I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1/Kiến thức: Học xong bài học sinh hiểu
- Vị trí địa lí Hoa Lư nơi được chọ làm nơi đóng đô.
- Những nét lớn về kinh tế, chính trị nước ta thời Ngô -Đinh -Tiền Lê.
- Đời sống kinh tế: Quyền sở hữu ruộng đất, khai hoang, đào kênh ngòi; Một số nghề thủ công; Đúc tiền, các trung tâm buôn bán.
- Đời sống xã hội: Các giai cấp trong xã hội (Nông dân tự do, thợ thủ công, người buôn bán nhỏ, nô tì).
- Công lao của Ngô Quyền, Đinh Bộ Lĩnh, Lê Hoàn trong công cuộc củng cố nền độc lập và xây dựng đất nước.
- Trình bài cuộc k/c chống Tống theo lược đồ.
2/ Tư tưởng, tình cảm : Học xong bài học sinh biết được - Ý thức giữ gìn, tôn tạo các di tích lịch sử cũa Hoa Lư.
- Lòng tự hào dân tộc, ý thức độc lập tự chủ trong xây dựng kinh tế, quý trọng các truyền thống văn hoá của ông cha.
- Lòng biết ơn đối với những người có công xây dựng, bảo vệ đất nước trong thời kì đầu giành độc lập.
3/ Kĩ năng: Học xong bài học có được kĩ năng
- Vẽ sơ đồ, lập biểu đồ, kĩ năng sử dụng bản đồ khi học bài
- Trả lời các câu hỏi kết hợp với xác định trên bản đồ và điền kí hiệu vào vị trí cần thiết.
II. THIẾT BỊ DẠY - HỌC:
- Tranh ảnh về đền thờ vua Đinh, vua Lê tại Ninh Bình.
- Một số hiện vật mới phát hiện (nếu sưu tầm được).
- Bảng phụ
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC : 1/ Kiểm tra bài cũ: ( 4 Phút)
- Em hãy cho biết những biểu hiện về ý thức tự chủ của Ngô Quyền trong việc xây dựng đất nước ?
- Tại sao lại xảy ra “Loạn 12 sứ quân” ?
- Em hãy trình bày công lao của Ngô Quyền và Đinh Bộ Lĩnh đối với nước ta trong buổi đầu độc lập.
2/ Giới thiệu bài mới: (1 phút)
Ngô Quyền là người đã xây dựng được nền độc lập, tự chủ của đất nước. Cuối thời Ngô, đất nước lâm vào cảnh rối rern, các hào trưởng nổi dậy khắp nơi, sử cũ gọi là “loạn 12 sứ quân”. Cuối cùng Đinh Bộ Lĩnh là người có công thống nhất đất nước., đưa đất nước trở lại bình yên
37
3/ Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp: ( 35 phút )
Hoạt động của GV và HS. Nội dung kiến thức cần đạt.
HOẠT ĐỘNG 1 : ( 10 Phút) Cá nhân- Nhóm Tìm hiểu:Nhà Đinh lần đầu tiên xưng đế. Nhà Đinh tiến thêm một bước trong xây dựng đất nước
? Việc Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước có ý nghĩa gì ?
Đưa dất nước trở lại bình yên.
? Sau khi thống nhất đất nước, Đinh Bộ Lĩnh đã làm gì?
Lên ngôi Hoàng đế, đặt tên nước Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư.
GV : “Đại” là lớn, “Cồ” cũng có nghĩa là lớn → nước Việt to lớn có ý đặt ngang hàng với Trung Quốc.
? Tại sao Đinh Tiên Hoàng lại đóng đô ở Hoa Lư?
Là quê hương của ông, đất hẹp, nhiều đồi núi → thuận lợi cho việc phòng thủ.
GV: Miêu tả vùng Hoa Lư theo H9 .
? Việc nhà Đinh không dùng niên hiệu của PK Trung Quốc để đặt tên nước nói lên điều gì?
Đinh Bộ Lĩnh muốn khẳng định nền độc lập ngang hàng với Trung Quốc, chứ không phụ thuộc vào Trung Quốc.
GV: Giải thích khái niệm “vương” và “đế”.
? Như vậy so với thời Ngô, nhà Đinh đã có những tiến bộ gì ?
Tiến thêm một bước trong việc xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ, khẳng định chủ quyền quốc gia dân tộc.(xưng đế).
? Đinh Tiên Hoàng còn áp dụng biện pháp gì để xây dựng đất nước?
Phong vương cho các con, cắt cử tướng lĩnh thân cận giữ chức chủ chốt, đúc tiền, xử phạt kẻ có tội.
GV: Thời đinh nước ta chưa có luật pháp cụ thể, vua sai đặt vạc dầu và chuồng cọp trước điện để răn đe những kẻ phản loạn.
? Chính sách đối ngoại của nhà Đinh ?
Giữ chính sách hoà hảo với nhà Tống.
? Những việc làm của Đinh Bộ Lĩnh có ý nghĩa như thế nào ?
Ổn định đời sống xã hội tạo cơ sở để xây dựng và phát triển đất nước.
HS: Quan sát hình 18
GV: Giáo dục ý thức giữ gìn, tôn tạo các di tích lịch sử.
I/ TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, QUÂN SỰ
1/ Nhà Đinh xây dựng đất nước.
- Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế (Đinh Tiên Hoàng), đặt tên nước là Đại Cồ Việt (nước Việt lớn),
đóng đô tại Hoa Lư (Ninh Bình).
- Năm 970, vua Đinh đặt niên hiệu là Thái Bình, phong vương cho các con, cử các tướng thân cận nắm giữ các chức vụ chủ chốt, xây cung điện, đúc tiền .... sai sứ sang giao hảo với nhà Tống.
Khẳng định chủ quyền quốc gia.
2/ Tổ chức chính quyền thời Tiền Lê.
HOẠT ĐỘNG 2 : ( 15 Phút) Cá nhân- Nhóm Tìm hiểu Nhà Tiền Lê hoàn thiện hơn bộ máy chính quyền
? Vì sao Lê Hoàn lại được suy tôn làm vua?
Là người có tài, có chí lớn, mưu lược , lại đang giữ chức Thập đạo tướng quân thống lĩnh quân đội
→ lòng người quy phục.
Gv: gọi HS đọc đoạn in nghiêng trong sgk để giới thiệu cuộc đời của Lê Hoàn và sự kiện Thái hậu họ Dương ủng hộ các đại thần trong triều đình suy tôn Lê Hoàn làm vua để chỉ huy kháng chiến.
? Cuối năm 979, nội bộ triều Đinh đã xảy ra biến cố gì ?
Đinh Tiên Hoàng và con trai bị Đinh Liễn bị ám hại. Vua còn nhỏ, Lê Hoàn được cử làm phụ chính.
? Nhà Tiền Lê được thành lập trong hoàn cảnh nào?
Sau khi Đinh Bộ Lĩnh và Đinh Liễn bị ám hại → Nội bộ nhà Đinh lục đục, bên ngoài quân Tống chuẩn bị xâm lược
→ Lê Hoàn được suy tôn làm vua.
? Việc thái hậu Dương Vân Nga trao áo bào cho Lê Hoàn nói lên điều gì?
Thể hiện sự thông minh, quyết đoán, đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích dòng họ, vượt lên quan niệm phong kiến để bảo vệ lợi ích dân tộc.
? Chính quyền nhà Lê được tổ chức như thế nào?
? Quân đội thời Tiền Lê được tổ chức như thế nào?
Gồm 10 đạo, chia làm 2 bộ phận: cấm quân và quân địa phương.
? Hãy so sánh với bộ máy nhà nước thời Đinh ?
Hoàn thiện hơn về tổ chức bộ máy cai trị từ trung ương đến địa phương.
+ Trung ương: Vua, Thái sư, Đại sư, quan lại.
+ Địa phương: có 10 lộ Phủ Châu.
HOẠT ĐỘNG 3 : ( 10 Phút) Cá nhân- Nhóm Tìm hiểu những nét chính về diễn biến, ý nghĩa cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn
? Tình hình nước ta vào đầu năm 981.
Học sinh đọc Sgk phần diễn biến.
? Lê Hoàn đã đối phó với quân Tống như thế nào?
* Lê Hoàn
- Sinh ra trong gia đình nghéo ở Thanh Hóa, bố mẹ mất sớm, làm con nuôi một viên quan họ Lê, lớm lên phò tá Đinh Liễn, giúp Đinh Tiên Hoàng thống nhất đất nước.
- Được vua phong là thập đạo tướng quân Điện tiề chỉ huy sứ.
- Khi Đinh Tiên Hoàn mất ông làm phụ chính cho vua Đinh Toàn (còn nhỏ tuổi)
- Trước nguy cơ xâm lược của nhà Tống lăm Lê Hoàn được thái hậu họ Dương và quan lại đồng tình suy tôn lên làm vua lập nên nhà Lê ( sử gọi là tiền Lê).
* Tổ chức chính quyền:
+ Bộ máy cai trị ở trung ương: Vua nắm mọi quyền hành, giúp vua có thái sư, đại sư và quan lại gồm hai ban văn võ; các con vua được phong vương và trấn giữ các nơi quan trọng.
+ Cả nước chia thành 10 lộ, dưới lộ có phủ và châu.
- Xây dựng quân đội: Có 10 đạo gồm hai bộ phận là cấm quân và quân địa phương
Hoàn thiện hơn về tổ chức bộ máy cai trị từ trung ương đến địa phương
3/ Cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn.
* Diễn biến
- Năm 981 quân Tống theo hai đường thủy – bộ tiến đánh nước ta.
- Lê Hoàn trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến.
- Nhiều trận chiến diễn ra trên sông 39
+ Quân thủy: đóng cọc nhọn ở sông Bạch Đằng để chặn địch.
+ Quân Bộ: chặn đánh quyết liệt, không cho chúng kết hợp với quân thủy.
GV: Lê Hoàn chọn sông Bạch Đằng để đánh giặc là kế thừa tài quân sự của Ngô Quyền
? Kết quả cuộc kháng chiến ?
? Cuộc kháng chiến chống Tống thắng lợi có ý nghĩa gì?
Bạch Đằng, trên bộ, ta chặn đánh địch quyết liệt. Quân Tống đại bại.
* Ý nghĩa:
- Chiến thắng bạch Đằng biểu thị ý chí quyết tâm chống ngoại xâm của quân dân ta.
- Chứng tỏ bước phát triển mới của đất nước và khả năng bảo vệ độc lập dân tộc của Đại Cồ Việt.
* Sơ kết bài: (1 phút) Trải qua các triều đại Ngô, Đinh, Tiến Lê nhà nước dần hoàn thiện và có thể bảo vệ vững chắc tổ quốc đánh bại âm mư xâm lược cũa PK phương Bắc 4/ Củng cố: (3 phút)
- Nhà Đinh đã làm gì để xây dựng đất nước
- Hãy mô tả bộ máy chính quyền trung ương và địa phương thời Tiền – Lê.
- Hãy trình bày diễn biến của cuộc kháng chiến chống Tống do Lê Hoàn chỉ huy.
- Hoặc Làm BT Ls.
5/ Dặn dò: (1 phút) - Học kĩ bài, làm bài tập.
- Vẽ lại sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước thời Tiền Lê.
- Xem trước bài
--- --- Rút kinh nghiệm
...
...
...
DUYỆT
Ngày. . .Tháng . . .Năm 2010 TT
Trần Kiêm Thu
Tuần : 7 Ngày soạn:20/09/2010 Tiết : 13 Ngày dạy: . . . /. . ./. . . . .
Bài 9 ( Tiết 2 )