I. Mục tiêu Giúp HS:
- Hiểu thế nào là đối thoại, thế nào là độc thoại và độc thoại nội tâm, đồng thời thấy được tác dụng của chúng trong văn bản tự sự.
- Rèn luyện kỹ năng nhận diện và tập kết hợp các yếu tố này khi đọc cũng như khi viết văn tự sự.
II. Chuẩn bị
Gv: bảng phụ, các tình huống liên quan tới bài học Hs: học và soạn bài ở nhà
III. Tiến trình lên lớp 1. Ổn định
2. Bài cũ
Kiểm tra vở soạn của hs 3. Bài mới
Hoạt động của thầy và trò Nội dung
Hoạt động 1. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
- HS đọc đoạn trích SGK.
- HS suy nghĩ, thảo luận câu hỏi SGK, của đại diện trình bày.
(?) Tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người? Chỉ ra dấu hiệu chứng tỏ đó là một cuộc trao đổi qua lại?
Trong đoạn trích, có ít nhất 2 người phụ nữ tản cư đang nói chuyện vói nhau, dấu hiệu nhận biết vì có 2 lượt lời qua lại. Nội dung nói của mỗi người đều hướng tới người tiếp chuyện và hình thức thể hiện trong đoạn văn:
hai dấu gạch đầu dòng => Đây là lời đối thoại.
(?) Dấu hiệu để nhận ra đối thoại?
Hình thức trò truyện giữa 2 người trở lên, thường gạch đầu dòng ở lời trao và lời đáp
(?) Em có nhận xét như thế nào về ngôn ngữ thể hiện qua câu: - Hà, nắng gớm, về nào…?
Không phải là ngôn ngữ đối thoại vì nội dung ông nói không hướng về một người tiếp chuyện cụ thể nào cả, thực ra ông lão nói với chính mình: một câu bâng quơ đánh trống lảng để tìm cách thoát lui => Đó là lời độc thoại.
I. Bài học Tuần 13
Tiết 64
Các câu tương tự
“Ông lão nắm chặt tay lại mà rít lên…
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thê này”.
(?) Dấu hiệu để nhận biết độc thoại?
Nói với chính mình, thường có gạch đầu dòng
(?) Các câu: Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đầy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúm hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu…Đây là những câu hỏi của ai? Những câu này khác các câu trên không? Vì sao?
Đây là những câu mà ông Hai nói với chính mình, không nói thành lời mà âm thầm diễn ra trong suy nghĩ và tâm trạng của ông Hai thể hiện tâm trạng dằn vặt đau đớn của ông khi nghe tin làng theo giặc => Độc thoại nội tâm.
(?) Dấu hiệu của độc thoại nội tâm?
Nói với chính mình nhưng không thành lời và không có gạch đầu dòng
(?) Các hình thức diễn đạt trên có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện nội dung câu chuyện? Và thái độ của người dân tản cư vào buổi trưa ông Hai gặp họ? (Đặc biệt, các hình thức diễn đạt ấy có tác dụng thể hiện diễn biến tâm lý của ông Hai như thế nào?)
- Cách diễn đạt ở trên có tác dụng thể hiện một cách sinh động không khí cuộc sống chung lúc bấy giờ, đồng thời thể hiện thái độ căm giận của người dân tản cư đối với dân làng chợ Dầu, tạo tình huống để đi sâu vào nội tâm nhân vật.
- Các tình huống độc thoại và độc thoại nội tâm khắc hoạ sâu sắc rõ nét tâm trạng của ông Hai: Dằn vặt đau đớn khi nghe tin làng theo giặc
GV rút ra bài học : thế nào là đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn tự sự?
- HS đọc phần Ghi nhớ trong SGK.
(?) Tác dụng của các hình thức đó?
Tác dụng: tạo không khí cuộc sống thật, đi sâu vào nội tâm nhân vật, tình cảm, diễn biến tâm lý.
Hoạt động 2: Luyện tập - Hs đọc bt 1.
(?) Đoạn trích có mấy lời trao? Mấy lời đáp? Tác dụng
- Đối thoại: là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa 2 hoặc nhiều người, thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và đáp.
- Độc thoại: là lời nói với chính mình, có dấu gạch đầu dòng
- Độc thoại nội tâm: người độc thoại không cất thành lời (suy nghĩ) và không gạch đầu dòng
II. Luyện tập Bài 1
- Có 3 lượt lời trao ( lời bà Hai)
của nó?
- Hs làm việc theo bàn - Đại diện hs phát biểu
Bài 2: hs viết bài tại lớp Gọi hs đọc bài làm Gv kết luận
- Có 2 lượt lời đáp (lời ông Hai)
=> Làm nổi bật tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
Bài 2
Viết đoạn văn có sử dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm
4. Củng cố
(?) Thế nào là đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm?
5. Dặn dò
- Học và hoàn thành bài tập
- Chuẩn bị bài Luyện nói: Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm
6. Rút kinh nghiệm:...
...
...
Ngày soạn: 18 – 11 – 2009 Ngày dạy: 20 – 11 – 2009