Chương III. VIỆT NAM TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1954
Bài 18: NHỮNG NĂM ĐẦU CỦA CUỘC KHÁNG CHIẾN
I. Kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp bùng nổ
1. Thực dân Pháp bội ước và tiến công nước ta
* Thực dân Pháp bội ước, tiến công ta:
- Sau khi kí với Pháp bản Hiệp định Sơ bộ (6/3/1946) và Tạm ước (14/9/1946), phía ta nghiêm chỉnh thực hiện, nhưng Pháp lại bội ước.
- Ngày 18/12/1946, Pháp gửi tối hậu thư yêu cầu ta phải giải tán lực lượng tự vệ chiến đấu, giao quyền kiểm soát thủ đô cho chúng.
đánh chiếm các vị trí quan trọng ở thành phố cảng; khiêu khích tiến công ta ở Lạng Sơn; chiếm đóng trái phép ở Đà Nẵng, Hải Dương,… Ở Hà Nội, từ trung tuần tháng 12/1946, chúng gây ra vụ thảm sát ở phố Hàng Bún và Yên Ninh, cho quân đánh chiếm trụ sở Bộ Tài chính. Láo xược hơn, ngày 18/12, chúng gửi tối hậu thư đòi Chính phủ ta phải giải tán lực lượng tự vệ chiến đấu và giao quyền kiểm soát thủ đô cho chúng, đe dọa nếu ta không chấp nhận thì sáng ngày 20/12/1946 chúng sẽ hành động.
+ Những hành động khiêu khích, xâm lược trắng trợn của thực dân Pháp đã làm cho nền độc lập, chủ quyền của nước ta bị đe dọa nghiêm trọng. Trong hoàn cảnh “chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới”, nhân dân ta chỉ có một con đường cứu nước duy nhất là phải cầm vũ khí tiến hành cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.
Để bảo vệ nền độc lập dân tộc, chủ quyền của đất nước, thể theo nguyện vọng của toàn dân, tại cuộc họp ngày 18 và 19/12/1946 ở làng Vạn Phúc (Hà Đông – Hà Nội), Ban Thường vụ Trung ương Đảng quyết định phát động cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược trong cả nước. Đúng 20 giờ ngày 19/12/1946, công nhân Nhà máy điện Yên Phụ (Hà Nội) phá máy, cả thành phố mất điện, là tín hiệu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống Pháp bùng nổ. Ngay sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Đảng
Nền độc lập, chủ quyền của nước ta bị đe dọa nghiêm trọng.
* Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp bùng nổ:
- Ngày 18 và 19/12/1946, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp, quyết định phát động cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược trong cả nước.
- Đêm 19 ngày 19/12/1946, cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược bùng nổ.
2. Đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng:
và Chính phủ đọc Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
- HS lắng nghe và ghi ý chính.
Hoạt động 2 : Tập thể, cá nhân
- GV nêu câu hỏi: Đường đường lối kháng chiến toàn quốc Pháp của Đảng được thể hiện trong những tài liệu nào? Thế nào là cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kì, tự lực cánh sinh và tranh sự đồng tình ủng hộ của quốc tế?
- HS tìm hiểu SGK, trao đổi và trả lời.
- GV nhận xét, phân tích và chốt ý:
+ Kháng chiến toàn dân: Xuất phát từ truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc ta, từ quan điểm “cách mạng là sự nghiệp của quần chúng” của CN Mác – Lê-nin, từ tư tưởng “chiến tranh nhân dân” của chủ tịch Hồ Chí Minh… Có lực lượng toàn dân tham gia mới thực hiện được kháng chiến toàn diện và tự lực cánh sinh.
+ Kháng chiến toàn diện: Do địch đánh ta toàn diện nên phải đánh chúng toàn diện. Cuộc kháng chiến của ta bao gồm cuộc đấu tranh trên tất cả các mặt: quân sự, chính trị, kinh tế, văn hoá, giáo dục… nhằm tạo sức mạnh tổng hợp. Đồng thời ta vừa kháng chiến vừa kiến quốc, tức là xây dựng chế độ mơi nên phải kháng chiến toàn diện
+ Kháng chiến lâu dài: So sánh lực lượng lúc đầu giữa ta và địch chênh lệch địch mạnh hơn ta về nhiều mặt, ta chỉ hơn địch về tinh thần và chính
- Được thể hiện trong các văn kiện:
Chỉ thị Toàn dân kháng chiến của Ban thường vụ Trung ương Đảng (12/12/1946), Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch HCM (19/12/1946) và tác phẩm Kháng chiến nhất định thắng lợi của Tổng Bí thư Trường Chinh (9/1947).
- Đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng là: toàn dân, toàn diện, trường kì, tự lực cánh sinh, tranh thủ sụ ủng hộ của quốc tế.
nghĩa. Do đó phải có thời gian để chuyển hoá lực lượng làm cho địch yếu dần, phát triển lực lượng của ta, tiến lên đánh bại kẻ thù.
+ Kháng chiến tự lực cánh sinh và tranh thủ sự ủng hộ quốc tế. Mặc dù rất coi trọng những thuận lợi và sự giúp đỡ của bên ngoài, nhưng bao giờ cũng theo đúng phương châm kháng chiến của ta là tự lực cánh sinh, vì bất cứ cuộc chiến tranh nào cũng phải lo sự nghiệp của bản thân quần chúng, sự giúp đỡ bên ngoài chỉ là điều kiện hổ trợ thêm vào.
Hoạt động 1: Tập thể, cá nhân
- GV nêu câu hỏi: Vì sao cuộc kháng chiến chiến chống Pháp của ta lại diễn ra trước tiên ở các đô thị? Kết quả và tác dụng của cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16?
- HS đọc SGK, suy nghĩ, trao đổi và trả lời.
- GV nhận xét và giải thích: Cuộc chiến đấu trước hết diễn ra ở Hà Nội và các đô thị do âm mưu của thực dân Pháp định đánh úp cơ quan đầu não của ta, tiêu diệt chủ lực của ta để nhanh chóng kết thúc chiến tranh.
Quân và dân ta đã chủ động tiến công quân Pháp trong các đô thị nhằm bao vây, giam chân địch một thời gian dài để tạo điều kiện cho cả nước chuyển vào kháng chiến lâu dài.
Ở đây, nếu có điều kiện, GV cho HS xem phim tư liệu về Cuộc chiến đấu chống Pháp ở Hà Nội và khai thác hình “Quyết tử quân” Hà Nội ôm bom