CHƯƠNG 1: VĂN BẢN NHẬT DỤNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN BẬC THCS
1.2 Văn bản nhật dụng .1 Khái niệm văn bản nhật dụng
2.3.2 Sử dụng công nghệ thông tin để tìm kiếm, phân tích và tổng hợp tư liệu, hỗ trợ quá trình học VBND
CNTT là công cụ hỗ trợ đắc lực cho HS trong quá trình tìm kiếm tƣ liệu phục vụ cho việc học VBND cũng nhƣ thực hiện các bài tập về nhà, bài thu hoạch nhóm, bài thuyết trình hay hoàn thành dự án đƣợc phân công ( với các trường học còn nhiều khó khăn trong việc trang bị cơ sở vật chất như máy vi tính, kết nối Internet, hệ thống phòng học Multimedia… thì các loại phương tiện khác như báo chí, sách, ảnh, truyền hình, sóng phát thanh … trong thư viện, ở nhà và tại địa phương sẽ trở thành nguồn tư liệu quí và
77
phong phú giúp HS thu thập, xử lí thông tin nhằm giải đáp, làm rõ và nâng cao hơn nữa việc hiểu biết những vấn đề nhật dụng mà VB đặt ra ).
Trong quá trình dạy VBND, để khâu chuẩn bị bài thật tốt và đầy đủ tri thức mới, HS cần đón nhận sự phân công công việc, nhiệm vụ học tập, và nắm bắt những hướng dẫn của GV về cách thức sử dụng các phương tiện CNTT sao cho đem lại hiệu quả cao nhất. Về cơ bản, HS đã đƣợc học bộ môn Tin học trong nhà trường, vì thế khả năng sử dụng máy vi tính, kĩ năng tạo lập các VB Word ở các em là khá tốt, riêng kĩ năng xử lí và tạo lập VB trên phần mềm PowerPoint phục vụ cho các bài thuyết trình, báo cáo sẽ có phần hạn chế, vì thế GV nên dành thời gian vừa mức để có hướng dẫn giúp HS những kĩ năng cơ bản để các em có thể thực hiện đƣợc bài tập. Từ kiến thức có đƣợc về CNTT, từ nội dung nhật dụng mà VB đặt ra, từ những nội dung và phạm vi tư liệu mà GV cung cấp, các đường dẫn tìm kiếm tri thức thông tin mà GV đƣa ra, HS có thể kết nối Internet để vào các trang web qua mạng Google, YouTube để tìm kiếm tƣ liệu phù hợp với đề tài nhật dụng của VBND cần học thông qua các từ khóa, địa chỉ trang web ( GV cần chú ý việc cho HS các từ khóa cụ thể, địa chỉ trang web dẫn đến tri thức của mỗi đề tài ), downloads và sao lưu tư liệu để làm cơ sở phân tích, nhận xét; lựa chọn các tư liệu đã có nhằm chọn lọc đƣợc những tƣ liệu có giá trị nhất cho VB sẽ học hoặc cho bài tập sẽ trình bày trước lớp. Trên cơ sở đó, HS biên tập lại thành bài viết minh họa hoặc phân tích cho nội dung của vấn đề nhật dụng, có thể chèn hình ảnh, bảng số liệu, sơ đồ, biểu tƣợng phù hợp với phần bài viết ( nếu thiết kế trên Power Point, HS nên chèn hình ảnh, âm thanh, phim tý liệu cùng hệ thống mô hình, sơ đồ hóa nội dung VB ). Quá trình làm việc với các thiết bị CNTT và qua CNTT sẽ giúp HS tìm đƣợc hứng thú học tập, yêu thích sự khám phá, tích cực tƣ duy và sáng tạo để có thể có đƣợc sự thu thập kiến thức phong phú nhất, hoàn thiện “bài tập” đƣợc giao một cách hiệu quả và thu
78
được kết quả cao nhất. Ở đây, HS có thể làm việc với phương tiện CNTT dưới hình thức cá nhân, sau đó kết hợp với nhóm theo sự phân công nhiệm vụ đã nhận, rồi tổng hợp tƣ liệu toàn nhóm, chuẩn bị cho việc hoàn thành “bài tập”. Điều này cũng đồng nghĩa với quá trình tự học và chủ động, tích cực học tập ở HS sẽ gắn kết các em đến gần hơn với những vấn đề mà VBND đã đặt ra, với đời sống XH xung quanh HS.
- Nguồn tƣ liệu ( bài viết, thông tin khoa học, âm nhạc, phim, ảnh … ) phục vụ cho 1 đề tài nhật dụng qua mạng Internet rất phong phú, vì vậy khi tiếp cận tƣ liệu HS dễ ôm đồm, hoặc băn khoăn vì quá nhiều tƣ liệu. Thế nên, các em phải biết cách đọc lướt để chọn những thông tin, tư liệu, hình ảnh phù hợp nhất với nội dung VBND sẽ học; thông tin cập nhật qua Internet cần đƣợc xác định từ những điểm mốc lịch sử, những sự kiện thời sự nổi bật của đời sống XH hay trên thế giới. Chẳng hạn khi tìm và xử lí tƣ liệu liên quan đến VB “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình”, HS chọn hình ảnh các thiết bị quân sự, vũ khí hạt nhân hiện đại nhất ( tên lửa, máy bay tàng hình, đầu đạn hạt nhân, tên lửa, tàu chiến hạm … ), hình ảnh con người phải chịu nỗi đau do chiến tranh, đói nghèo, bệnh tật, mù chữ … để từ đây tạo được trục tương phản giữa cuộc chạy đua hạt nhân phi lí, tốn kém với thực trạng đói nghèo, kém phát triển của các nước nghèo trên thế giới. Hoặc khi tìm kiếm phim tư liệu, HS cần chọn những clip về chiến tranh hạt nhân, về việc Mĩ thả bom nguyên tử xuống 2 thành phố lớn của Nhật, về chiến tranh tại Việt Nam với di chứng ioxin để lại. Khi tìm âm nhạc để tạo hiệu ứng tiếp nhận VB, HS nên chọn những ca khúc chủ đề về hòa bình, chống chiến tranh, tố cáo tội ác chiến tranh nhƣ Vì đâu em chết của nhạc sĩ Thanh Trúc, We are the word của M.
Jackson, Tiếng chuông và ngọn cờ của nhạc sĩ Phạm Tuyên …
79