Tuần : 31 Ngày soạn: … / … / … Tiết : 61 Ngày dạy: … / … / …
Bài 27:
CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN NHÀ NGUYỄN
DUYỆT
Ngày. . . Tháng . . . Năm . . . TT
Trần Kiêm Thu
- Bài học tích hợp môi trường I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC
1/ Về kiến thức: Học bài này HS biết được:
- Nhà Nguyễn lập lại chế độ phong kiến tập quyền, mọi quyền hành tập trung vào tay vua. Các vua Nguyễn thần phục nhà Thanh và khước từ mọi tiếp xúc với các nước phương Tây.
2/ Về tư tưởng: GD HS
- Chính sách của triều đình không phù hợp với yêu cầu lịch sử nên kinh tế, xã hội không có điều kiện phát triển.
- Truyền thống chống áp bức bóc lột của nhân dân ta dưới thời phong kiến.
3/ Về kĩ năng: Rèn kĩ năng
- Nhật xét về nội dung các hình trong Sgk. Làm quen với việc xây sưu tập tranh ảnh liên quan đến từng thời kì lịch sử (triều Nguyễn).
II/ THIẾT BỊ TÀI LIỆU DẠY- HỌC - Bản đồ VN thời Nguyễn
- Tranh quân đội thời Nguyễn - Bảng phụ
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC : 1/ Kiểm tra bài cũ: ( 4 Phút)
- Lập niên biểu hoạt động của phong trào Tây Sơn từ năm 1771 đến năm 1789. Nêu nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn ?
- Quang Trung đã có những chính sách và biện pháp gì để phục hồi kinh tế, ổn định xã hội, phát triển văn hóa dân tộc ?
2/ Giới thiệu bài mới: (1 phút)
Vua Quang Trung mất đi là một tổn thất lớn cho cả nước. Thái tử Quang Toản lên ngôi đã không đập tan được âm mưu xâm lược của Nguyễn Ánh. Triều Tây Sơn tồn tại được 25 năm (1778 – 1802) thì sụp đổ. Chế độ phong kiến nhà Nguyễn được thiết lập.
3/ Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp: ( 35phút ) HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC
SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
Hoạt động1: ( 34 Phút)
Tìm hiều nhà Nguyễn lập lại chế độ phong kiến tập quyền
- Gv: Giới thiệu cho học sinh tình hình triều Tây Sơn sau khi Quang Trung mất. Quang Toản không đủ sức gánh vác công việc đất nước. Nguyễn Nhạc chịu phận, không lo việc nước về sau.
? Nhân cơ hội triều Tây Sơn suy yếu, Nguyễn Ánh đã có hành động gì ?
Đem thủy binh ra lấn dần vùng đất của Tây Sơn.
- Gv: sử dụng bản đồ Việt Nam tường thuật trận chiến Nguyễn Ánh đánh đổ Tây Sơn.
? Nhà Nguyễn đã làm gì để lập lại chế độ phong kiến tập quyền ?
I/ TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ – KINH TẾ
1/ Nhà Nguyễn lập lại chế độ phong kiến tập quyền
- Nguyễn Ánh đánh bại triều Tây Sơn:
+ Khoảng giữa năm 1802 Nguyễn Ánh kéo quân ra Bắc rồi tiến thẳng về Thăng Long , Nguyễn Quang Toản chạy lên Bắc Giang thì bị bắt.
Triều đại tây Sơn chấm dứt.
+ Năm 1802 Nguyễn Ánh lên ngôi vua, , đặt niên hiệu Gia Long, chọn Phú Xuân (Huế) làm kinh đô, lập ra
191
? Vua Gia Long chú trọng củng cố luật pháp như thế nào ? Nội dung dựa hẳn vào bộ luật nhà Thanh, gồm 22 quyển với 198 điều luật.
? Em có nhận xét gì về cách tổ chức đơn vị hành chính dưới triều Nguyễn ? Đây là lần đầu tiên trên lãnh thổ thống nhất, các tổ chức hành chính được sắp đặt chính quy như vậy.
- Cho HS thảo luận nhóm:
+ N .1-2 / Nhà Nguyễn đã thi hành những biệp pháp gì để củng cố quân đội ?
+ N .3-4 / Nhận xét về chính sách đối ngoại của nhà Nguyễn ?
? Hậu quả của chính sách đó ? Thúc đẩy nước Pháp chuẩn bị xâm lược nước ta.
Triều Nguyễn. Năm 1806 lên ngôi Hoàng đế.
+ Nhà Nguyễn lập lại chế độ phong kiến tập quyền, vua trực tiếp điều hành mọi việc từ trung ương đến địa phương. ban hành bộ hoàng triều luật lệ ( luật Gia Long) năm 1815.
- Năm 1831 – 1832 chia nước làm 30 tỉnh và 1 phủ trực thuộc (Thừa Thiên).
- Quân đội: gồm nhiều binh chủng.
xây dựng thành trì và thiết lập hệ thống trạm ngựa suốt chiều dài đất nước.
* Sơ ket:
Sau nhiều năm lưu vong Nguyễn Anh vẫn còn ôm mộng phục thù lợi dụng tình hình Tây sơn suy yếu , Nguyễn Anh đem quân chiếm Qui Nhơn tiến thẳng ra Thăng
Long,Quang Toản bị bắt chính quyền rơi vào tay nguyễn Anh. Từ đó ông khôi phục lại chính quyền PK tập quyền.
4/ Củng cố: ( 4phút)
- Tóm tắt những nét chính các chính sách của nhà Nguyễn về chính trị.
5/ Dặn dò: (1 phút)
Xem phần còn lại của Phần I
--- --- Rút kinh nghiệm
...
...
...
Tuần : 31 Ngày soạn:…/…/…
Tiết : 62 Ngày dạy:…./…/…
Chương VI:VIỆT NAM NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX
Bài 27: CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN NHÀ NGUYỄN(tt) - Bài học tích hợp môi trường
I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC
1/ Về kiến thức: Học bài này HS biết được:
DUYỆT
Ngày. . . Tháng . . . Năm . . . TT
Trần Kiêm Thu
- Nhà Nguyễn lập lại chế độ phong kiến tập quyền, mọi quyền hành tập trung vào tay vua. Các vua Nguyễn thần phục nhà Thanh và khước từ mọi tiếp xúc với các nước phương Tây.
- Sự phát triển các ngành kinh tế ở thời Nguyễn gặp nhiều hạn chế.
2/ Về tư tưởng: GDHS
- Chính sách của triều đình không phù hợp với yêu cầu lịch sử nên kinh tế, xã hội không có điều kiện phát triển.
- Truyền thống chống áp bức bóc lột của nhân dân ta dưới thời phong kiến.
3/ Về kĩ năng: Rèn kĩ năng
- Nhật xét về nội dung các hình trong Sgk. Làm quen với việc xây sưu tập tranh ảnh liên quan đến từng thời kì lịch sử (triều Nguyễn).
II/ THIẾT BỊ TÀI LIỆU DẠY- HỌC - Bản đồ VN thời Nguyễn
- Tranh quân đội thời Nguyễn - Bảng phụ
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC : 1/ Kiểm tra bài cũ: ( 4 Phút)
Tóm tắt những nét chính các chính sách của nhà Nguyễn về chính trị.
2/ Giới thiệu bài mới: (1 phút)
Chế độ phong kiến nhà Nguyễn được thiết lập tình hình kinh tế bị sa sút .Trước tình hình đó Nhà Nguyễn đã có biện pháp gì để phát triển kinh tế.
3/ Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp: ( 35phút )
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH NỘI DUNG KIẾN THỨC
Hoạt động 2: ( 15 Phút)
Tìm hiểu kinh tế dưới triều Nguyễn
? Tình hình nền kinh tế nông nghiệp nước ta đầu thế kỉ XIX ? Nông nghiệp sa sút nghiêm trọng, đồng ruộng bị bỏ hoang nên:
+ Các vua Nguyễn chú ý việc khai hoang (Nguyễn Công Trứ chiêu mộ dân lưu vong khai phá miền ven biển).
+ Lập ấp, lập đồn điền.
? Công cuộc khai hoang thời Nguyễn có tác dụng thế nào ? Tăng thêm diện tích canh tác.
? Mặc dù diện tích canh tác tăng thêm như ng vẫn còn tình trạng nông dân lưu vong. Tại sao ?
Vì: + Ruộng đất còn bỏ hoang nhiều.
+ Bọn địa chủ, cường hào vẫn cướp ruộng đất của nông dân.
+ Chế độ quân điền không còn tác dụng.
? Thời Nguyễn có quan tâm tu sửa đê điều không ? Đê điều không sửa sang.
? Tại sao việc đắp đê lại gặp khó khăn như vậy?
2/ Kinh tế dưới triều Nguyễn.
* Nông nghiệp:
- Chú ý việc khai hoang và thi hành các biện pháp didân, lập ấp và đồn điền, đặt lại chế độ quân điền…
- Tuy một số huyện mới được thành lập (lấn biển) Tiền Hải (Thái Bình), Kim Sơn 9Ninh Bình) cvà hàng trăm đồn điền được thành lập ở Nam Kì, nhưng không mang lại kết quả chonông dân, thời Tự Đức, đê Văn Giang (Hưng Yên) 18 năm liền bị vở.
* Thủ công nghiệp:
- Nhà nước lập nhiều xưởng sản xuất như đúc tiền, đúc súng, đóng tàu…
193
Tài chính thiếu hụt, nạn tham nhũng phổ biến, hạn hán, lũ lụt xảy ra liên tiếp (như phủ Khoái
Châu).
- Gv nhấn mạnh: Kinh tế nông nghiệp ngày càng sa sút, không phát triển được.
? Thủ công nghiệp thời Nguyễn có những đặc điểm gì ? + Lập nhiều xưởng sản xuất.
+ Nghành khai thác mỏ được mở rộng.
+ Làng nghề thủ công ở nông thôn và thành thị phát triển.
- Học sinh đọc đoạn phần in nghiêng trong Sgk.
? Qua nhận xét đó, em có suy nghĩ gì về tài năng của thợ thủ công nước ta đầu TK XIX ? + Thông minh, cần cù, ssáng tạo, tay nghề cao.
+ Bước đầu là quen với một số thành tựu khoa học kĩ thuật mới ở phương Tây.
? Mặc dù có nhiều tiềm lực nhưng vì sao thủ công nghiệp không phát triển được ? Vì:
+ Thợ giỏi bị bắt vào các xưởng của nhà nước, mai một tài năng.
+ Các mỏ khoáng sản khai thác thất thường và sa sút hẳn.
+ Thợ thủ công phải nộp thuế sản phẩm nặng nề.
- Học sinh đọc đoạn in nghiêng trong Sgk.
? Em có nhận xét gì về hoạt động buôn bán trong nước ?
+ Buôn bán mở rộng ở các thành thị, thị tứ.
+ Phố chợ đông đúc, sầm uất, các mặt hàng phongphú.
- Gv: Hướng dẫn học sinh quan sát hình 64 trong Sgk: Thương cảng Hội An đông vui tấp nập, thuyền
bè trên biển như mắc cửi. Gần bờ có những điếm canh quản lí các hoạt động buôn bán ven biển.
? Chính sách ngoại thương của nhà Nguyễn được thể hiện như thế nào ?
+ Mở rộng buôn bán với các nước trong khu vực, nhất là Trung Quốc.
+ Hạn chế buôn bán với người phương Tây.
- Ngành khai thác mỏ được mở rộng, nhưng còn lạc hậu, hoạt động thất thường.
- Các nghề thủ công phát triển.
nhưng phân tán, thợ thủ công phải nộp thuế và sản phẩm nặng nề. c/
Thương nghiệp:
- Buôn bán trong nước có nhiều thuận lợi do đất nước thống nhất, xuất hiện thêm nhiều nhiều thị tứ mới.
- Ngoại thương, nói chung nhà nước hạn chế buôn bán với nước ngoài.
Tổng kết bài học: ( 5 Phút )
* Sơ ket: Mặc dù nền kinh tế có nhiều điềi kiện để phát triển nhưng chính sách phản động đó của nhà Nguyễn đã không đáp ứng được nhu cầu lịch sử nền kinh tế, xã hội.
* Củng cố: (4 phút)
- Tóm tắt những nét chính các chính sách của nhà Nguyễn về nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp dưới thời Nguyễn ?
* Dặn dò: (1 phút)
Xem phần còn lại của Phần II
--- --- Rút kinh nghiệm
...
...
...
...
Tuần : 32 Ngày soạn:11/04/2010 Tiết : 63 Ngày dạy:
Chương VI:VIỆT NAM NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX
Bài 27: CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN NHÀ NGUYỄN(tt) - Bài học tích hợp môi trường
I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC
1/ Về kiến thức:Học bài này HS biết được:
- Sự phát triển các ngành kinh tế ở thời Nguyễn gặp nhiều hạn chế. Sự phát triển các ngành kinh tế ở thời Nguyễn gặp nhiều hạn chế. Đời sống cực khổ của các tầng lớp nhân
195 DUYỆT
Ngày. . . Tháng . . . Năm . . . TT
Trần Kim Thu
dân là nguyên nhân dẫn đến sự bùng nổ của hàng trăm cuộc khởi nghĩa nông dân dưới triều Nguyễn.
2/ Về tư tưởng: GDHS
- Chính sách của triều đình không phù hợp với yêu cầu lịch sử nên kinh tế, xã hội không có điều kiện phát triển.
- Truyền thống chống áp bức bóc lột của nhân dân ta dưới thời phong kiến.
3/ Về kĩ năng: Rèn kĩ năng
- lược đồ, xác định địa bàn đã diễn ra các cuộc khởi nghĩa lớn.
4/ Trọng tâm:
- Các cuộc nổi dậy của nhân dân.
II/ THIẾT BỊ TÀI LIỆU DẠY- HỌC - Bảng phụ
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC : 1/ Kiểm tra bài cũ: ( 4 Phút)
- Tóm tắt những nét chính các chính sách của nhà Nguyễn về nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp dưới thời Nguyễn ?
2/ Giới thiệu bài mới: (1 phút)
Chế độ phong kiến nhà Nguyễn được thiết lập tình hình kinh tế bị sa sút .Trước tình hình đó Nhà Nguyễn đã có biện pháp gì để phát triển kinh tế, nhưng chính sách đó thắt chặt ách thống trị duy trì nề kinh tế trong vòng bảo thủ, lạc hậu ảnh hưởng như thế nào đến đời sống nhân dân, họ phản ứng ra sao?...
3/ Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp: ( 35phút )
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH NỘI DUNG KIẾN THỨC Hoạt động 1 ( 15 Phút)
Tìm hiểu đời sống nhân dân dưới triều Nguyễn - Gv nhấn mạnh : nền kinh tế có nhiều điềi kiện để phát triển nhưng chính sách phản động đó của nhà Nguyễn đã không đáp ứng được nhu cầu lịch sử nền kinh tế, xã hội.
?Dưới chính sách bảo thủ của nhà Nguyễn, đời sống nhân dân ta ra sao ? Biểu hiện như thế nào ?
Đời sống nhân dân (nhất là nông dân) ngày càng khổ cực
_Gv : Năm 1842, bão to ở Nghệ An làm đổ 4 vạn nóc nhà, hơn 5000 người chết.
- Cho học sinh đọc đoạn in nghiêng trong Sgk.
? Qua đoạn trích, em có nhận xét gì về chính quyền phong kiến nhà Nguyễn ?
+ Quan lại từ trung ương đến địa phương ra sức đục khoét bóc lột nhân dân.
+ Xã hội loạn lạc, không còn kỉ cương phép nước.
?Thái độ của nhân dân với chính quyền phong kiến nhà Nguyễn ? Căm phẩn, oán ghét nên họ vùng dậy đấu tranh.
Hoạt động 2:( 20phút)
Tìm hiểu nắm được các cuộc khởi nghĩa: (Căn cứ, lảnh đạo, khởi nghĩa)
II/ CÁC CUỘC NỔI DẬY CỦA NHÂN DÂN
1/ Đời sống nhân dân dưới triều Nguyễn.
- Nguyên nhân: Đời sống các tầng lớp nhân dân ngày càng khổ cực vì: Địa chủ hào lí chiếm đoạt ruộng đất. Quan lại tham nhũng, tô thuế nặng nề. Nạn đói, dịch bệnh hoành hành khắp nơi.
2/ Các cuộc nổi dậy:
- Cho HS thảo luận nhóm:
+ N1: K/n Phan Bá Vành + N2 : K/n Nông Văn Vân + N3: K/n Lê Văn Khôi + N4: K/n Cao Bá Quát
? Nhìn trên lược đồ, em có nhận xét gì về địa bàn của các cuộc đấu tranh của nhân dân ? Quy mô rộng lớn khắp cả nước từ Bắc chí Nam.
? Trình bày hiểu biết của em về Phan Bá Vành ? + Người làng Minh Giám (Thái Bình).
+ Xuất thân gia đình nghèo.
? Nguyên nhân nào khiến Phan Bá Vành khởi nghĩa ? Sớm bất bình với giai cấp thống trị. Năm 1821, nhân một nạn đói lớn ở Nam Định, Thái Bình,
Ông kêu gọi mọi người khởi nghĩa.
- Gv tường thuật: Nhấn mạnh cuộc khởi nghĩa lan rộng nhanh chóng ra khắp các tỉnh Nam Định, Thái Bình, Hải Dương, Quảng Ninh Đây là cuộc khởi nghĩa nông dân điển hình nhất nửa đầu thế kỉ XIX
dưới thời Nguyễn.
? Nông Văn Vân là ai ? Vì sao ông nổi dậy khởi nghĩa ? Học sinh trả lời theo Sgk.
? Thời gian, địa bàn hoạt động, kết quả của cuộc khởi nghĩa ?
? Em có nhận xét gì về cuộc khởi nghĩa của Nông Văn Vân ? Đây là cuộc đấu tranh rộng lớn và tiêu biểu nhất của các dân tộc thiểu số.
? Hãy cho biết một vài nét về Lê Văn Khôi ? Là một thổ hào ở Cao Bằng nhưng lại vào Nam khởi
nghĩa.
- Giải thích: Thổ hào là người có thế lực ở địa phương (miền núi) thời phong kiến.
? Cho biết ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa ? Đây là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu ở phía Nam, thu hút nhiều người tham gia.
? Cho biết một vài nét về cuộc khởi nghĩa của Cao Bá Quát ?
+ Một nhà thơ lỗi lạc, một nho sĩ yêu nước.
+ Thông cảm, đau xót nỗi thống khổ của nhân dân, căm ghét chế độ nhà Nguyễn.
? Nêu ý nghĩa cuộc khởi nghĩa ? Đây là cuộc khởi nghĩa nông dân có sự tham gia tích cực của
nhiều nho sĩ.
? Các cuộc khởi nghĩa trên có gì giống và khác nhau ?
+ Giống: Mục tiêu là chống chính quyền phong
a/ Khởi nghĩa Phan Bá Vành (1821 – 1827):
- Phan Bá Vành là người làng Minh Giám (Thái Bính), ông kêu gọi nông dân trong vùng nổi dậy chống địa chủ, quan lại
- Địa bàn hoạt động bao gồm các tỉnh Thái Bình, Nam Định, Hải Dương và Quảng Yên, nhà Nguyễn phải tốn nhiều công sức mới dẹp nổi.
b/ Khởi nghĩa Nông Văn Vân (1833 – 1835).
- Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc tày, ông cùng một số tù trưởng tập hợp dân chúng nổi dậy.
- Địa bàn hoạt động lan rộng khắp núi rừng Tây Bắc và một số vùng trung du, nhà Nguyễn phải ba lần ddddđem đạo quân lớn mới dẹp nổi.
c/ Khởi nghĩa Lê Văn Khôi (1833 – 1835)
- lê Văn Khôi vốn là thổ hào ở Cao Bằng, sau vào Nam. Năm 1833 ông khởi binh chiếm thành Phiên An ( Gia Định)
- Năm 1834 ông qua đời vì bêng5, con trai lên thay mới 8 tuổi, năm 1835 cuộc khởi nghĩa bị đàn áp khốc liệt., con trai ông lên thay, Năm 1835 khởi nghĩa bị đàn áp.
d/ Khởi nghĩa Cao Bá Quát (1854 – 1856).
- Cao Bá Quát người huyện Gia Lâm (Hà Nội), là nhà nho, nhà thơ lỗi lạc. Ông và một số bạn bè đã tập hợp nông dân và các dân tộc miền Trung du nổi dậy. Đầu năm
197
kiến nhà Nguyễn. Kết quả đều thất bại.
+ Khác: Phan Bá Vành và Cao Bá Quát là khởi nghĩa nông dân. Khởi nghĩa Nông Văn Vân là khởi nghĩa dân tộc ít người.
? Vì sao các cuộc khởi nghĩa đều thất bại ?
+ Phong trào tuy rầm rộ, rộng khắp nhưng rất phân tan, thiếu sự liên kết lực lượng.
+ Triều đình đàn áp dã man.
? Các cuộc khởi nghĩa trên chứng tỏ điều gì ? Thể hiện tinh thần đấu tranh anh dũng của các tầng
lớp nhân dân chống triều đình phong kiến nhà Nguyễn.
? Hàng trăm cuộc nổi dậy chống nhà Nguyễn nói lên thực trạng xã hội bấy giờ như thế nào ?
+ Cuộc sống của nhân dân ngày càng khổ cực thêm. Mâu thuẩn giai cấp trở nên sâu sắc.
+ Chính quyền phong kiến nhà Nguyễn sớm muộn sẽ nhanh chóng sụp đổ.
1885 ông hi sinh trong một trận chiến đấu ở vùng Sơn Tây. Cuộc khởi nghĩa tiếp tực đến 1857 mới bị dập tắt.
Tổng kết bài học: ( 5 Phút )
* Sơ ket: Mặc dù nền kinh tế có nhiều điềi kiện để phát triển nhưng chính sách phản động đó của nhà Nguyễn đã không đáp ứng được nhu cầu lịch sử nền kinh tế, xã hội.Vì thế có nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra….
* Củng cố: (4 phút)
- Những nguyên nhân dẫn đến cuộc sống cực khổ của nhân dân ta.
- Tóm tắt những nét chính về ba cuộc khởi nghĩa lớn ở nửa đầu thế kỉ XIX.
* Dặn dò: (1 phút) - Học bài
- Xem trước bài “Sự phát triển của văn hóa dân tộc cuối TK XVIII – nửa đầu TK XIX”
--- --- Rút kinh nghiệm
...
...
...
DUYỆT
Ngày. . . Tháng . . . Năm . . . TT
Trần Kiêm Thu