trình tham gia và phương án viện dẫn trong
trường hợp bế tắc (xem Hướng dẫn 23). Nếu thích hợp, tài liệu khung cũng nên xác định thế nào là sự đồng thuận của Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa. Khách hàng nên lưu hồ sơ về sự ủng hộ của người dân bị ảnh hưởng đối với quá trình được thống nhất.
Hướng dẫn 23. doanh nghiệp phải có trách nhiệm hợp tác với Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa để đảm bảo có quá trình tham gia có ý nghĩa, bao gồm việc đạt được FPIC nếu thích hợp. Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa cũng được trông đợi tương tự là hợp tác với khách hàng để hình thành quá trình tham gia có thể chấp nhận được và tham gia trong quá trình đó. Điều được nhận thức là có thể có sự khác biệt về ý kiến, trong một số trường hợp sự khác biệt này có thể làm gián đoạn hoặc chẫm trễ việc đạt thỏa thuận.
Ngay từ đầu các bên nên thỏa thuận về cách thức kiểm tra hoặc phương án viện dẫn hợp lý để áp dụng trong các trường hợp như vậy. Điều này có thể bao gồm việc tìm kiếm sự trung gian hoặc lời khuyên của bên thứ ba được các bên chấp nhận. Như được nêu trong Hướng dẫn 26, quá trình tham gia giữa khách hàng và Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa theo yêu cầu của Tiêu chuẩn hoạt động là tách biệt với quá trình và quyết định của chính phủ liên quan tới dự án.
Định nghĩa về sự đồng thuận tự nguyện, từ trước và được thông tin đầy đủ
Hướng dẫn 24. Điều được công nhận là không có định nghĩa được chấp nhận chung về FPIC, và định nghĩa và tập quán liên quan tới FPIC vẫn đang phát triển. Trong khuôn khổ Tiêu chuẩn hoạt động này, FPIC được định nghĩa trong Khoản 12 của Tiêu chuẩn hoạt động 7 và phát triển tiếp dưới đây.
Hướng dẫn 25. FPIC bao gồm quá trình và kết quả.
quá trình được xây dựng trên cơ sở các yêu cầu đối với ICP (bao gồm quy định về sự tham vấn và tham gia tự nguyện, từ trước và được thông tin đầy đủ) và yêu cầu thêm Đàm phán thiện chí (GFN) giữa khách hàng và Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa. GFN quy định tất cả các bên: (i) có mong muốn tham gia quá trình và sẵn sàng gặp gỡ tại thời điểm và với tần suất hợp lý; (ii) cung cấp thông tin cần thiết cho quá trình đàm phán trên cơ sở được thông tin đầy đủ; (iii) nghiên cứu về các vấn đề quan trọng thiết yếu; (iv) áp dụng quy trình đàm phán được cả hai bên chấp thuận; (v) sẵn sàng thay đổi quan điểm ban đầu và thay đổi bản chào nếu có thể; và (vi) cung cấp đủ thời gian để quyết định. Trong trường hợp GFN thành công, kết quả sẽ là sự thỏa thuận và chứng cớ cho quá trình này.
Hướng dẫn 26. Nhà nước có quyền quyết định về việc phát triển tài nguyên theo luật pháp quốc gia được áp dụng, bao gồm cả những điều luật thực hiện nghĩa vụ của nước sở tại theo luật quốc tế. Tiêu chuẩn hoạt động 7 không mâu thuẫn với quyền của nhà nước về việc phát triển tài nguyên quốc gia. Nhà nước có thể có nghĩa vụ hoặc cam kết đảm bảo phải có sự đồng thuận của Người dân bản địa một cách tự nguyện, từ trước và được thông tin đầy đủ về những vấn đề liên quan tới sự phát triển toàn diện của lãnh thổ bản địa. Nghĩa vụ ở cấp độ nhà nước khác với quy định ở cấp độ dự án của FPIC được miêu tả trong Tiêu chuẩn hoạt động 7. Như được miêu tả trong Hướng dẫn 62-65, trong trường hợp các quá trình của chính phủ liên quan tới quyết định và hoạt động ở cấp độ dự án, khách hàng phải đánh giá mức độ phù hợp của các quá trình này với quy định của Tiêu chuẩn hoạt động và nếu khả thi thì giải quyết các vấn đề thiếu sót được xác định.
Yêu cầu đối với sự đồng thuận tự nguyện, từ trước và được thông tin đầy đủ
Hướng dẫn 27. Ngoài những yêu cầu về ICP đối với các dự án có tác động tiêu cực tới Người dân bản địa, các dự án phải thực hiện quá trình FCIP với Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người dân bản địa liên quan tới thiết kế, thực thi dự án và kết quả được mong đợi, nếu những yếu tố này liên quan tới bất cứ tác động tiêu cực tiềm năng nào được xác định dưới đây:
Tác động tới vùng đất và tài nguyên thiên nhiên
• được sở hữu truyền thống hoặc được sử dụng theo phong tục;
di dời Người dân bản địa khỏi vùng đất và tài
• nguyên được sở hữu truyền thống hoặc được sử dụng theo phong tục;
Tác động đáng kể tới di sản văn hóa thiết yếu có
• ý nghĩa quyết định với bản sắc và/hoặc khía cạnh văn hóa, nghi lễ, hoặc tinh thần của cuộc sống Người dân bản địa, bao gồm khu vực tự nhiên có giá trị văn hóa và/hoặc tinh thần như khu rừng linh thiêng, vùng nước và đường thủy linh thiêng, cây linh thiêng, và đá linh thiêng;Hd3
Sử dụng di sản văn hóa, bao gồm kiến thức, sáng
• kiến hoặc tập quán của Người dân bản địa với mục đích thương mại.
Áp dụng sự đồng thuận tự nguyện, từ trước và được thông tin đầy đủ
Hướng dẫn 28. FPIC được áp dụng đối với những khía cạnh của thiết kế, hoạt động và kết quả dự án có liên quan tới tác động tiêu cực tiềm năng cụ thể được miêu tả trong Hướng dẫn 27, và có tác động trực tiếp tới cộng đồng Người dân bản địa. Trong một số trường hợp, quy mô của FPIC có thể hạn chế và tập trung vào một số khu vực đất đai hoặc khía cạnh dự án cụ thể. ví dụ về FPIC tập trung như vậy bao gồm: (i) dự án tuyến tính xuyên qua nhiều môi trường sinh sống của con người chỉ cần có FPIC đối với yếu tố đi xuyên qua lãnh thổ của Người dân bản địa; (ii) dự án có nhiều cơ sở hạ tầng và/hoặc bao gồm nhiều dự án nhỏ, một số dự án nhỏ đó nằm trên lãnh thổ của Người dân bản địa và chỉ cần có FIPC đối với cơ sở hạ tầng hoặc dự án nhỏ nào nằm trên lãnh thổ của Người dân bản địa; (iii) đối với dự án liên quan tới việc mở rộng cơ sở hạ tầng hiện tại, FPIC chỉ cần tập trung vào những hoạt động mới của dự án với chừng mực có thể.
Hướng dẫn 29. Trong một số trường hợp có thể không xác định được tất cả các khía cạnh của dự án và vị trí địa lý, không xác định được Cộng đồng bị ảnh hưởng (bao gồm cả Người dân bản địa) và xem xét quá trình đánh giá môi trường và xã hội và kế hoạch giảm nhẹ của dự án trước khi quyết định về khía cạnh thiết kế của dự án (ví dụ hoạt động trong giai đoạn thăm dò trong công nghiệp khai khoáng). Nếu thiếu các yếu tố trên, việc đạt được FPIC trước khi dự án được phê duyệt có thể là không khả thi và/hoặc không có ý nghĩa vì việc xác định phải được gắn kết mật thiết với tác động được xác định của dự án đó tới Cộng đồng bị ảnh hưởng. Thứ tự các bước phù hợp để đạt được FPIC thường là đạt được thỏa thuận về nguyên tắc cơ bản thông qua khung tổng thể trước, và sau đó tham vấn về các khía cạnh cụ thể khi thiết kế được triển khai tiếp và địa điểm được xác định.
Trong trường hợp đó, khách hàng nên (i) xây dựng chiến lược có sự tham gia của các bên liên quan hướng tới phía trước và đảm bảo các bên liên quan biết về lộ trình phát triển tiềm năng; (ii) đảm bảo các bên liên quan có nhận thức, hiểu rõ và được tiếp cận thông tin liên quan tới các quyền về tài nguyên của họ (đất đai, rừng, đất phát canh, khuôn khổ đền bù được thiết lập của chính phủ, v.v….) và (iii) cam kết thực hiện quá trình FPIC đối với mọi sự phát triển của dự án có tác động tiêu cực tới Người dân bản địa theo cách thức được miêu tả trong Hướng dẫn 27 một khi các tác động này đã được biết. Tài liệu cần nộp trong quá trình thực hiện FPIC có thể bao gồm thỏa thuận khung về việc tham gia và tham vấn, các thỏa thuận chứng minh FPIC và IPP.
Hướng dẫn 30. Tương tự như vậy, có thể có trường hợp quy mô và địa điểm dự án được biết trước, nhưng quá trình tham gia của Cộng đồng bị ảnh hưởng của Người
Hd3 Khu vực tự nhiên có giá trị văn hóa tương đương với các dịch vụ hệ sinh thái chủ yếu theo định nghĩa trong Tiêu chuẩn hoạt động 6 theo nghĩa các yếu tố đó có thể là trung tâm đối với bản sắc và/hoặc khía cạnh văn hóa, nghi lễ, hoặc tinh thần của cuộc sống của Người dân bản địa.