Hành thiền là một hành động tử tế đối với bản thân, qua đó chúng ta dành thời gian để chỉ có mặt, hiện hữu. Tâm chánh niệm mà chúng ta phát triển được nhờ hành thiền sẽ tự nhiên có mặt trong công việc, để hướng dẫn ta trở nên chân thật, chính xác, và lương thiện. Ngồi xuống, bất động chính là tỉnh thức trong công việc. Cách hành thiền này không thể bị thúc bách hay gò ép, cho nên ta không cần gấp gáp; ta có thể linh động đối với bản thân và hoàn cảnh cuộc sống của mình khi chúng ta thực hành phương cách này.
TƯ THẾ
Khi ngồi, chúng ta sử dụng tư thế ngồi thẳng, thư giãn và cảnh tỉnh. Mắt có thể mở, với cái nhìn nhẹ nhàng; đặt bàn tay úp xuống, nhẹ nhàng để trên đùi. Ép cằm vào thân, mắt nhìn hơi hướng xuống. Mặt và hàm thư giãn, miệng hé mở. Thở bình thường và ngồi bất động. Nếu ngồi trên sàn, chúng ta ngồi trên gối thiền với đôi chân bắt chéo nhau nhẹ nhàng. Hoặc chúng ta có thể chọn ngồi trên ghế, chân đặt sát đất. Trong mọi tình huống, tư thế ngồi của chúng ta vẫn giữ nguyên trạng: Thẳng và thoải mái.
SUY NGHĨ VÀ ĐẶT TÊN
Khi ngồi, chúng ta có hai kinh nghiệm khác nhau. Thứ nhất, chúng ta nhận thấy sự sống động đơn giản của hiện
trường ngay trước mắt: Âm thanh mơ hồ của xe cộ lướt qua, màu sắc của tấm thảm trong nhà, áp lực nhẹ của đôi tay trên đùi, mùi nhang thoang thoảng. Trong khoảnh khắc tất cả các giác quan của chúng ta trở nên nhạy bén, sống động và trải nghiệm của chúng ta ngay trong giây phút đó trở nên đơn giản, dễ hiểu.
Thứ hai, chúng ta cũng nhận thấy rằng mình đang suy nghĩ: Độc thoại, phê phán chuyện này, chuyện kia. Đặc biệt nếu chúng ta mới tập hành thiền, chúng ta có thể nhận thấy bản thân bồn chồn một cách bất thường với những suy nghĩ.
Sự bồn chồn nầy không phải là một vấn đề; đó là điều ta phải đối mặt khi hành thiền.
Quán sát hai kinh nghiệm này - tỉnh thức trong giây phút hiện tại và sự suy nghĩ - là chính yếu trong việc hành thiền, và đối mặt với chúng một cách phù hợp đòi hỏi sự chú tâm chính xác nhưng nhẹ nhàng vào hơi thở. Lời chỉ dẫn kế tiếp cho việc tọa thiền, là khi bạn nhận thấy mình suy nghĩ thì nói thầm “suy nghĩ”, rồi nhẹ nhàng đưa sự chú tâm trở về với hơi thở vào ra. Nói cách khác, bạn đặt tên cho ý nghĩ “suy nghĩ”, rồi đưa sự chú tâm của bạn trở về với hiện tại, ngay bây giờ.
THEO DÕI HƠI THỞ
Theo dõi hơi thở trong một cung cách đòi hỏi sự kiên nhẫn và cảnh giác. Đặc biệt là lúc bắt đầu chúng ta có thể thấy tâm mình lang thang, ít khi trụ trên hơi thở. Tuy nhiên, nếu chúng ta cứ kiên nhẫn thực hành, tâm dần dần sẽ trụ vào hơi thở. Chúng ta sẽ thấy rằng mình có thể giữ chánh niệm trên hơi thở giống như vuốt nhẹ tay trên một mảnh vải lụa.
Một cách chậm rãi, một cách chính xác, chúng ta nhẹ nhàng trụ tâm trên hơi thở hết lần này đến lần khác, và rồi dần dần ta sẽ tìm được sự thăng bằng, nơi chúng ta có thể chánh niệm cả về hơi thở lẫn giây phút hiện tại trước mắt.
HƯỚNG DẪN HÀNH THIỀN CHÁNH NIỆM TỈNH GIÁC • 241
Những lời hướng dẫn thiền hành được trình bày ở đây được gọi là thiền chánh niệm-tỉnh giác hay thiền định, xuất phát từ truyền thống Phật giáo Tây Tạng Kagyu-Nyingma.
Sự hướng dẫn này vừa đủ để giúp bạn bắt đầu, mà cũng có thể là tất cả những gì bạn cần biết. Nhưng nhiều khả năng điều đó không đúng như thế. Khi bạn ngày càng tiến sâu hơn vào sự hành thiền mỗi ngày, thắc mắc, chướng ngại sẽ phát khởi, đó là điều tự nhiên thôi. Theo truyền thống, người ta khuyên các thiền sinh nên lãnh hội sự giáo huấn trực tiếp từ vị thầy có khả năng dạy thiền chánh niệm-tỉnh giác. Cách đó sẽ giúp bạn được hướng dẫn chu đáo hơn, hãy thử xem, và đặt câu hỏi dựa trên những trải nghiệm của bạn. Hãy viếng trang mạng của tôi ở địa chỉ www.AwakeAtWork.net, để tìm danh sách các trung tâm thiền trên cả nước (Mỹ) nơi bạn có thể nhận được sự hướng dẫn hành thiền.
Nói chung, bạn cần huân tập hành thiền thường xuyên, theo đúng giờ giấc đã định mỗi ngày. Lúc đầu, mười lăm phút vào mỗi buổi sáng, buổi chiều là quá đủ, nhưng dần dần bạn sẽ muốn kéo dài sự thực tập của mình, bằng cách ngồi ba mươi, bốn mươi hay sáu mươi phút một ngày. Nhưng quan trọng là bắt đầu trong khả năng của mình, đừng gò ép bản thân. Bạn có thể kéo dài thêm thời thiền của mình một cách tự nhiên hơn là khi cảm thấy bị bó buộc hay thúc ép. Tôi khuyên bạn nên dành một không gian để hành thiền, một nơi thông thoáng và không có việc để phân tâm. Bạn có muốn mua gối thiền hay các dụng cụ hành thiền khác cũng được, nhưng ngồi trên ghế cao hay ghế đẩu cũng được.
Những lời hướng dẫn ở đây đơn giản vô cùng, nên tôi khuyên bạn nên dành thời gian để thực tập dần dần và dốc hết tâm sức vào đó.