(Hoài hửụng ngaóu thử).
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
Giuùp HS a. Kiến thức:
- Sơ giản về tác giả Hạ Tri Chương
- Nghệ thật đối và vai trò của câu kết trong bài thơ.
- Nét độc đáo về tứ của bài thơ.
- Tình cảm quê hương là tình cảm sâu nặng , bền chặt suốt cả cuộc đời.
b. Kó naêng:
- Đọc, hiểu bài thơ tuyệt cú qua bản dịch tiếng Việt.
- Nhận ra nghệ thuật đối trong bài thơ đường.
- bước đầu tập so sánh bản dịch thơ và bản phiên âm chữ Hán, phân tích tác phẩm.
c. Thái độ:
Giáo dục lòng yêu thương quê hương cho HS.
II. CHUAÅN BÒ:
1. Phương pháp: đọc diễn cảm, phương pháp gợi mở, phương pháp nêu vấn đề.
2. phửụng tieọn:
a.GV: SGK + Giáo án + Bảng phụ + VBT b.HS: SGK + Tập ghi + VBT + Xem bài trước III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Ổn định tổ chức: GV kiểm diện.
2. Kiểm tra bài cũ:
* Đọc thuộc lòng bài thơ “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh”?
HS đáp ứng yêu cầu của GV.
* Thể thơ trong bài “Tĩnh dạ tứ” cùng thể thơ với bài thơ nào sau đây?
GV treo bảng phụ.
A. Qua đèo ngang. C. Sông núi nước Nam.
B. Bạn đến chơi nhà. (D). Phò giá về kinh.
3. Giảng bài mới:
Giới thiệu bài.
Hạ Tri Chương (659 – 744) không phải là nhà thơ đường hàng đầu như Lí Bạch, Đỗ Phủ, nhưng ông cũng rất nổi tiếng với bài tứ tuyệt “ Hồi hương ngẫu thư”, tình cờ viết nhân lần về thăm quê năm 744, khi ông đã 86 tuổi và đã xa quê hơn nửa thế kỉ.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung
HS đọc chú thích * - giới thiệu về tác giả (SGK).
Giới thiệu về hoàn cảnh ra đời tác phÈm.
GV nhận xét.
GV hướng dẫn HS đọc: Đọc phiên âm chữ Hán: chú ý nhịp thơ 4/3, riêng câu 4: nhịp : 2/5; giọng chậm, buồn, riêng đọc câu thứ 3: giọng hơi ngạc nhiên,
- HS đọc - HS trả lời.
- Văn bản là một trong hai bài hồi hửụng ngaóu thửụng raỏt noồi tieỏng của Hạ Tri Chương.
I. Tỡm hieồu chung:
1. Tác giả, tỏc phẩm:
a. Tác giả :
- Hạ Tri Chương ( 659 – 744) là nhà thơ lớn của Trung Quốc thời Đường. Hạ Tri Chương là bạn vong niên của thi hào Lí Bạch.
b. Tác phẩm.
- Khi nhà thơ cáo quan về quê.
2. Đọc:
đọc câu 4: giọng hỏi , cao hơn và nhấn mạnh thêm một chút ở các tiếng nào chôi?
2 bản dịch thơ: chú ý ngắt ở các câu trong hai bài dịch khác nhau khác nhieàu:
GV đọc, gọi HS đọc.
GV nhận xét, sửa sai.
Lưu ý phần dịch nghĩa các từ.
Hãy nhận diện thể thơ của bài này?
Trớc khi phân tích cùng đọc bài thơ.
Qua tiêu đề có thể thấy biểu hiện tình quê hơng ở bài thơ này có gì
độc đáo?
(So sánh với tình huống thể hiện tình quên ở "Tĩnh dạ tứ"?
Có ý kiến cho rằng nhan đền "Hồi hơng ngẫu thờng" cho thấy tình cảm của tác giả với quê hơng có lẽ không sâu đậm. Em có đồng ý không? Vì
sao?
(Gợi: Hiểu nh thế nào là "ngẫu th"?.
GV: Giảng sau khi HS trả lời.
- Hiểu "ngẫu th" là ngẫu nhiên viết chứ không phải là tình cảm đợc bộc lộ ngẫu nhiên. Không thể căn cứ vào đây
để nói tình cảm nhà thơ không đằm thắm.
- Tác giả không chủ định làm thơ ngay lúc mới đặt chân tới quê nhà nhưng tình huống đầy kịch tính ở cuối bài là 1 cú sốc thực sự đối với TG viết bài thơ.
Song không chủ định viết, vậy vì sao lại viết? và thực tình quê của tác giả
nh thế nào cùng phân tích.
ẹọc hai câu thơ đầu: Hai câu thơ
này nói về việc gì?
- HS đọc
- HS: Trả lời:
- Các bản dịch thơ của Phạm Sĩ Vĩ và Trần Trọng San đều chuyển sang thể lục bát; có sự khác nhau về vần, nhịp giữa thơ thất ngôn tứ tuyệt và thơ lục bát.
- Tình quê hơng đợc
thể hiện ngay lúc vừa mới đặt chân tới quê nhà → Tình huống tạo nên tính độc đáo.
- HS: trả lời/nhận xét.
- Sự việc trở về quê hơng sau ba
3. Giải thích từ khó:
4. Theồ thụ:
Thất ngôn tứ tuyệt
II. Đọc hiểu văn bản.
Sự việc trở về quê đợc kể lại thông qua những hình ảnh đối. Hãy chỉ ra?
=> giảng: mặc dù số chữ không cân nhng vẫn đảm bảo đối cả ý lẫn lời.
ở câu 1 phép đối có tác dụng gì?
=>Chốt: Phép đối đã khái quát đợc quãng đời xa quê làm quan của tác giả
→ nổi bật sự thay đổi về vóc ngời và tuổi tác, nổi bật thời gian xa cách.
Qua phép đối, ngời đọc nhận ra có sự thay đổi về vóc dáng, tuổi tác, song có một điều không thay đổi cùng thời gian. Đó là gì?
"Tiếng quê không đổi" đợc đặt trong sự đối lập với "tóc mai đã rụng"
nhằm khẳng định điều gì?
Vậy từ đây em thấy phơng thức biểu đạt của câu 1 câu 2 là gì?
(dựa vào phần kẻ ô SGK tr. 127 để trả
lêi).
Giọng điệu hai câu thơ này bình thản, khách quan song vẫn phảng phất nỗi buồn? Vì sao vậy?
HS: đọc 2 câu cuối.
Hai câu này nói về những đổi thay.
Nhận xét về giọng điệu của hai câu thơ
cuối có 2 ý kiến trí ngợc nhau: một cho rằng giọng điệu hài hớc, hóm hình, một cho rằng giọng điệu ngậm ngùi xót xa.
em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao? (Câu hái chuyÓn sau).
Khi về làng tác giả đứng trớc một tình huống rất đặc biệt. Đó là gì?
Theo em tại sao không phải ngời già ra đón mà lại là trẻ con?
Câu hỏi của trẻ:"Khách từ đâu đến"
có làm nhà thơ vui lên không? Vì sao?
Nhận xét về giọng điệu 2 câu cuối có 2
năm xa cách.
- HS: Chỉ ra.
- HS: trả lời/nhận xét.
- HS: trả lời/nhận xét (Tiếng quê không đổi).
- HS: trả lời/nhận xét/bổ sung.
Lấy cái thay đổi khẳng định cho sự không thay đổi, tác giả khéo léo dùng một chi tiết vừa có tính chân thực vừa có ý nghĩa tợng trng để làm nổi bật tình cảm gắn bó với quê hơng (tiếng nói, giọng quê).
- HS: Trả lời/nhận xét/bổ sung.
Câu 1: Biểu cảm qua tự sự.
Câu 2: Biểu cảm qua miêu tả.
- HS: trả lời/nhận xét.
- HS đọc
- HS: trả lời/bổ sung.
- HS: Trả lời/bổ sung
⇒ Thay đổi của quê hơng nhiều quá. Có lẽ những ngời cùng lứa
1. Hai c©u ®Çu :
- Lời kể của tác giả về quãng đời dài xa quê làm quan:
- Phép đối : + khi ®i >< lóc vÒ trẻ >< già.
⇒ Thời gian xa cách
⇒ Sự thay đổi về vóc dáng và tuổi tác.
- Lời tự nhận xét:
+ Giọng quê >< tóc mai không đổi đã rụng
⇒ Tình cảm quê hơng gắn bã.
⇒ Giọng điệu bình thản mà phảng phất buồn.
2. Hai c©u sau.
Những thay đổi của quê h-
ơng.
+ Trẻ gặp - không quen biết.
+ Trẻ hỏi - khách ở đâu.
-> Con ngời thay đổi.
=> Cảm giác thấm thía của tác giả khi chợt thấy mình
ý kiến khác nhau: Một cho rằng giọng hài hớc hóm hỉnh, một cho rằnggiọng ngậm ngùi xót xa. em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao?
GV: Kết luận; Cả hai: Dí dỏm trong cách nói, ngậm ngùi xót xa trong tâm khảm. Lấy cái dí dỏm để làm nổi bật nỗi buồn trớc những đổi thay sau bao năm trở về quê hơng. Tha thiết, gắn bó chính là tình cảm của nhà thơ dạt dào nơi mỗi câu chữ.
Đến đây em hãy lí giải tại sao khi trở về quê tác giả lại "ngẫu th"?
Nêu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
GV gọi HS đọc ghi nhớ sgk
tuổi với nhà thơ nay không còn ai, hoặc có còn hẳn cũng không ai nhận ra nhà thơ nữa.
- HS: Trả lời/nhận xét/bổ sung.
- HS: thảo luận/nhận xét.
- HS: Trả lời theo ý kiến cá nhân.
- Nghệ thuật:
+ Sử dụng các yếu tố tự sự.
+ Cấu tứ độc đáo.
+ Sử dụng biện pháp tiểu đối hiệu quả.
+ Có giọng điệu bi hài thể hiện ở hai caâu cuoái.
-YÙ nghóa:
Tình quê hương là một trong những tình cảm lâu đời và thiêng liêng nhất của con người.
- Hs đọc
thành người xa lạ ngay trên mảnh đất quê hương.
⇒ Giọng hài hớc mà ngậm ngùi.
III. Toồng keỏt:
* Ghi nhớ (sgk) 4. Cuûng coá:
* Đọc diễn cảm bài thơ “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê”.
HS đáp ứng yêu cầu của GV
GV treo bảng phụ, ghi câu hỏi trắc nghiệm.
* Tâm trạng của TG trong bài thơ là?
A. Vui nừng, háo hức khi trở về quê.
B. Buồn thương trước cảnh quê hương nhiều thay đổi.
(C). Ngậm ngùi, hụt hẫng khi trở thành khách lạ giữa quê hương.
D. Đau đớn, luyến tiếc khi phải rời xa chốn kinh thành.
5. Hướng dẫn HS tự học ở nhà:
- Học thuộc lòng một trong hai bản dịch thơ.
- Phân tích tâm trạng của tác giả trong bài thơ.
- Chuẩn bị bài “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”: Trả lời câu hỏi SGK.
+Đọc văn bản
+Tấm lòng của tác giả.
* Boồ sung:
………..
………..
………..
………..
………..
………..
* Ruựt kinh nghieọm:
*************************************************************************************
**
Tieát 39 Ngày soạn:21/10/2010 Ngày dạy:…../…../2010