- Bài dạy tích hợp môi trường
DUYỆT
Ngày. . . Tháng . . . Năm . . . TT
Trần Kiêm Thu
I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC
1/ Về kiến thức: Học xong bài này học sinh biết
- Những nét chính về thành tựu văn hóa (tôn giáo, sự ra đời chữ Quốc ngữ, văm học, nghệ thuật, sự du nhập của thiên chúa,sự phát triển rực rỡ về văn học-nghệ thuật dân gian) bấy giờ.
2/ Về tư tưởng: Học xong bài này học sinh hiểu
- Những thành tựu về công trình kiến trúc làm cho đất nước càng thêm tươi đẹp.
- Có ý thức giử gìn di sản lịch sử-văn hóa của dân tộc.
- Hiểu được truyền thống văn hóa dân tộc luôn phát triển trong bất kì hoàn cảnh nào - Bồi dưỡng ý thức truyền thống văn hóa dân tộc
3/ Về kĩ năng: Rèn luyện cho học sinh kĩ năng
- Biết tự tìm hiểu lịch sử văn hóa ở địa phương quê hương của học sinh.
- Mô tả lễ hội trò chơi tiêu biểu trong lễ hội II/ THIẾT BỊ TÀI LIỆU DẠY- HỌC - Bản đồ Việt Nam.
- Một số tranh ảnh
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC : 1/ Kiểm tra bài cũ: ( 4 Phút)
-Tình hình kinh tế Đàng ngoài ở thế kỉ XVII – XVIII phát triển như thế nào ?
-Vì sao đến nửa đầu htế kỉ XVIII, kinh tế nông nghiệp ở Đàng Trong còn có điều kiện pt? *
2/ Giới thiệu bài mới: (1 phút)
Chiến tranh liên miên giữa 2 thế lực phong kiến Trịnh – Nguyễn gây biết bao tổn hại, đau thương cho dân tộc. Đặc biệt, sự phân chia cát cứ kéo dài đã ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển chung của đất nước. Do vậy đời sống tinh thần của nhân dân có nhiều điểm mới...
3/ Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp: ( 35phút ) HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC
SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
Hoạt động1: ( 14 Phút)
Tìm hiểu nắm đượcTkXVI-XVII nước ta có nhựng tôn giáo nào?
- Hình thức hoạt động của tôn giáo.
? Ở TK XVI – XVII, nước ta có những tôn giáo nào?
Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo. Sau thêm Thiên chúa giáo.
? Nói rõ sự phát triển của các tôn giáo đó ?
Nho giáo vẫn được đề cao trong học tập, thi cử và tuyển lựa quan lại. Phật giáo, Đạo giáo được phục hồi.
? Vì sao lúc này Nho giáo hkông còn chiếm địa vị độc tôn ?
Vì các thế lực phong kiến tranh giành địa vị, Vua Lê trở thành bù nhìn.
? Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo ở các thế kỉ XVI – XVII có gì khác so với thế kỉ XV ?
+ Thời Lê sơ (thế kỉ XV), chính quyền phong
II/ VĂN HÓA 1/ Tôn giáo:
- Nho giáo vẫn được đề cao trong học tập, thi cử và tuyển chọn quan lại
- Phật giáo, Đạo giáo được phục hồi.
157
kiến vừa đề cao Nho giáo, vừa hạn chế vai trò Phật giáo và Đạo giáo, do đó Nho giáo chi phối sâu sắc các hoạt động văn hóa.
+ Thế kỉ XVI, với sự suy thoái của chế độ phong kiến tập quyền, Nho giáo mất dần tính lợi hại của một công cụ thống trị tinh thần.
Phật giáo và Đạo giáo có xu hướng phát triển trở lại.
? Nếp sống văn hóa truyền thống ở nông thôn được biểu hiện như thế nào ?
+ Làng xã thờ Thành Hoàng.
+ Gia đình thờ tổ tiên.
+ Hội làng, vui chơi, giải trí, mong được mùa.
? Theo em các hình thức sinh hoạt văn hoá đó có tác dụng gì ?
_ Thắt chặt tình đoàn kết.
_ Giáo dục về tình yêu quê hương đất nước
? Câu ca dao “Nhiễu điều …” nói lên điều gì ?
Đó là lời dạy người dân một nước phải biết yêu thương, đoàn kết giúp đỡ nhau.
? Kể thêm vài câu ca dao có nội dung tương tự ?
? Đạo Thiên chúa bắt nguồn từ đâu ? Vì sao lại xuất hiện ở nước ta ?
Bắt nguốn từ châu Âu. Từ TK XVI, các giáo sĩ phương Tây theo thuyền buôn truyền bá đạo Thiên chúa.
? Thái độ của chính quyền Trịnh – Nguyễn đối với đạo Thiên chúa ?
Không hợp với cách cai trị dân nên tìm cách ngăn cấm
Hoạt động2: ( 10Phút)
Tìm hiểu hoàn cảnh ra đời chữ quốc ngữ, đóng vai trò thế nào?
? Chữ Quốc ngữ ra đời trong hoàn cảnh nào ?
Mục đích truyền đạo.
- Gv: Nhấn mạnh vai trò của Alêchxăng đơ Rốt.
? Vì sao trong một thời gian dài, chữ quốc ngữ không được sử dụng ?
Giai cấp phong kiến không sử dụng
bảo thủ, lạc hậu.
? Theo em, chữ Quốc ngữ ra đời đóng vai trò gì trong quá trình phát triển văn hóa Việt Nam ?
Là công cụ thông tin rất thuận tiện, có vai trò quan trọng trong văn học viết.
Hoạt động3: ( 10 Phút)
Tìm hiểu nắm được văn học, nghệ thuật dân gian TK XVI-XVII thế nào?
- Nhân dân vẫn giữ nếp sống văn hóa truyền thống, qua các lễ hội đã thắt chặt tình đoàn kết làng xóm và bồi dưởng tinh thần yêu quê hương, đất nước.
- Từ 1553, các giáo sĩ (Bồ Đào nha) theo thuyền buôn đến truyền bá đạo thiên chúa, Sang TK XVII – XVIII, hoạt động của các giáo sĩ này ngày càng tăng.
- Hoạt động của đạo Thiên Chúa không p[hù hợp với cách cai trị của các chúa Trịnh – Nguyễn nên nhiều lần bị cấm, nhưng các giáo sĩ vẩn tìm cách để truyền đạo.
2/ Sự ra đời chữ Quốc ngữ.
- Đến thế kỉ XVII, tiếng Việt đã phong phú và trong sáng, một số phương Tây trong đó có giáo sĩ A- lếch-xăng đơ Rôt là người có đóng góp quan trọng, đã dùng chữ cái La- tinh để ghi âm tiếng Việt và để sử dụng tong việc truyền đạo.
- Chữ quốc ngữ tiện lợi, KH, dể phổ biến lúc đầu chỉ dùng trong việc truyền đạo, sau lan rộng ra trong nhân dân và trở thành chử quốc ngữ của nước ta đến ngày nay.
3/ Văn học và nghệ thuật dân gian
? Văn học trong giai đoạn này có những thành tựu gì nổi bật ? Văn học chữ Nôm rất phát ttriển (truyện, thơ).
- Gv: Nhấn mạnh bộ sử thơ Nôm “Thiên Nam ngữ lục” dài hơn 8000 câu, rất giá trị. Đây là bộ diễn ca lịch sử có tinh thần dân tộc sâu sắc, sử dụng nhiều câu ca dao tục ngữ.
? Thơ Nôm xuất hiện ngày càng có rất nhiều ý nghĩa như thế nào đối với tiếng nói và văn hóa dân tộc ?
+ Khẳng định người Việt có ngôn ngữ riêng của mình.
+ Nền văn học dân tộc sáng tác bằng chữ Nôm không thua kém bất cứ một nền văn học nào khác.
+ Thể hiện ý chí tự lập tự cường của dân tộc.
? Các tác phẩm bằng chữ Nôm tập trung phản ánh nội dung gì ?
Ca ngợi hạnh phúc con người, tố cáo những bất công trong xã hội, sự thối nát của triều đình phong kiến.
? Ở TK XVI – XVII, nước ta có những nhà văn, nhà thơ nổi tiếng nào ?
Nguyễn Bỉnh Khiêm, Đào Duy Từ.
- Cho học sinh phần in nghiêng trong SGK.
? Nhật xét vai trò của họ đối với sự phát triển văn học dân tộc ? Là người có tài, yêu nước thương dân, thơ văn mang tính triết lý sâu sa. Các tác phẩm của họ là di sản văn hoá dân tộc.
? Em có nhận xét gì về văn học dân gian thời kì này ? (thể loại, nội dung).
+ Nhiều thể loại phong phú: Truyện Nôm, truyện tiếu lâm, thơ lục bát, song thất lục bát.
+ Nội dung: phản ánh tinh thần, tình cảm lạc quan yêu thương con người của nhân dân lao động.
? Nghệ thuật dân gian gồm mấy loại hình ? văn học dân gian ,điêu khắc và sân khấu.
? Những thành tựu của nghệ thuật điêu khắc ? Nét chạm trổ đơn giản, dứt khoát.
- Học sinh đọc đoạn in nghiêng trong Sgk.
? Kể tên một số loại hình nghệ thuật dân gian mà em biết ?
Nghệ thuật sân khấu: chèo, tuồng.
? Nội dung của nghệ thuật chèo, tuồng là gì ? + Phản ánh đời sống lao động cần cù, vất vả nhưng đầy lạc quan.
+ Lên án kẻ gian mịnh, ca ngợi tình yêu thương con người
a/ Văn học:
- Các thế kỉ XVI – XVII, tuy văn học chử hán chiếm ưu thế, nhưng văn học chử nôm cũng phát triển mạnh, có truyện nôm dài hơn 8 000 câu như bộ “Thiên Nam ngữ lục”, Nội dung thường viết về hạnh phúc con người, tố cáo bất công xã
hội...Các nhà thơ nôm nổi tiếng như:
Nguyễn Bỉnh Khiêm, Đào Duy Từ...
- Sang TK XVIII văn học dân gian phát triển mạnh mẽ, bên cạnh truyện nôm dài như Phan Trần, Nhị Độ Mai... còn có truyện Trạng Quỳnh, Trạng Lợn...với nhiều thể loại phong phú.
b/ Nghệ thuật dân gian:
- Ngệ thuật dân gian như múa trên dây, múa đèn, ảo thuật, điêu khắc...
Nghệ thuật sân khấu: chèo, tuồng, hát ả đào … được phục hồi và phát triển.
* Sơ ket:
159
Nhân dân ta luôn bảo tồn và phát huy nếp sống văn hóa truyền thống của dân tộc, bên cạnh đời sống tinh thần của nhân dân có nhiều điểm mới do việc giao lưu buôn bán với nước ngoài phương tây được mở rộng.
4/ Củng cố (4 phút)
- Văn hóa nước ta ở các thế kỉ XVII – XVIII có những điểm gì mới ?
- Hãy trình bày sự phát triển phong phú và đa dạng của những loại hình nghệ thuật dân gian ở nước ta vào các thế kỉ XVII – XVIII.
Em hãy lập bảng tóm tắt về tình hình kinh tế, văn hóa nước ta ở các thế kỉ XVII – XVIII.
Kinh tế Văn hóa
Nông nghiệp Công thương
nghiệp Tôn giáo Chữ Quốc
ngữ Văn học nghệ thuật _ Đàng
ngoài: Trì trệ, bị kìm hãm.
_ Đàng Trong: phát triển.
_ Thủ công nghiệp: xuất hiện nhiều làng thủ công.
_ Thương nghiệp: chợ, phố xá mọc nhiều, xuất hiện nhiều thành thị ven biển (Phố Hiến, Hội An)
_ Nho giáo.
_ Đạo giáo.
_ Phật giáo.
_ Thiên chúa giáo
_ Hội làng, sinh hoạt văn hóa dân gian phổ biến.
_ Ra đời vào thế kỉ XVII, nhưng còn rất hạn hẹp.
_ Văn học:
+ Nguyễn Bỉnh Khiêm, Đào Duy Từ.
_ Nghệ thuật dân gian:
+ Dân gian: truyện cười, truyện Trạng, thơ lục bát …
+ Nghệ thuật: Điêu khắc gỗ.
+ Sân khấu: chèo, tuồng, hát ả đào.
5/ Dặn dò (1 phút)
- Học kĩ bài, làm bài tập 1.Trang 116 - Xem bài 24
--- --- Rút kinh nghiệm
...
...
...
Tuần : 26 Ngày soạn:28/02/2011 Tiết : 51 Ngày dạy: ... / ... / ...