VÀ XU THẾ TOÀN CẦU HÓA NỬA SAU THẾ KỈ XX
I. Cuộc cách mạng khoa học – công nghệ
1. Nguồn gốc và đặc điểm
* Nguồn gốc:
- Do đòi hỏi của cuộc sống nhằm đáp ứng những nhu cầu về vật chất và tinh thần ngày càng cao của con người.
- Sự bùng nổ về dân số và sự cạn kiệt của tài nguyên thiên nhiên
tài nguyên thiên nhiên (nhiều vùng lãnh thổ trên Trái Đất đã bị nhấn chìm do nước biển dâng cao, nguồn tài nguyên thiên nhiên thì đang vơi cạn dần, nhưng dân số thì gia tăng không ngừng với hơn 6 tỉ người - so với đầu thế kỉ XX chỉ khoảng 3 tỉ người).
+ Vấn đề cấp thiết mà cuộc cách mạng lần này giải quyết là phải sản xuất và chế tạo ra những công cụ sản xuất mới có năng suất cao, tìm ra vật liệu mới, năng lượng mới,… thay thế dần nguồn tài nguyên thiên nhiên của nhân loại đang bị vơi cạn. Vì thế, đặc điểm của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật hiện đại đều bắt nguồn từ những kết quả nghiên cứu của khoa học. Khoa học đã tham gia trực tiếp vào sản xuất, trở thành nguồn gốc chính của những tiến bộ kĩ thuật và công nghệ.
+ Từ năm 1973 đến nay, cuộc cách mạng chủ yếu diễn ra trên lĩnh vực công nghệ, có sự biến đổi về chất và kết hợp chặt chẽ với những phát minh lớn lao, được ứng dụng trong sản xuất có hiệu quả, thúc đẩy nhanh chóng nền kinh tế và sinh hoạt xã hội,… nên còn được gọi là cuộc cách mạng khoa học – công nghệ.
- HS lắng nghe và ghi chép ý chính
Hoạt động 2: Giáo viên, học sinh - GV hướng dẫn HS đọc thêm, trình bày một số thành tựu tiêu biểu
* Đặc điểm:
- Khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.
- Mọi phát minh đều bắt nguồn từ kết quả nghiên cứu khoa học.
2. Những thành tựu tiêu biểu (Đọc thêm)
* Thành tựu:
- Trong lĩnh vực khoa học cơ bản:
Loài người đạt được những thành tựu kì diệu về Toán học, Vật lí học, Sinh
học, Hóa học,… như tạo ra cừu Đôli bằng phương pháp sinh sản vô tính (3/1997), tìm và giải mã thành công Bản đồ gien người (4/2003),…
- Trong lĩnh vực công nghệ:
+ Có nhiều phát minh về công cụ sản xuất mới: máy tính điện tử, máy tự động, người máy (rôbốt) làm được nhiều việc nặng nhọc thay thế cho con người,…
+ Tìm ra nhiều nguồn năng lượng mới thay thế cho các nguồn tài nguyên thiên nhiên đang bị vơi cạn dần: năng lượng mặt trời, năng lượng nguyên tử,
…
+ Tìm ra vật liệu mới siêu sạch, siêu bền,… (chất dẻo pôlime)
+ Tạo ra những đột phá phi thường về công nghệ sinh học: công nghệ di truyền, công nghệ tế bào, công nghệ vi sinh,… dẫn tới cuộc “cách mạng xanh” trong nông nghiệp góp phần vào giải quyết nạn đói cho nhân loại.
+ Những tiến bộ thần kì trong thông tin liên lạc và giao thông vận tải, như:
điện thoại di động, tàu hỏa siêu tốc, máy bay khổng lồ chở khách,…
+ Thành tựu chinh phục vũ trụ: Đưa người lên Mặt Trăng, thám hiểm sao Hỏa, phóng vệ tinh nhân tạo vào không gian,…
+ Về CNTT: Phát minh ra máy tính xách tay, mạng Internet không dây,…
đưa con người sang thời đại “văn minh thông tin”.
* Tác động của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ :
Hoạt động 2 : Tập thể, cá nhân - GV trình bày nêu vấn đề:
Một hệ quả quan trọng của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ là diễn ra xu thế toàn cầu hóa, bắt đầu từ những năm 80 của thế kỉ XX. Vậy thế nào là toàn cầu hóa? Xu thế toàn cầu hóa được biểu hiện trên những lĩnh vực nào?
- HS nghiên cứu SGK, trao đổi và trả lời:
- GV nhận xét, bổ sung và phân tích dựa vào số liệu, các ý cơ bản của bài viết trong SGK.
Để cụ thể hóa cho sự ra đời của các tổ chức liên kết về kinh tế, thương mại, tài chính quốc tế và khu vực, GV có thể sử dụng Bảng thống kê trên giấy Ao hoặc PowerPoint, kèm theo một số hình ảnh minh họa để khẳng định tầm quan trọng của các tổ chức này trong việc giải quyết những vấn đề kinh tế chung của thế giới, như: Liên minh châu Âu (EU), Khu vực tự do ASEAN (AFTA), Tổ chức Thương mại quốc tế (WTO), Diễn đàn hợp tác kinh tế châu
- Tích cực:
+ Tăng năng suất lao động, nâng cao mức sống và chất lượng cuộc sống của con người.
+ Làm thay đổi cơ cấu dân cư giữa thành thị và nông thôn, hình thành xu thế toàn cầu hóa,…
- Tiêu cực: Ô nhiễm môi trường, Trái Đất nóng lên làm băng ở Bắc cực tan ra và nước biển dâng cao, xuất hiện nhiều loại bệnh dịch mới, vũ khí hạt nhân,…