I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- Hiểu rõ thế nào là từ ngữ địa phương , biệt ngữ XH
- Nắm được hoàn cảnh sử dụng và giá trị của từ ngữ địa phương, biệt ngữ XH trong văn bản.
II.TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1.Kiến thức:
- Khái niệm từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội.
- Tác dụng của việc sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội trong văn bản.
2.kĩ năng:
- Nhận biết, hiểu nghĩa một số từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội.
- Dùng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội phù hợp với hòan cảnh giao tiếp.
III.HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN:
HOẠT ĐỘNG THẦY HOẠT ĐỘNG TRÒ NỘI DUNG BÀI HỌC
*Hoạt động 1:Khởi động 1. Ổn định :
2. KTBC:
-Thế nào là từ tượng hình?
Tìm ít nhất từ gợi tả dáng đi của người.
- Thế nào là từ tượng thanh?
Phân biệt ý nghĩa của từ tượng thanh tả tiếng cười: cười ha hả, cười hì hì?
3. Giới thiệu: GV giới thiệu bài.
-Hs thực hiện theo yêu cầu của GV
Hs nghe + ghi tựa bài.
* Hoạt động 2: Hình thành khái niệm.
- GV cho HS quan sát từ in đậm trong vd (I) trả lời câu hỏi:
(SGK)
Bắp & bẹ đều là “ngô”. Trong ba từ: Bắp, bẹ, ngô
- Từ nào là từ địa phương. Từ
- HS quan sát ví dụ – phát biểu
- Hs: Từ địa phương: bắp, bẹ.
I. Từ ngữ địa phương:
Khác với từ ngữ toàn dân, từ địa phương là từ ngữ chỉ sử dụng ở một ( hoặc một số) địa phương nhất định.
nào được phổ biến trong tòan dân?
- GV giải thích cho HS hiểu thế nào là từ tòan dân?
- GV gợi ý để HS nêu ví dụ về từ địa phương.
=> GV kết luận – khái niệm Gv yêu cầu Hs đọc ghi nhớ I.
-GV gọi HS đọc ví dụ phần (II) trả lời câu hỏi SGK:
- Tại sao trong đoạn văn này có chỗ tác giả dùng từ “mẹ” có chỗ dùng “mợ”?.
- Trước CM8 tầng lớp XH nào ở nước ta, mẹ được gọi bằng
“mợ”, cha được gọi bằng
“cậu”?
=> GV tổng hợp câu a (II) - GV gọi HS đọc trả lời câu (b) (II).
- Từ “ngỗng”, trúng tủ có nghĩa là gì? Tầng lớp XH nào thường dùng các từ ngữ này?.
- GV kết luận câu II nêu rõ định nghĩa về biệt ngữ XH
- GV nêu vấn đề:
Khi sử dụng lớp từ này cần lưu ý điều gì? tại sao?
- GV nêu câu hỏi:
Tại sao trong thơ văn tác giả dùng từ ngữ địa phương và biệt ngữ XH
- Tại sao không nên lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ XH?
-GV kết luận như ghi nhớ.
Từ tòan dân: Ngô - Hs nghe.
- HS nêu ví dụ về từ địa phương.
- HS đọc ghi nhớ.
- HS đọc ví dụ
- Trả lời: “mẹ” và “mợ” là 2 từ đồng nghĩa.
- Trước CM8 tầng lớp trung lưu gọi mẹ bằng mợ
+ mẹ là từ tòan dân.
+ mợ là từ ngữ dùng trong 1 tầng lớp XH nhất định.
- HS đọc – phát biểu
- Hs phát biểu.
- HS nêu định nghĩa dựa vào ghi nhớ.
- Hs trao đổi – thảo luận – trả lời.
+ Chú ý đối tượng giao tiếp tình huống giao tiếp, hòan cảnh giao tiếp
- HS thảo luận – trả lời: Tô đậm sắc thái địa phương, hoặc tầng lớp xuất thân, tính cách nhân vật.
- HS trả lời: Vì nó gây tối nghĩa, khó hiểu
- HS đọc phần ghi nhớ.
II. Biệt ngữ XH:
- Khác với từ toàn dân, biệt ngữ XH chỉ được dùng trong một tầng lớp XH nhất định.
III. Sử dụng từ ngữ địa phương, biệt ngữ XH:
- Việc sử dụng từ địa phương và biệt ngữ XH phải phù hợp với tình huống giao tiếp. Trong thơ văn, tác giả có thể sử dụng một số từ ngữ thuộc hai tầng lớp này để tô đậm màu sắc địa phương.
Màu sắc tầng lớp XH của ngôn ngữ, tính cách nhân vật.
- Muốn tránh lạm dụng từ địa phương và biệt ngữ XH cần tìm hiểu các từ toàn dân có nghĩa tương ứng để sử dụng khi cần thiết.
Hoạt động 3: luyện tập Bài tập 1:
Tìm 1 số từ địa phương (kèm theo từ tòan dân tương ứng)
Bài tập 2: Tìm 1 số từ ngữ của tầng lớp HS hoặc của tầng lớp XH khác mà em biết và giải
-HS thực hiện.
-Hs thực hiện.
IV. Luyện tập.
1.Bài tập 1:
Tìm 1 số từ địa phương (kèm theo từ tòan dân tương ứng)
Mè: vừng
Heo: lợn
thích nghĩa của các từ ngữ đó (cho ví dụ minh họa)
Bài tập 3: Trường hợp giao tiếp:
-HS phát biểu:
+ Dùng từ địa phương: câu a +Không dùng từ địa phương:
b,c,d,e,g
Ngái: xa
Chộ: thấy
Chén: cái bát 2.Bài tập 2:
Tìm 1 số từ ngữ của tầng lớp HS hoặc của tầng lớp XH khác mà em biết và giải thích nghĩa của các từ ngữ đó (cho ví dụ minh họa)
a) Sao cậu hay học gạo thế?
(Học gạo: học thuộc lòng 1 chách máy móc)
b) Phải học đều, không nên họctủ mà nguy đấy (học tủ:
đóan mò 1 số bài nào đó để học thuộc lòng, không chú ý các bai khác)
c) hôm qua, tớ bị xơi gậy (gậy: điểm 1)
*Hoạt động 4:Củng cố- Dặn dò:
1. Củng cố:
- Thế nào là từ địa phương?
- Thế nào là từ biệt ngữ XH?
- Sử dụng từ địa phương và biệt ngữ XH như thế nào?
2. Dặn dò:
- Về nhà học bài, làm tiếp bài tập 4,5
- Chuẩn bị bài: Tóm tắt văn bản tự sự:
+ Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự
+Cách tóm tắt văn bản tự sự 3. Hướng dẫn tự học:
- Sưu tầm 1 số câu ca dao, hò, vè, thơ, văn có sử dụng từ địa phương và biệt ngữ xã hội.
- Đọc và sửa các lỗi do lạm dụng từ ngữ địa phương trong 1 số bài TLV của em và của bạn.
---