I-MỤC TIÊU BÀI DẠY:
Giuùp HS:
- Trang bị cho HS một số hiểu biết sơ giản về trật tự từ trong câu cụ thể là 2 nội dung:
+ Khả năng thay đổi trật tự từ
+ Hiệu quả diễn đạt của những trật tự từ khác nhau
- Hình thành ở HS ý thức lựa chọn trật tự từ trong nói, viết sao cho phù hợp với yêu cầu phản ánh thực tế và diễn tả tư tưởng, tình cảm cho bản thân.
- Rèn luyện kĩ năng dùng từ đặt câu.
II- CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
- ĐDDH: Bảng phụ, phiếu học tập … - Phương án tổ chức lớp: thảo luận
- Nội dung kiến thức ôn tập, chuẩn bị ở nhà: bài soạn III-TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:
1/ Ổn định tình hình lớp:
-Só soá.
-Chuẩn bị kiểm tra bài cũ.
2/ Kiểm tra bài cũ: (6’)
♦ Câu hỏi : Thế nào là lượt lời? Trong giao tiếp, chúng ta cần lưu ý điều gì?
♦ Trả lời : Lượt lời là 1 lần người tham gia hội thoại được nói. Khi giao tiếp, ta cần tôn trọng lượt lời của người khác mới đảm bảo lịch sự.
3/ Bài mới:
Giới thiệu bài mới: (1’)
Trong giao tiếp, có khi chỉ cần thay đổi vị trí các từ trong câu thì hiệu quả sẽ khác đi. Vậy ta nên lựa chọn thế nào cho hợp lý?
TL Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Kiến thức
27’ Hoạt động 1: I- Tìm hiểu:
Yêu cầu HS đọc đoạn văn sgk. HS đọc bài
Yêu cầu 2 dãy thi đua tìm cách HS 2 dãy bàn lần lượt tìm cách II- Bài học:
sắp xếp mới.
Thử thay đổi trật tự sắp xếp các từ trong câu sao cho nghĩa cơ bản của câu vẫn giữ nguyên?
sắp xếp mới. Có các cách xếp sau:
1.Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng… xái cũ
1/ Nhận xét chung:
GV ghi bảng; nhận xét, bổ sung và nêu các cách thay đổi trật tự từ thay đổi chủ ngữ, vị ngữ, bổ ngữ.
2.Cai lệ bằng giọng …xái cũ, gõ đầu roi xuống đất
3.Thét bằng giọng…xái cũ cai lệ gõ đầu roi xuống đất
4.Bằng giọng…. xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét
5.Bằng giọng…. xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.
6.Gõ đầu roi xuống đất, bằng….xái cũ, cai lệ thét.
Có nhiều cách sắp xếp từ, tại sao tác giả lại chọn cách sắp xếp aáy?
Gợiù:
Đặt từ “roi” ở đầu câu có dụng yù gì?
Liên kết câu này với câu trước
Đặt từ “thét” cuối câu có tác duùng gỡ?
Liên kết câu này với câu sau.
Đặt “gõ đầu roi xuống đất” ở đầu câu có tác dụng gì?
Nhấn mạnh sự hung hãn của teõn cai leọ.
Dựa vào các tác dụng trên, hãy xét hiệu quả diễn đạt của các câu được thay đổi? Bằng đánh dấu vào bảng kết quả sau.
Caâu Nhaán mạnh
Lieân keát câu trước
Lieân keát caâu sau
2 - + +
3 - + -
4 - - -
5 - - -
6 - - +
7 - - +
Từ bảng so sánh trên, em rút ra được kết luận gì cho việc lựa chọn trật tự từ?
GV toồng keỏt
Hoạt động 2: Tác dụng
Lựa chọn trật tự từ sao cho
hiệu quả diễn đạt cao nhất. Một câu có thể nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết) phải lựa chọn cách sắp xếp hợp lý nhất.
Yêu cầu HS đọc đoạn văn a, b (1). HS đọc 2/ Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ:
Việc sắp xếp trật tự từ ở các phần in đậm như trên thể hiện điều gì? (dựa theo một trật tự nào?)
HS thảo luận, trình bày
a) Các từ được sắp xếp theo trật tự trước sau của hành động.
c) Theo thứ tự các đồ vật mà nhân vật mang: cai lệ, mang roi, người nhà lý trưởng mang thước và dây thừng
-Thể hiện thứ tự các sự vật, hiện tượng:
thứ bậc quan trọng, thứ tự trước sau.
HS đọc -Nhấn mạnh đặc
điểm của sự vật, hiện tượng.
GV treo bảng phụ ghi câu: Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù hắn coi là thường.
Trật tự từ trong câu đã được sắp xếp để tạo ra hiệu quả gì?
-Lieân keát caâu trong văn bản
Yêu cầu HS đọc 3 đoạn văn (2)
Hãy so sánh tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ của các phần in đậm?
Đoạn a, tạo ra sự hài hòa về ngữ âm của lời nói. Khi đặt sóng đôi các cặp riêng chung:
làng với nước, mái nhà tranh với đồng lúa chín; Tạo sự cân đối hài hoà về thanh điệu: nhịp 2/2, luaân phieân BT- 4/4 tieáng B tieáng T luaân phieân.
-Đảm bảo sự hài hòa ngữ âm của lời nói.
Hãy chỉ một số tác dụng của cách sắp xếp trật tự từ?
7’ Hoạt động 3: Luyện tập III- Luyện tập:
Yêu cầu HS đọc đề bài tập HS đọc 1/Giải thích cách sắp
xếp trật tự từ của các cụm được in đậm.
Yêu cầu HS thảo luận và làm bài nhanh
HS thực hiện a) Thứ tự xuất hiện
của các nhân vật trong lịch sử
Yêu cầu 2 HS đại diện 2 nhóm
lên bảng trình bày HS trình bày bài b) Nhấn mạnh vẻ
đẹp của dân tộc Nhận xét, bổ sung.
GV tổng hợp ý kiến Đưa “hò ô” ra trước
tạo cảm giác kéo dài thể hiện sự mênh mang sông nước và bắt vần với câu trước c) Tạo sự liên kết với câu trước.
4/ Củng cố, hướng dẫn về nhà:
*Bài cũ: - Nắm được một số tác dụng của trật tự sắp xếp từ trong câu.
- Tập phân tích một số tác dụng của cách sắp xếp trật tự từ.
- Hoàn tất các bài tập vào vở
*Bài mới:Chuẩn bị cho bài: Luyện tập lựa chọn trật từ
-Tự nhắc lại những kiến thức về trật tự sắp xếp từ trong câu -Thực hiện tất cả các bài tập trong phần luyện tập
IV-RUÙT KINH NGHIEÄM, BOÅ SUNG
Ngày soạn: Tuần:29
Tieát :115