PHƯƠNG PHÁP DẠY TẬP LÀM VĂN
H. PHƯƠNG PHÁP DẠY VÀN TƯỜNG THUẬT Ở TIIỈU IỈỌC’
Cũne như hai phần trên, phân này chỉ trình bày nlìữne phươne pháp dạy dặc thù.
1. Hồi tuửng lại sự kiện dã chứng kiến để tìm ý cho bàỉ tưởng thuật
Bài tường thuật se thuật lại sự kiện theo diỗn biến troné thời eian và khổng gian. Để khổng bỏ sót các sự việc, hoạt dộne, nhân vật, GV hướng dẫn HS hổi tương dủn các diễn bien chính theo trình tự thời gian dựa Iheo các câu hỏi gợi ý : trước khi xảy ra sự kiện, có những hoạt dộng gì ? Sự kiện dược bất dâu thế nào ? c ỏ nhữne ai den dự ? Các hoạt dộng gì diễn ra sau phân mở dảu ? Các hoạt dộng của phan kếl thúc ?...
Lần lượt trá lời các câu hỏi trên, HS se cỏ các chi tiết, các hoạt dộne... lien quan dến sự kiện cản tường thuật. Đó là neuỏn neuyên liệu quý dể làm bài.
2. Thu thập tư lỉệu qua con dường gỉán tỉếp (báo cáo, thông báo, thông tin...) dể tìm ý cho hài tường thuật
- Đối với một sự kiẹn lớn như một cuộc cắm trại, hội khỏe Phù Đổng. .. diễn ra ở nhiều dịa diem khác nhau, một người khỏne thể bao quát dược hết thì phái dùng cách thu thập gián tiep (qua thône báo của ban tổ chức, thone tin truyền Iiìiẹne của khán eiá...). Đối veri loại tư liệu này cân phái kiêm tra tính chính xác. Ví dụ, các con sô chỉ thanh tích the dục thê thao phái dúne. Người nháy cao nhất chỉ qua l,7m không the nghe bàn lán mà ehi thành 1.8m.
172
3. Kết hựp kể với tả để làm nổi rõ sự kiện đuực tuừng thuật - Phần kể của bài lường thuật nhằm lái hiện lại các hoạt động đa xảy ra theo trình tự thời gian.
+ Phần mở đầu chủ yếu giới thiệu chung về sự kiện, thời gian, (lịa điểm, các đại biểu đến dự. Câu văn ngăn, gọn, ro. Co thê dùng các con sô' chính xác đổ nói vê thời gian, số lượng người tham gia các hoạt độ na... Liệt ké lên dại biểu quan trọng kèm theo chức danh (được sắp xốp theo vị trớ Xĩ hội từ cao xuống thấp). Sau dõy ỉà phần mỡ dâu bài tường thuật hội khỏe Phù Đổng toàn trường :
"Sáng chủ nhật 1 8 - 3 , dúng 7 giờ 30 phút, hội khỏe Phù Đổng toàn trươnà dã khai mạc trọng thổ tại sân nhà trường. Đốn dự có bỏc Nguyừn Minh Quang, chủ tịch xa, w ôhư đoàn xa, CO Nguyen Minh Quyên, hiệu ‘rmrng "hà 'ruxrng c ù n g
thổ các CO gfto, thay giáo trong ‘rưừng Mưừi chín doàn vận uụng vien bao gồm một trám chín mmri bạn, dại diện cho 19 l(Ýp da tham
• ^ ằ. ằ A. ... . + * ' 1 1 1
„nrn.ụ v,ỗc p . tnuụt .ụ; - lớch i y ' t
“ ihớ thuyết minh vỉ vi tiờu ằỄu ô m ôD e 1K>i ôMe dược, tlvành tích của mọt
lin trước... >àn vạn đỌng viên lớp 9B. láp doạt
"Mở đầu CUỘC ^ ỗu.,l nh.]fị khoè ‘í " ,hứ. ba"‘ Tr0ng.
giải toàn diện trong W 'J(lựt ¡¡iâi hội
bài gìm thiủu tien, võ „1,^ 1 thuyết minh rõ thêm thành tích khỏe Phự ĐỐIIỈỈ lỏằ ltrp 9B-
của đoàn vận dộng V1C^ ^ |Uvại dộng da xảy ra theo trình tự + Phồn (tiến bien kc *" trunọ thánh vơi sự kiện diễn ra nhưmỉ la imt nhong gì da X ri: s â
Khỏag có nghĩa la -
177
việc lớn bé, quan trọng hay không quan trọng. Người tường thuật phải biết chọn lọc từ một khối lượng lớn các việc đã xảy ra, những việc chủ yếu làm nổi bạt ý nghĩa của sự kiện cần tường thuật để đưa vào bài. Đồng thời gạt bỏ đi những chi tiết lạt vặt, bình thường khòng rỏ ý nghĩa.
Tường thuật buổi khai giảng năm học mới cần làm nổi rõ các hoạt động : diễn văn khai mạc, tiếng trống khai trường, lời phát biểu của thầy và trò. Còn đại diện ban tổ chức lên xuống để điều khiển chưcmg trình, anh công nhân điện điều khiển loa đài... là các việc có xảy ra nhưng không cần đưa vào bài tường thuật. Ngay diễn văn khai mạc cũng khồng cần chép lại toàn văn. Cách làm hay nhất là lược trích một hai đoạn quan trọng nhất hoặc lược thuật các nội dung chính.
- Phàn miêu tả làm cho bài tường thuật có da có thịt, sống động.
Có thể sử dụng các biện pháp :
+ Dùng các từ ngữ miêu tả xen vào câu văn giới thiệu, thuyết minh...
"Sáng chủ nhật 1 8 - 3 , bầu trời không một sợi mây, gió thổi lá cờ Tổ quốc bay phần phật trên sân trường, hội khỏe Phù Đổng khai mạc".
+ Xen kẽ các đoạn miêu tả để dựng lại một hoạt động, một nhân vật quan trọng.
Tuy nhiên không nên quá lạm dụng vai trò của miêu tả làm mất đi mạch kể của bài.
Dạy học TLV ở tiểu học là cồng việc khó khăn nhưng cũng có nhiều điều thú vị nhất là khi xem xét nó dưới các góc độ khác nhau.
Nhũng ý kiến trình bày ở đây chỉ là những tổng kết đầu tiên với hi vọng mang lại cho bạn đọc, nhất là các bạn GV, một số điều bổ ích góp phần vào việc nâng cao chất lượng dạy học tiếng Việt./.
174