CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN
2.2. Khái quát về diễn ngôn review giải trí tiếng Việt trên mạng xã hội và
2.2.2. Vai trò của hashtag trong diễn ngôn review giải trí tiếng Việt trên mạng xã hội
2.2.2.1. Hashtag là một kí hiệu xã hội
Hashtag là một kí hiệu độc đáo, được định hình bởi biểu tượng "#" đứng trước một từ hoặc cụm từ không khoảng trắng. Từ góc độ kí hiệu học, hashtag trong diễn
ngôn review giải trí tiếng Việt vừa là một chỉ hiệu (index), vừa là một biểu tượng (symbol) - theo cách phân loại của Pierce ở mục 1.1 nêu trên.
Là một chỉ hiệu, hashtag chỉ dẫn người dùng đến nội dung liên quan, tạo thành một "địa chỉ" trực tuyến, nơi người dùng có thể tập trung tìm kiếm hoặc thảo luận về một vấn đề. Ví dụ, hashtag #ANoise của phim "A Noise" trên các nền tảng xã hội giúp tập trung các cuộc thảo luận và ý kiến về bộ phim này, từ đó tạo nên một cộng đồng người hâm mộ. Trong một môi trường thông tin khổng lồ như mạng xã hội, hashtag hoạt động như một "ngọn hải đăng," giúp người dùng tìm thấy nội dung liên quan nhanh chóng. Hashtag như #HealthyEating không chỉ là cách phân loại các bài viết về thực phẩm và dinh dưỡng mà còn giúp người dùng tìm thấy các công thức nấu ăn, mẹo ăn uống lành mạnh và chia sẻ kinh nghiệm về lối sống lành mạnh.
Là một biểu tượng, hashtag sẽ mang thông tin ngữ nghĩa cụ thể gắn với mối quan tâm của chủ thể tạo lập; gắn với giá trị nội dung (thông tin, cảm xúc, ý tưởng,...) mà cộng đồng trực tuyến cùng quan tâm. Với đặc điểm cấu trúc độc đáo này, hashtag là một "kênh chữ" đặc biệt với khả năng biến nội dung ngôn ngữ thành một đơn vị truy cập thông tin trên các nền tảng mạng xã hội.
2.2.2.2. Vai trò kí hiệu học xã hội của hashtag trong diễn ngôn review giải trí
Từ góc độ kí hiệu học xã hội, hashtag là một kí hiệu tham gia vào hoạt động tương tác xã hội; phản ánh và định hình các giá trị văn hóa, quyền lực và tư tưởng hệ.
Trước hết, hashtag trong diễn ngôn review giải trí cũng là một nguồn tài nguyên tạo nghĩa. Hashtag là công cụ để người dùng diễn đạt trải nghiệm, đồng thời định hướng ý nghĩa cho nội dung, thiết lập sợi dây liên kết chặt chẽ với những giá trị văn hóa xã hội trong hiện tại và quá khứ. Ví dụ: hashtag #VietnameseFood không chỉ đánh dấu nội dung liên quan đến ẩm thực Việt Nam mà còn biểu đạt sự gắn bó của người dùng với văn hóa ẩm thực Việt. Đằng sau hashtag của người sử dụng cụ thể, người phân tích diễn ngôn có thể nền tảng các giá trị văn hóa ẩm thực đa dạng, tinh tế và niềm tự hào dân tộc. Hashtag phản ánh những giá trị và quan điểm văn hóa xã hội.
Môt ví dụ khác như hashtag #localvn không chỉ đại diện cho các nội dung về văn hóa
và du lịch địa phương mà còn là biểu tượng của sự ủng hộ và tôn trọng cho các sản phẩm, dịch vụ địa phương. Qua đó, người dùng có thể tìm thấy sự đồng cảm, chia sẻ và kết nối với những người có cùng mối quan tâm về văn hóa địa phương. Hashtag không tồn tại độc lập mà luôn gắn liền với ngữ cảnh cụ thể, bao gồm sự kiện, xu hướng, hoặc tình hình xã hội tại thời điểm sử dụng. Hashtag không chỉ đơn thuần là các kí hiệu hay từ khóa, mà chúng còn đóng vai trò như những công cụ mạnh mẽ biểu đạt ý kiến, góc nhìn hay thông điệp trên mạng xã hội.
Hashtag trong diễn ngôn review giải trí cũng là một công cụ tương tác xã hội.
Nghĩa là những cá nhân có thể sử dụng hashtag để tìm kiếm, kết nối với cộng đồng có chung sự quan tâm. Ví dụ: Trong các sự kiện du lịch như lễ hội hoa Đà Lạt, các hashtag như #DalatFlowerFestival không chỉ giúp tổ chức thông tin mà còn tạo ra các diễn đàn thảo luận sôi động, kết nối người tham dự từ khắp nơi. Những hashtag này không chỉ là công cụ phân loại mà còn phản ánh sự quan tâm và tham gia của cộng đồng vào các sự kiện văn hóa lớn. Tương tự, trong du lịch, hashtag #VietnamTravel tập hợp các bài viết từ nhiều người dùng, chia sẻ những trải nghiệm cá nhân về các địa danh nổi tiếng hoặc ít được biết đến tại Việt Nam. Trong lĩnh vực phim ảnh, hashtag
#PhimViet đã tạo ra một không gian để người dùng chia sẻ những đánh giá, bài phê bình, hình ảnh hậu trường, hoặc trailer phim Việt Nam. Các diễn ngôn có hashtag không chỉ phục vụ mục đích thông tin mà còn phản ánh các mối quan tâm và mục tiêu cụ thể của cộng đồng người dùng. Hashtag giúp xây dựng những không gian thảo luận, chia sẻ và thậm chí thúc đẩy các phong trào xã hội lớn.
Hashtag trong diễn ngôn review giải trí còn là một kí hiệu liên văn bản, kết nối các nội dung khác nhau trên nhiều nền tảng, tạo nên một mạng lưới ý nghĩa rộng lớn.
Với vai trò là "điểm hội tụ," hashtag thể hiện đa dạng: Từ việc tập hợp nội dung (Từ nhiều người dùng khác nhau, bao gồm bài viết, hình ảnh, video, hoặc ý kiến cá nhân,... xoay quanh một chủ đề chung); đến việc tạo biến thể ngữ nghĩa của hashtag trong sử dụng (Hashtag mở rộng ý nghĩa ban đầu của chúng, phát triển theo những xu hướng mới; tái sử dụng trong các bối cảnh khác nhau, tạo ra những lớp nghĩa mới và mở rộng phạm vi ứng dụng của chúng).
Với những đặc điểm trên, hashtag trong diễn ngôn review giải trí có thể trở thành phương tiện thể hiện ý chí cộng đồng và định hình các trào lưu xã hội; nghĩa là mang đến những tác động, ảnh hưởng bao gồm tích cực và các tiêu cực ngược trở lại đối với các cấu trúc xã hội.
2.2.2.3. Vai trò kí hiệu học xã hội của hashtag trong bốn phạm vi giải trí Hashtag được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, với mỗi lĩnh vực có cách thể hiện và đặc điểm riêng. Trong khoá luận này, chúng tôi tập trung xem xét sự hiện diện của hashtag với vai trò là một bộ phận của diễn ngôn review giải trí trong các lĩnh vực gồm âm nhạc, phim ảnh, ẩm thực, du lịch.
Trong lĩnh vực âm nhạc, các diễn ngôn chủ yếu xoay quanh việc chia sẻ các nhạc phẩm, buổi biểu diễn, hoặc các câu chuyện hậu trường. Các hashtag như #Kpop,
#VPopMusic, hay #ConcertExperience thường được sử dụng để quảng bá bài hát, album mới hoặc chia sẻ cảm nhận về buổi trình diễn. Điều này không chỉ giúp lan tỏa thông tin mà còn tạo ra không gian cho người hâm mộ thảo luận và kết nối với nhau.
Ví dụ, hashtag #BTSARMY kết nối hàng triệu người hâm mộ trên toàn cầu, tạo nên một cộng đồng không chỉ chia sẻ về âm nhạc mà còn trao đổi về các giá trị văn hóa và xã hội. Những diễn ngôn này thường mang tính cộng đồng cao và tạo ra những hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng người yêu nhạc.
Trong lĩnh vực phim ảnh, các hashtag như #MovieNight, #MarvelFan, hoặc
#ReviewPhim thường được sử dụng để quảng bá phim mới, bình luận về nội dung hoặc thảo luận về các nhân vật và tình tiết nổi bật. Những diễn ngôn này giúp khán giả bày tỏ ý kiến và tham gia vào các cuộc thảo luận sâu rộng về các bộ phim yêu thích.
Đôi khi, các hashtag còn được sử dụng trong các chiến dịch nhằm thúc đẩy doanh thu hoặc kêu gọi tái sản xuất những bộ phim bom tấn. Chẳng hạn, hashtag #SaveLucifer đã giúp người hâm mộ vận động thành công việc tiếp tục sản xuất series phim
“Lucifer”. Những diễn ngôn trong lĩnh vực này thường rất phong phú và thu hút sự tham gia rộng rãi từ khán giả trên toàn thế giới.
Trong lĩnh vực ẩm thực, các hashtag như #Foodie, #AnCungTikTok, hay
#Recipe thu hút sự chú ý bằng việc chia sẻ công thức nấu ăn, đánh giá món ăn hoặc
trải nghiệm ẩm thực độc đáo. Những nội dung này thường mang tính thực tiễn, đánh vào tính hấp dẫn và cảm giác "thỏa mãn" về mặt thị giác hoặc vị giác khi xem. Điều này không chỉ kích thích người xem muốn trải nghiệm những món ăn đó mà còn tạo ra các cuộc thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm ẩm thực. Ví dụ, hashtag #Foodporn đã trở thành một trào lưu thu hút hàng triệu bài viết chia sẻ hình ảnh món ăn ngon, góp phần làm phong phú thêm diễn ngôn về ẩm thực trên mạng xã hội.
Trong lĩnh vực du lịch, các hashtag như #DuLichVietnam,
#BackpackingAdventures, hay #HiddenGems được sử dụng để chia sẻ hình ảnh và kinh nghiệm du lịch. Những hashtag này không chỉ là công cụ chia sẻ thông tin mà còn khơi gợi cảm hứng và kết nối những người có cùng đam mê khám phá. Các diễn ngôn trong lĩnh vực du lịch thường mang tính cá nhân cao, thể hiện qua các bài viết về hành trình, những địa điểm thú vị và trải nghiệm độc đáo. Những hashtag này cũng giúp người dùng tìm kiếm và khám phá những địa điểm mới một cách dễ dàng hơn, góp phần thúc đẩy ngành du lịch phát triển.
Nhìn chung, hashtag không chỉ là một kí hiệu đặc biệt mà còn là một công cụ giao tiếp mạnh mẽ, phản ánh và định hình các mối quan hệ xã hội trong thời đại số.
Bằng cách kết nối người dùng, tổ chức thông tin và tạo ra các mạng lưới liên văn bản, hashtag đã trở thành biểu tượng của sự tương tác và gắn bó trong môi trường mạng xã hội hiện đại. Sự phát triển và đa dạng hóa của hashtag tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc định hình cách thức giao tiếp và kết nối trên mạng xã hội.
Tiểu kết Chương 1
Chương 1 đã làm rõ cơ sở lí luận và khung phân tích lí thuyết để nghiên cứu hashtag như một hiện tượng ngôn ngữ và kí hiệu xã hội trong diễn ngôn mạng. Trước hết, tổng quan các nghiên cứu trước đây về ngôn ngữ mạng và hashtag cho thấy hashtag không chỉ là một công cụ tổ chức thông tin mà còn là một yếu tố giao tiếp mang tính biểu đạt cao. Các nghiên cứu đã chỉ ra tính linh hoạt, sáng tạo và khả năng thích nghi của hashtag trong các ngữ cảnh khác nhau, từ việc xây dựng cộng đồng đến truyền tải ý nghĩa văn hóa và xã hội.
Phần đầu tiên trình bày tổng quan nghiên cứu về ngôn ngữ mạng và hashtag.
Nghiên cứu về ngôn ngữ mạng đã làm rõ sự phát triển và đặc trưng của ngôn ngữ trong không gian số, bao gồm tính không chính thức, sáng tạo và đa phương tiện. Đối với hashtag, các nghiên cứu trước đây tập trung vào nguồn gốc, cấu trúc, và vai trò của nó trong việc tổ chức thông tin, tạo kết nối cộng đồng, cũng như biểu đạt ý nghĩa xã hội và văn hóa. Tổng quan này không chỉ giúp định vị nghiên cứu trong bối cảnh học thuật mà còn xác định những khoảng trống cần được tiếp tục khám phá.
Đáng chú ý hơn, chương 1 đã nhấn mạnh vai trò của hashtag như một kí hiệu xã hội trong diễn ngôn mạng xã hội. Hashtag không chỉ định vị thông tin mà còn định hình và duy trì các mối quan hệ giao tiếp trong cộng đồng trực tuyến. Từ khả năng biểu đạt ý nghĩa kinh nghiệm, thái độ liên nhân đến chức năng tổ chức văn bản, hashtag đã trở thành một công cụ mạnh mẽ giúp người dùng không chỉ truyền tải nội dung mà còn định hình diễn ngôn và tương tác xã hội một cách hiệu quả.
Nhìn chung, chương 1 đã làm sáng tỏ những khía cạnh lí thuyết quan trọng để phân tích hashtag trong diễn ngôn mạng xã hội, đồng thời xác định vị trí của hashtag như một công cụ ngôn ngữ và kí hiệu học xã hội đầy tiềm năng trong bối cảnh hiện đại.