(TrÝch: Vũ trung tùy bút) -Phạm Đình Hổ-
I. Mục tiêu Tuần 5 Tiết 22
1.Kiến thức: Học sinh hiểu về cuộc sống xa hoa vô độ của bọn quan lại, vua chúa dới thời Lê Trịnh và thái độ phê phán của tác giả.
2.Kĩ năng: Bớc đầu nhận biết đặc trng cơ bản của thể loại văn tuỳ bút đời xa và đánh giá đợc giá trị nghệ thuật của những dòng ghi c
hép đầy tính hiện thực.
3.Thỏi độ: Giáo dục học sinh lòng căm ghét cuộc sống xa hoa của bọn quan lại, vua chúa phong kiến, yêu mến cuộc sống dân chủ bình đẳng của xã hội ngày nay.
B. Chuẩn bị
Giáo viên: Soạn bài, bảng phụ
Học sinh: Học bài cũ, chuẩn bị theo hớng dẫn của giáo viên và vở bài tập.
C. tiến trình lên lớp:
1. Ổn định
2. Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra 15P
(?) Kể tóm tắt truyện ngắn “Chuyện người con gái Nam Xương” trong khoảng từ 10 đến 15 dòng?
Xưa có chàng Trương Sinh, vừa cưới vợ xong đã phải đi lính. Giặc tan, Trương Sinh trở về, nghe lời con nhỏ, nghi là vợ mình không chung thủy. Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn. Một đêm Trương Sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới đêm đêm. Lúc đó chàng mới hiểu ra là vợ mình bị oan. Phan Lang tình cờ gặp lại Vũ Nương dưới Thủy cung. Khi Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng cùng lời nhắn cho Trương Sinh. Trương Sinh lập đàn giải oan trên bến Hoàng Giang. Vũ Nương trở về ngồi trên chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng, lúc ẩn, lúc hiện.
3. Bài mới: Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh ghi chép về cuộc sống và sinh hoạt ở phủ chúa Trịnh thời thịnh vượng Trịnh Sâm ( 1742-1782 ) Một vị chúa nổi tiếng thông minh, quyết đoán nhưng đầy kiêu căng, xa xỉ . Càng về cuối đời càng bỏ bê triều chính đắm chìm trong xa hoa , hưởng lạc cùng tuyên phi Đặng Thị Huệ
Hoạt động của thầy và trò HĐ 1: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm Hs đọc chú thích
(?) Nêu vài nét về tác giả?
(?) Em hiểu gì về thể loại tùy bút?
Là viết tùy hứng, không có bố cục, nhân vật.
? Hiểu như thế nào về" Vũ trung tuỳ bút "? Nêu xuất xứ tác phẩm?
- Tuỳ bút viết trong những ngày mưa
Néi dung I.Giới thiệu
1.Tác giả: Phạm Đình Hổ (1768 – 1839) quê Hải Dương. Ông sống vào thời chế độ phong kiến khủng hoảng trầm trọng.
2.Tác phẩm: Viết vào đầu đời Nguyễn ( Đầu thế kỷ XIX )
- Gồm 88 mẩu chuyện nhỏ.
II. Đọc hiểu văn bản
- Hướng dẫn đọc : Đọc bình thản, chậm rãi - GV đọc mẫu một đoạn
? Văn bản này ghi chép những sự việc chính nào ? - Thú ăn chơi của chúa Trịnh
- Thói tham lam nhũng nhiễu của quan lại
? Tác giả đã sử dụng ngôi nào để ghi chép lại những sự việc đó? Tác dụng ?
Ngôi thứ ba => Đảm bảo tính khách quan của sự việc
? Em hiểu thế nào là hoạn quan, cung giám ... ?
- Hoạn quan : Còn gọi là thaí giám , họ vốn là đàn ông bị thiến hoạn để giúp việc hoàng hậu, phi tần của vua trong cung
- Cung giám : Nơi làm việc của các hoạn quan
Lưu ý một số chú thích khó : Li cung , triệu bất tường , phụng thủ, cung nhân
HĐ 3: Hướng dẫn phân tích 1.Thú ăn chơi của chúa Trịnh
? Hãy đọc phần văn bản có nội dung này ?
? Liệt kê những chi tiết, những sự việc thể hiện rõ thói ăn chơi xa xỉ của Trịnh Sâm ?
- Thú thích chơi đèn đuốc - Cho xây dựng nhiều đình đài - Thú chơi cây cảnh ...
- Dạo chơi ở hồ Tây : Quan lại giả gái làm người bán hàng - diễn ra cảnh mua bán
? Nhận xét về các sự việc diễn ra ?
- Các trò diễn ra thường xuyên, huy động nhiều người, Rõ ràng đây là một thú ăn chơi vừa tốn kém, vừa thiếu văn hoá
? Thú chơi cây cảnh của chúa được ghi nhận bằng các sự việc nào ?
Việc tìm thu vật " Phụng thủ " thực chất là việc cướp đoạt của quý trong thiên hạ .
? Từ đó cho thấy chúa Trịnh đã thoả mãn thú chơi cây cảnh của mình theo cách nào ?
Việc ăn chơi đó không ngại tốn kém công sức của mọi người
- Nói cách khác, sự hưởng thụ của chúa Trịnh không phải là thú hưởng thụ chính đáng mà đó là sự chiếm đoạt
? Từ thú ăn chơi của Trịnh Sâm em hiểu gì về cách sống của vua chúa thời suy tàn ?
? Nhận xét nghệ thuật miêu tả trong đoạn văn ?
Chính xác sự việc đã diễn ra rất cụ thể , chân thực và khách quan , có những sự việc được miêu tả khá tỷ mỉ
II. Đọc hiểu văn bản
III. Phân tích
1. Thú ăn chơi của chúa Trịnh - Thích chơi đèn đuốc
- Cho xây dựng nhiều đình đài - Thú chơi cây cảnh
- Dạo chơi ở hồ Tây
=> Chỉ lo ăn chơi xa xỉ, không lo việc nước
Đọc : " Mỗi khi đêm thanh ... là triệu bất tường "
? Đoạn văn vẽ ra một cảnh tượng như thế nào ?
Những khu vờn rộng đầy " trân cầm, dị thú, cổ mộc, quái thạch " được bày vẽ tô điểm như " bế bể đầu non "
, âm thanh thì " chim kêu vượn hót ran khắp bốn bề, ào ào như mưa sa gió táp , vỡ tổ tan đàn "
-> Một cảnh tượng rùng rợn , ma quái. Cảnh gợi ra một cái gì đó tan tác, đau thương chứ không phải là cảnh đẹp bình yên , phồn thực
? Điều đó được coi là " Triệu bất tường ' nghĩa là như thế nào ?
Điểm gở, điềm chẳng lành
? Dựa vào lịch sử, em cho biết " triệu bất tường ' là sự việc gì ?
Nó như báo trước một sự suy vong tất yếu của một triều đại chỉ biết chăm lo đến chuyện ăn chơi hưởng lạc trên mồ hôi nước mắt và cả xương máu của dân lành và quả thực điều đó xảy ra không lâu khi chúa Thịnh Vương mất
2. Quan lại trong phủ chúa
? Tác giả nói về bọn này như thế nào ?
GV: Thời Trịnh Sâm bọn hoạn quan hầu cận trong phủ chúa rất được sủng ái, bởi chúng có thể giúp chúa đắc lực trong việc bày các trò ăn chơi hưởng lạc
? Thủ đoạn ấy của chúng được miêu tả như thế nào ? Thủ đoạn đó là hành động vừa ăn cướp vừa la làng ->
Người dân bị chúng cướp tới hai lần, nếu không cũng phải tự tay huỷ bỏ những thứ quý giá của mình . Điều này hết sức vô lí và bất công trong khi đó bọn quan lại vừa vơ vét đầy túi tham vừa được mang tiếng là mẫn cán với chúa
? Những thủ đoạn của chúng đã gây tai hoạ như thế nào cho dân lành
Của cải bị mất, bị cướp, tinh thần căng thẳng
? Từ đó người đọc còn nhận thấy một sự thật nào khác trong phủ chúa Trịnh ?
Vua nào tôi nấy, tham lam lộng hành, mặc sức vơ vét của dân
? Kết thúc đoạn văn tác giả đã đưa ra một chi tiết có giá trị như thế nào ?
Kể lại một sự việc đã từng xảy ra trong gia đình mình
? Nhận xét cách dẫn dắt truyện ?
- Cách dẫn dắt câu chuyện như vậy làm gia tăng sức thuyết phục đáng kể cho những chi tiết có thực đã nêu trên, làm bài viết thêm sinh động, phong phú
- Cảm xúc của tác giả được gửi gắm kín đáo qua đó
2. Quan lại trong phủ chúa Bọn người " Mượn gió bẻ măng "
Lợi dụng uy quyền của chúa để vơ vét của cải trong thiên hạ
IV. Tổng kết
1. Nghệ thuật: Viết bằng thể loại văn tuú bót, ghi chép sự việc cụ thể, chân thực, sinh động.
2.Nội dung: Phờ phỏn đời sống xa hoa vô độ của bọn vua chúa quan lại phong kiến thời vua Lê - chúa Trịnh suy tàn.
HĐ 4: Tổng kết
? Nêu những nét chính về nghệ thuật?
? Đọc văn bản này em hiểu thêm sự thật nào về đời sống vua chúa, quan lại phong kiến đương thời ?
IV- Luyện tập:
(?) Trình bày nhận thức của em về tình trạng nớc ta thời vua Lê - chúa Trịnh.
? Qua đây em hiểu gì về tác giả Phạm Đình Hổ ? - Am hiểu và tôn trọng hiện thực cuộc sống
- Có thái độ phê phán ... đương thời , báo hiệu trước một sự diệt vong ...
4. Củng cố
? Giữa tuỳ bút cổ và tuỳ bút hiện đại có gì khác nhau ?
? So sánh giữa tuỳ bút và truyện ? 5. Dặn dò:
- Đọc bài đọc thêm
- Soạn bài: "Hoàng Lê nhất thống chí”
6. Rút kinh nghiệm:...
...
...
Ngày soạn: 19 – 9 – 2010 Ngày dạy: 21 – 9 – 2010