Carbon monoxit (CO) là một chất khí không màu, không mùi, không vị, có tỷ trọng nhẹ hơn không khí d = 0,967, ít tan trong nước. Khí CO được hình thành do quá trình đốt cháy không hoàn toàn các chất hữu cơ như xăng, dầu khí than củi... Trong công nghiệp, CO thường được sinh ra trong ngành sản xuất khí đốt, trong quy trình công nghệ lò cao, đúc kim loại, hàn hồ quang hay hàn oxy-axetylen, ở những nơi không khí tù hãm không thông thoáng và thiếu oxy. Ngoài ra Co còn sinh ra ở các động cơ máy nổ chạy bằng xăng, dầu.
5.1. Nguyên tắc
Cho toàn bộ khí CO trong mẫu không khí xét nghiệm tác dụng với một lượng thừa dung dịch paladi clorua (PaCl2). Sau đó định lượng paladi clorua thừa bằng cách cho tác dụng với khu iodua (KI) cho ta paladi iodua (PdI2) có màu đỏ rồi đem so màu trên quang sắc kế để biết được lượng paladi clorua còn thừa chưa bị CO khử qua đó ta tính được nồng độ khí CO trong mẫu không khí xét nghiệm.
5.2. Chuẩn bị dụng cụ và hóa chất
Dụng cụ: chai thuỷ tinh 1 lít có nút thuỷ tinh hoặc nút cao su đã được rửa thật sạch.
Máy so màu quang sắc kế.
ống đong có ngấn 100ml Phễu, giấy lọc.
Hoá chất: Dung dịch paladi clorua 1%
Dung dịch kim iodua 20%.
Nước cất
5.3. Tiến hành lấy mẫu xét nghiệm khí CO trong không khí
Cho đầy nước cất vào chai thuỷ tinh 1 lít, mang chai tới vị trí lấy mẫu không khí, đổ sánh nước ở chai đi để không khí tràn vào trong chai sau đó đậy chặt nút chai lại, ngâm chai vào nước lạnh hoặc nước đá trong vòng khoảng 30 phút sau đó cho vào mỗi chai 3ml paladi clorua (PaCl2) để 4 giờ nếu thấy dung dịch trong chai không màu và có váng đen thì cho thêm
lọc dung dịch trong chai bằng giấy lọc vào ống đong 100ml. Tráng lại chai và giấy lọc nhiều lần bằng nước cất. Sau đó thêm vào ống đong 10ml kali Iodua và nước cất cho vừa đủ 100ml sau đó so màu trên quang sắc kế để biết lượng paladi clorua còn thừa (a) không bị CO khử.
5.4. Tính và đánh giá kết quả - Tính kết quả theo công thức:
Trong đó: A là toàn bộ lượng dung dịch paladi clorua đã cho vào chai (ml) a là lượng dung dịch paladi clorua còn thừa (ml)
0,157 là 1 ml dung dịch paladi clorua sẽ tác dụng với 0,157mg khí CO.
V là thể tích chai lấy mẫu không khí (lít).
- Đánh giá kết quả dựa trên cơ sở nồng độ tối đa cho phép của khí CO trong không khí trung bình trong 8h lao động là 20mg/m3 không khí, từng lần tối đa là 40mg/m3 không khí.
TỰ LƯỢNG GIÁ 1. Công cụ tự lượng giá
Bảng kiểm lượng giá: Lấy mẫu và định lượng CO2 trong không khí
TT Nội dung kiểm tra Có Không
1 Chuẩn bị dụng cụ
2 Lấy mẫu không khí định lượng CO2
3 Cho dung dịch hấp phụ barit tác dụng với toàn bộ CO2
trong mẫu không khí 4 Chuẩn độ bằng acid oxalic
5 Chuẩn độ màu dung dịch barit chứng với acid oxalic 6 Tính kết quả
7 Đánh giá kết quả
Bảng kiểm lượng giá: Lấy mẫu và định lượng SO2 trong không khí
TT Nội dung kiểm tra Có Không
1 Chuẩn bị dụng cụ
2 Hoàn chỉnh công cụ lấy mẫu không khí 3 Lấy mẫu không khí
4 Chuẩn bị dung dịch so độ đục 5. So độ đục với thang mẫu 6. Tính kết quả
7 Nhận định kết quả
Bài tập 1. Hãy nhận định kết quả và đề xuất các giải pháp khắc phục trong các trường hợp sau:
STT Kết quả đo hơi khí độc
Nhận định kết quả và đề xuất giải pháp
ắ
Cơ sỏ để nhận định và đề xuất giải pháp 1 Khí CO: 20mg/m3
Khí CO2: 900mg/m3 2. Khí SO2: 5ppm
Bài tập 2. Công nhân phân xưởng lò cao của một nhà máy luyện thép có biểu hiện đau đầu khó thở nhẹ, khi ra khỏi phân xưởng thấy các biểu hiện này dần giảm. Hãy đề xuất các giải pháp cần thiết đối với phân xưởng này và giải thích lý do.
2. Hướng dẫn tự lượng giá
Sinh viên chuẩn bị đầy đủ dụng cụ cho từng kỹ thuật theo yêu cầu, lần lượt thao tác các bước của từng kỹ thuật. Tự đánh giá mức độ đạt của từng thao tác trên cơ sở yêu cầu của bảng kiểm học tập.
Phần bài tập sinh viên cần nghiên cứu kỹ bài lý thuyết "Độc chất trong sản xuất" và phần "Tính và đánh giá kết quả" ở mỗi kỹ thuật của bài thực tập để có các nhận định cho phù hợp.
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC, TỰ NGHIÊN CỨU
Đọc kỹ bài lý thuyết "Độc chất trong sản xuất" trước khi học bài thực hành này để nắm vững được các khái niệm cơ bản về độc chất, các con đường xâm nhập của độc chất. Trong khi giáo viên hướng dẫn các thao tác sinh viên chú ý lắng nghe và bắt chước theo. Cuối cùng sinh viên chủ động tự thao tác theo từng nhóm và góp ý kiến hoàn chỉnh lần lượt từng kỹ thuật theo nhóm. Sau khi thực hành sinh viên nên tham khảo thêm kỹ thuật đo các chất khí khác trong cuốn "Thường quy kỹ thuật y học lao động, vệ sinh môi trường, sức khỏe trường học" để có sự so sánh.
ĐÁNH GIÁ VỆ SINH BỤI Ở CÁC CƠ SỞ SẢN XUẤT
MỤC TIÊU
Sau khi học xong bài này, sinh viên có khả năng
1. Sử dụng đúng các phương tiện lấy mẫu bụi và xét nghiệm bụi theo phương pháp phân tích trọng lượng
2. Tính và đánh giá được kết quả các mẫu xét nghiệm bụi.
1. Lý thuyết cần đọc trước - Tính chất và phân loại bụi.
- Tác hại của bụi.
- Tiêu chuẩn quy định về bụi trong môi từ đồng lao động.
- Biện pháp phòng chống bụi trong sản xuất.
- Có nhiều phương pháp để đánh giá vệ sinh bụi trong môi trường lao động như phân tích bụi về mặt khối lượng, trọng lượng hoặc phân tích các đặc tính lý hóa của bụi nhằm xác định bản chất lý học, hóa học của bụi có trong môi trường qua đó đánh giá kỹ tác hại của từng loại bụi trong mỗi môi trường lao động cụ thể. Thông thường để đánh giá vệ sinh bụi của một cơ sở sản xuất cần phối hợp nhiều phương pháp để có kết quả chính xác và toàn diện tuy nhiên đo bụi trọng lượng là phương pháp cơ bản phải có khi đánh giá vệ sinh bụi đặc biệt quan trọng đối với bụi vô cơ.