Kết cấu VB: là sự tổ chức, sắp xếp các thành tố của VB thành một đơn vị thống nhất, hoàn chỉnh, có ý nghĩa.
Kết cấu phụ thuộc vào đối tợng, mục đích và ngời tiếp nhận văn bản.
1. Tìm hiểu ngữ liệu:
a. VB 1: Hội thi thổi cơm ở Đồng Vân.
- Đối tợng thuyết minh: Hội thi thổi cơm ở
Đồng Vân- Đồng Tháp - Đan Phợng - Hà T©y" mét lÔ héi d©n gian.
- Mục đích thuyết minh: Giúp ngời đọc (ngời nghe) hình dung đợc thời gian, địa điểm, diễn biến, ý nghĩa của lễ hội.
- Néi dung thuyÕt minh:
+ Địa điểm: làng Đồng Vân, xã Đồng Tháp, huyện Đan Phợng, tỉnh Hà Tây.
+ Thời gian: ngày rằm tháng giêng hàng n¨m.+ DiÔn biÕn:
Thi nấu cơm:- Thủ tục bắt đầu.
- Lấy lửa.
- Nấu cơm.
Chấm thi:- Tiêu chuẩn.
- Cách chấm.
+ ý nghĩa của lễ hội đối với đời sống tinh thần của nhân dân.
- Cách sắp xếp các ý:
+ Theo tr×nh tù thêi gian.
+ Theo trình tự lô gic
- Cơ sở sắp xếp: Do bài viết nhằm giới thiệu về một hội thi và một công việc cụ thể nên ng- ời viết phải trình bày theo trật tự thời gian.
(?) Đối tợng và mục đích thuyết minh của VB 2?
(?)Nội dung thuyết minh của VB 2?
(?) Phân tích cách sắp xếp ý trong VB?
Hs: Trả lời
(?) Giải thích cơ sở của cách sắp xÕp Êy?
Hs: Trả lời
(?) Từ việc tìm hiểu 2 VD trên, em hãy nêu các hình thức kết cấu chủ yếu của văn bản thuyết minh?
Hs: Trả lời
Yêu cầu hs thảo luận, thực hành làm bài tập 1: Thuyết minh về bài Tỏ lòng của Phạm Ngũ Lão?
(?) Xác định hình thức kết cấu VB thuyÕt minh?
Hs: Trả lời
(?) Néi dung thuyÕt minh?
Hs: Trả lời
b. VB 2: Bởi Phúc Trạch.
- Đối tợng thuyết minh: bởi Phúc Trạch- Một loại trái cây nổi tiếng.
- Mục đích thuyết minh: Giúp ngời đọc (ngời nghe) nhận biết đợc đặc điểm và giá trị của b- ởi Phúc Trạch.
- Néi dung thuyÕt minh:
+ Các loại bởi nổi tiếng của Việt Nam.
+ Đặc điểm của bởi Phúc Trạch: hình dáng quả, đặc điểm vỏ, cùi bởi; vẻ ngon lành, hấp dẫn của múi bởi, tép bởi.
+ Giá trị và sự bổ dỡng của bởi.
+ Danh tiếng của bởi Phúc Trạch.
- Cách sắp xếp các ý:
+ Quan hệ không gian: từ ngoài vào trong.
+ Quan hệ lôgíc: các phơng diện khác nhau của quả bởi (hình dáng, vỏ, múi tép, màu sắc, hơng vị, cảm giác).
+ Quan hệ nhân- quả: giá trị " danh tiếng của bởi Phúc Trạch.
" Quan hệ hỗn hợp.
- Cơ sở sắp xếp: Do mục đích thuyết minh.
2. Các hình thức kết cấu:
- Theo tr×nh tù thêi gian.
- Theo trình tự không gian.
- Theo trình tự lôgíc.
- Theo trình tự hỗn hợp.
III. Luyện tập:
Bài 1: Thuyết minh về bài Tỏ lòng của Phạm Ngũ Lão.
- Hình thức kết cấu: hỗn hợp.
- Néi dung thuyÕt minh:
+ Giới thiệu chung về bài thơ + Giới thiệu về nội dung bài thơ:
Hai câu đầu: Vẻ đẹp, sức mạnh của con ng- ời và quân đội nhà Trần đồng thời là bức chân dung tự họa của dũng tớng Phạm Ngũ Lão.
Hai câu sau: Chí làm trai và tâm tình của tác giả.
+ Giới thiệu về nghệ thuật bài thơ:
(?) Xác định các nội dung chính cÇn thuyÕt minh?
Hs: Trả lời Bài 2:
Nội dung thuyết minh cơ bản về di tích Côn Sơn:
- Đờng đến, địa điểm.
- Khung cảnh thiên nhiên sơn thuỷ hữu tình.
- Cụm di tích văn hóa: chùa Hun và đền thờ Nguyễn Trãi.
- Vài nét về thời gian ở ẩn của Nguyễn Trãi ở Côn Sơn.
- Các lễ hội và hoạt động thăm quan du lịch ở Côn Sơn hàng năm...
=> Hình thức kết cấu: Hỗn hợp.
4. Luyện tập, củng cố:
Gv nhấn mạnh kiến thức trọng tâm.
5. Hớng dẫn học bài:
-Yêu cầu hs học bài, làm hoàn chỉnh bài 2 vào vở soạn.
- Soạn bài Lập dàn ý bài văn thuyết minh.
Ngày soạn:““/““/ 201 Tiết: 56 - Làm văn:
LẬP DÀN Ý BÀI VĂN THUYẾT MINH A. Mục tiêu bài học:
Gióp hs:
1. Kiến thức:
- Dàn ý và yêu cầu của mỗi phần trong dàn ý của một bài văn thuyết minh.
- Cách lập dàn ý khi triển khai bài văn thuyết minh.
2. Kü n¨ng:
- Vận dụng những kiến thức đã học về văn thuyết minhvà kĩ năng lập dàn ý để lập
đợc dàn ý cho một bài văn thuyết minh có đề tài gần gũi, quen thuộc.
- Thực hành lập dàn ý cho bài văn thuyết minh có đề tài gần gũi, quen thuộc.
3. Thái độ:
B Phơng tiện thực hiện:
- Sgk, sgv.
- Thiết kế dạy học.
- Chuẩn kiến thức, kĩ năng.
- Một số tài liệu tham khảo khác.
C. Cách thức tiến hành:
Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách gợi mở, phát vấn, trao đổi thảo luận.
D. Tiến trình giờ học:
1. ổn định tổ chức lớp:
Lớp Ngày Tiết Số học
sinh
Kiểm diện
Có phép Không phép
1010 1010
2. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi: Nêu khái niệm văn bản thuyết minh? Các hình thức kết cấu của VB thuyết minh?
3. Bài mới:
Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt
(?) Nhắc lại bố cục của một bài làm văn và nhiệm vụ của mỗi phÇn?
Hs: Trả lời
(?) Bố cục 3 phần của một bài làm văn có phù hợp với đặc điểm của bài văn thuyết minh ko? Vì
sao?Hs: Trả lời
(?) So sánh sự giống và khác của phần mở bài và kết bài trong bài văn tự sự với bài văn thuyết minh?
Hs: Trả lời
(?) Nêu trình tự sắp xếp ý ở phần thân bài của VB thuyết minh?
Hs: Trả lời