BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI HỌ VÀ TÊN TRẦN HỒNG LÝ - TRẦN HỒNG LÝ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT QUẢN TRỊ KINH DOANH KHOÁ 2011 Hà Nội – Năm 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI - TRẦN HỒNG LÝ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NAM ĐỊNH Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS TRẦN VIỆT HÀ Hà Nội - Năm 2013 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU 1  CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP 7  1.1 Một số vấn đề thuế quản lý thuế 7  1.1.1 Khái niệm, đặc điểm vai trò thuế 7  1.1.1.1 Khái niệm: 7  1.1.1.2 Đặc điểm thuế: 7  1.1.2 Vai trò thuế kinh tế thị trường 8  1.1.3 Các yếu tố cấu thành sách thuế 8  1.1.4 Hệ thống sách thuế, phí, lệ phí 9  1.2 Thuế thu nhập doanh nghiệp 10  1.2.1 Khái niệm, đặc điểm nguyên tắc thiết lập thuế thu nhập doanh nghiệp 10  1.2.1.1 Khái niệm, mục đích thuế thu nhập doanh nghiệp 10  1.2.1.2 Đặc điểm thuế thu nhập doanh nghiệp 11  1.2.3 Vai trò thuế thu nhập doanh nghiệp 11  1.2.3.1 Thuế TNDN khoản thu quan trọng NSNN 11  1.2.3.2 Thuế TNDN công cụ quan trọng Nhà nước việc điều tiết vĩ mô kinh tế 11  1.2.3.3 Thuế TNDN công cụ Nhà nước thực sách công xã hội 12  1.3 Đối tượng phương pháp tính thuế thu nhập doanh nghiệp hành Việt Nam 13  1.3.1 Đối tượng nộp thuế 13  1.3.2 Thu nhập chịu thuế TNDN 13  1.3.3 Thu nhập miễn thuế 14  1.3.4 Các khoản chi trừ không trừ xác định thu nhập chịu thuế 14  1.3.5 Thuế suất 16  1.3.6 Phương pháp tính thuế TNDN thu nhập tính thuế thuế suất: 17  1.3.7 Ưu đãi miễn, giảm thuế 20  1.3.7.1 Khái niệm: 20  1.3.7.2 Đặc điểm ưu đãi thuế 20  1.3.7.3 Cơ chế áp dụng ưu đãi: 22  1.3.7.4 Phạm vi ưu đãi: 22  1.3.7.6 Điều kiện áp dụng ưu đãi thuế theo Luật thuế TNDN Việt Nam 25  1.3.7.7 Công cụ ưu đãi 26  1.3.8 Đăng ký thuế 28  1.3.8.1 Người nộp thuế thu nhập doanh nghệp: 28  Học viên: Trần Hồng Lý Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN 1.3.8.2 Kê khai thuế thu nhập doanh nghiệp 29  1.3.9 Nộp thuế thu nhập doanh nghiệp 39  1.3.9.1 Thời hạn nộp hồ sơ toán thuế năm: 39  1.3.9.2 Đồng tiền địa điểm nộp thuế 40  1.4 Quản lý thuế hệ thống sách thuế hành Việt Nam 40  1.4.1 Quản lý thuế 40  1.4.1.1 Khái niệm quản lý thuế 40  1.4.1.2 Quy trình quản lý thuế 40  1.4.2  Nội dung yêu cầu chủ yếu công tác quản lý thuế TNDN 41  1.4.2.1 Công tác kê khai kế toán thuế: 42  1.4.2.2 Công tác tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế: 43  1.4.2.3 Công tác quản lý nợ cưỡng chế nợ thuế: 43  1.4.2.4 Công tác tra, kiểm tra: 43  1.4.2.5 Ứng dụng tin học công tác quản lý thuế 44  1.4.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế 46  CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP TẠI CỤC THUẾ TỈNH NAM ĐỊNH 48  2.1 Giới thiệu cục thuế tỉnh nam Định 48  2.1.1 Lịch sử hình thành phát triển 48  2.1.2 Cơ cấu tổ chức Cục thuế tỉnh Nam Định 49  2.1.3 Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cấu tổ chức Cục thuế tỉnh Nam Định 52  2.1.3.1 Chức Cục thuế tỉnh Nam Định 52  2.1.3.2 Nhiệm vụ, quyền hạn Cục thuế tỉnh Nam Định 52  2.2 Thực trạng quản lý thuế tndn cục thuế tỉnh nam định 55  2.2.1 Thực trạng quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp Cục thuế tỉnh Nam Định 55  2.2.1.1 Công tác kê khai kế toán thuế 57  2.2.1.2 Công tác tuyên truyền hỗ trợ 60  2.2.1.3 Công tác thu nợ cưỡng chế nợ thuế 63  2.2.1.4 Công tác tra, kiểm tra thuế 65  2.2.1.5 Áp dụng công nghệ thông tin công tác quản lý thuế 69  2.2.2 Những yếu tố ảnh hưởng đến phương thức quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp Cục thuế tỉnh Nam Định 73  2.2.2.1 Những nhân tố ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ pháp luật thuế người nộp thuế 73  2.2.2.2 Những nhân tố ảnh hưởng đến phương thức quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp quan thuế 74  2.2.2.3 Những nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quản lý thuế TNDN 76  2.3 Đánh giá chương 2: 78  Học viên: Trần Hồng Lý Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN CHƯƠNG III: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHƯƠNG THỨC QUẢN LÝ THUẾ TNDN CHO CỤC THUẾ TỈNH NAM ĐỊNH 79  3.1 Những thuận lợi, khó khăn cục thuế tỉnh nam định trình quản lý thu thuế địa bàn 79  3.1.1 Những thuận lợi 79  3.1.2 Những khó khăn 80  3.1.2.1 Đối với quan quản lý thuế: 80  3.1.2.2 Đối với người nộp thuế: 81  3.2 Một số giải pháp hoàn thiện phương thức quản lý thuế TNDN cục thuế tỉnh nam định 82  3.2.1 Giải pháp 1: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế việc thực sách thuế 82  3.2.1.1 Căn 82  3.2.1.2 Nội dung giải pháp 84  3.2.1.3 Kết mong đợi 85  3.2.2 Giải pháp 2: Đội ngũ cán ngành thuế tỉnh Nam Định cần thay đổi lượng chất 85  3.2.2.1 Căn 85  3.2.2.2 Nội dung giải pháp 87  3.2.2.3 Kết mong đợi giải pháp 90  3.2.3 Giải pháp 3: Tăng cường vai trò ứng dụng công nghệ thông tin công tác quản lý thuế 90  3.2.3.1 Căn 90  3.2.3.2 Nội dung giải pháp 91  3.2.3.3 Kết mong đợi giải pháp 92  3.2.4 Ý kiến đề xuất: Hoàn thiện sách thuế TNDN theo hướng đơn giản, dễ hiểu, hợp lý 92  3.2.4.1 Căn 92  3.2.4.2 Nội dung giải pháp 93  3.2.4.3 Kết mong đợi giải pháp 94  KẾT LUẬN 95  DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 98  Học viên: Trần Hồng Lý Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN LỜI NÓI ĐẦU Hơn 20 năm Việt Nam thực sách đổi kinh tế, mở cửa hội nhập, hệ thống sách thuế cải cách hoàn thiện để đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước Cùng với phát triển kinh tế, vai trò quản lý vĩ mô Nhà nước ngày thể rõ nét Thông qua công cụ đắc lực mình, Nhà nước, Chính phủ thực thành công vai trò điều tiết hoạt động kinh tế giai đoạn phát triển Một công cụ sách thuế Không Việt Nam mà tất nước, sách thuế công cụ điều tiết vĩ mô quan trọng hiệu Chỉ thay đổi nhỏ sách thuế kéo theo thay đổi lớn hoạt động kinh tế, ảnh hưởng trực tiếp đến lĩnh vực đầu tư, sản xuất tiêu dùng Tác dụng hạn chế hay khuyến khích thuế hoạt động sản xuất – kinh doanh giới hạn giai đoạn, thời điểm Do vậy, đòi hỏi Nhà nước phải linh động việc ban hành, sửa đổi, bổ sung quy định thuế cho phù hợp với tình hình thực tế giai đoạn phát triển kinh tế Ở nước ta, thuế không nguồn thu chủ yếu Chính phủ mà phản ánh rõ nét đường lối, chủ trương Đảng, Nhà nước việc định hướng phát triển cho ngành nghề, lĩnh vực kinh tế Thông qua cácchính sách thuế, Nhà nước khuyến khích việc đầu tư, sản xuất tiêu dùng mặt hàng, ngành nghề, lĩnh vực trọng điểm ưu đãi, đồng thời, hạn chế đầu tư sản xuất ngành nghề Nhà nước chủ trương thu hẹp giai đoạn định Thuế sử dụng công cụ góp phần mang lại công xã hội, thu hẹp khoảng cách giàu – nghèo, điều tiết thu nhập từ khu vực có thu nhập cao để giải vấn đề người nghèo, hạn chế chênh lệch mức thu nhập tầng lớp Học viên: Trần Hồng Lý Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN nhân dân, thành phần kinh tế Nhờ giúp giảm thiểu vấn đề tiêu cực, hạn chế gia tăng tệ nạn xã hội trình phát triển kinh tế Một sắc thuế có sức ảnh hưởng mạnh mẽ thuế thu nhập thu nhập doanh nghiệp Luật thuế thu nhập doanh nghiệp ban hành góp phần tăng cường công tác kiểm soát, phân phối thu nhập điều tiết vĩ mô kinh tế * Tính cấp thiết đề tài Hiện nay, với phát triển toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế xu hướng khách quan Theo đó, hội nhập quốc tế thuế ngày rộng sâu nhằm khuyến khích đầu tư, tự hoá thương mại toàn giới Ngoài việc xây dựng hệ thống sách thuế tương thích, quản lý thuế phải cải cách đại hoá theo chuẩn mực QLT quốc tế nhằm tạo điều kiện thuận lợi để thu hút mạnh mẽ đầu tư nước vào Việt Nam khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam đầu tư nước ngoài, tạo môi trường thuận lợi đồng thuế để phát triển kinh tế – xã hội đất nước Số thu thuế TNDN ngày tăng chiếm tỷ trọng lớn tổng số thu NSNN biểu rõ rệt vai trò ảnh hưởng khu vực kinh tế Số thuế nộp NSNN thuế TNDN năm 2012 16.914 triệu đồng tăng 5.189 triệu đồng tương ứng 44,26% so với năm 2011 chiếm 50,6% tổng số thu NSNN nước Công tác quản lý thuế bước cải cách, đại hoá, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cán công chức thuế ngày nâng lên, kết thu ngân sách nhà nước năm sau cao năm trước Tuy nhiên theo đánh giá chung, công tác quản lý thuế doanh nghiệp bộc lộ số tồn Đó là: Chính sách thuế điểm quy định chưa chặt chẽ, tạo kẽ hở cho hành vi lợi dụng gian lận thuế; công tác quản lý thuế yếu chưa đáp ứng yêu cầu đại hóa; công tác bố trí xếp lực lượng Học viên: Trần Hồng Lý Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN cán công chức làm công tác tra, kiểm tra hạn chế mặt số lượng chất lượng nên việc phát hành vi vi phạm pháp luật thuế để ngăn chặn xử lý kịp thời ít, đặc biệt hành vi chuyển giá ảnh hưởng tới nguồn thu ngân sách Điều không xuất phát từ nhu cầu cần phải giải đề nghiệp vụ QLT mà từ cần thiết phải tăng cường QLT để thuế thực trở thành công cụ điều tiết vĩ mô kinh tế bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày sâu rộng Bên cạnh nhiệm vụ trị Cục Thuế Nam Định thực dự toán thu ngân sách đến năm 2015 đạt 2200-3200 tỷ, gấp gần lần năm 2012 điều kiện kinh tế tỉnh Nam Định chưa phát triển, chưa có nguồn thu lớn, nguồn thu ổn định nhiệm vụ nặng nề Cục thuế Nam Định Những yếu tố đặt yêu cầu cấp thiết đòi hỏi phải nâng cao hiệu quản lý thuế nói chung, hiệu quản lý thuế thuế thu nhập doanh nghiệp nói riêng nhằm tăng thu cho ngân sách nhà nước địa bàn tỉnh Nam Định Là công chức ngành thuế công tác Cục thuế Nam Định qua thực tế Chi cục phòng chức Cục thuế, có hội tìm hiểu thực trạng công tác quản lý thuế TNDN, chọn đề tài “Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập doanh nhgiệp địa bàn tỉnh Nam Định” * Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu tổng quát Vận dụng lý thuyết quy định Luật Quản lý thuế phân tích thực trạng, đề xuất giải pháp kiến nghị nhằm nâng cao hiệu công tác quản lý thuế doanh nghiệp có vốn đầu tư nước Mục tiêu cụ thể - Tổng hợp lý luận quản lý thuế Nhà nước thuế thu nhập doanh nghiệp Học viên: Trần Hồng Lý Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN - Phân tích thực trạng công tác quản lý thuế thuế thu nhập doanh nghiệp tỉnh Nam Định - Đề xuất số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế TNDN địa bàn tỉnh Nam Định Câu hỏi nghiên cứu Để đạt mục tiêu luận văn đặt ra, câu hỏi nghiên cứu nội dung tiếp cận, triển khai dựa cở sở lý luận logic khoa học Trong phạm vi đề tài câu hỏi nghiên cứu bao gồm: Công tác quản lý thuế thuế thu nhập doanh nghiệp nào? Các nhóm yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp? Quy trình quản lý thuế gồm khâu nào? Thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp tỉnh Nam Định nào? Những hạn chế công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp tỉnh Nam Định gì? Làm để hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp tỉnh Nam Định? * Đối tượng phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu đề tài: Lý thuyết thực tiễn công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp toàn ngành thuế - Phạm vi nghiên cứu đề tài: + Về không gian: Phạm vi nghiên cứu luận văn giới hạn lĩnh vực quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp tỉnh Nam Định Học viên: Trần Hồng Lý Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN + Về thời gian: Sử dụng số liệu thống kê phạm vi năm (2009-2012) đề giải pháp giai đoạn 2012-2015 * Phương pháp nghiên cứu: - Luận văn sử dụng kết hợp phương pháp định tính định lượng, tổng hợp, thống kê, so sánh,… để phân tích, đánh giá, bình luận - Nguồn liệu: Luận văn sử dụng số liệu thống kê, báo cáo Cục Thuế Nam Định, tài liệu nội ngành, ấn phẩm xuất (báo, tạp chí, internet, kết nghiên cứu số công trình có liên quan trước đó) * Dự kiến đóng góp luận văn Luận văn nêu lên thực trạng, đánh giá phân tích thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp tỉnh Nam Định Trên sở nêu giải pháp kiến nghị có tính khả thi nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp tỉnh Nam Định Là cán công chức ngành thuế Nam Định đồng thời học viên khoa Kinh tế & Quản lý thuộc Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, mong muốn đem kiến thức mà thầy cô truyền đạt áp dụng vào thực tế đơn vị nhằm mục đích hoàn thiện công tác quản lý thuế, thuế thu nhập thu nhập doanh nghiệp địa bàn tỉnh Nam Định Do chọn đề tài: “ Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập doanh nhgiệp địa bàn tỉnh Nam Định” làm luận văn thạc sĩ kinh tế Luận văn thực với mục đích nghiên cứu, đánh giá thực trạng quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp nguyên nhân từ đưa giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp địa bàn tỉnh Nam Định Đối tượng nghiên cứu đề tài vấn đề quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp địa bàn tỉnh Nam Định, sở đề xuất số giải pháp Học viên: Trần Hồng Lý Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN 3.2.1.2 Nội dung giải pháp Để phát huy vai trò sức mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ sách thuế phương thức quản lý thuế đại, hiệu quả, ngành thuế Nam Định cần thực công việc sau: - Kiện toàn máy tổ chức, lựa chọn người giỏi chuyên môn, nghiệp vụ, có kinh nghiệm thực tiễn, có đạo đức, tác phong giao tiếp với người nộp thuế tốt,… làm công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế Có đảm bảo sách thuế hướng dẫn, phổ biến cách nhanh chóng, xác, rõ ràng, dễ hiểu - Trang bị sở, vật chất, kỹ thuật đại, đầy đủ nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế, phù hợp với lĩnh vực, địa bàn cụ thể - Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật thuế thông qua phương tiện thông tin đại chúng tuyên truyền qua viết báo cụ thể như: + Xây dựng chuyên mục, chương trình đài phát thanh, đài truyền hình trung ương địa phương + Xây dựng panô, áp phích, băng rôn với nội dung ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, trang trí đẹp, bắt mắt + Tổ chức biên tập in ấn phẩm, tờ rơi tuyên truyền sách thuế Đặc biệt cần trọng tuyên truyền mạng Internet tạo lập website riêng ngành thuế Nam Định, + Đăng tải viết Báo điện tử,… mạng Internet kênh tuyên truyền thông tin tốn lại có hiệu cao - Tiến hành tổ chức Hội nghị tập huấn nhằm phổ biến sách thuế cho người nộp thuế như: Học viên: Trần Hồng Lý 84 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN +Thường xuyên tổ chức Hội nghị đối thoại với người nộp thuế nhằm giải đáp vướng mắc người nộp thuế trình thực thi sách, pháp luật thuế + Thành lập tổ hỗ trợ người nộp thuế quan thuế thường trực để hướng dẫn giải đáp vướng mắc người nộp thuế Cán thuộc tổ hỗ trợ phải người có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, hiểu biết rộng tất sắc thuế, có kinh nghiệm thực tiễn, có kỹ giao tiếp, ứng xử điềm đạm, hài hòa Ngoài ra, cán thuế phải luôn tự trau dồi kỹ năng, nghiệp vụ sẵn sàng hỗ trợ người nộp thuế họ yêu cầu, người phải trở thành tuyên truyền viên, hỗ trợ viên thuế - Phối hợp với Sở, Ban, Ngành xây dựng chương trình tuyên truyền sách, pháp luật thuế như: chương trình giáo dục pháp luật thuế học đường, xây dựng tủ sách pháp luật thuế thôn, xã, phường địa bàn để người dân tiếp cận gần với sách thuế,… 3.2.1.3 Kết mong đợi - Nâng cao nhận thức ý thức chấp hành sách, pháp luật thuế người nộp thuế, từ nâng cao hiệu công tác quản lý thu thuế quan thuế địa bàn - Nâng cao nhận thức đối tượng công dân việc thực nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước - Thiết lập mối quan hệ bền vững, tốt đẹp người nộp thuế quan thuế với mục tiêu “người nộp thuế quan thuế bạn đồng hành” 3.2.2 Giải pháp 2: Đội ngũ cán ngành thuế tỉnh Nam Định cần thay đổi lượng chất 3.2.2.1 Căn - Trong đề án tổ chức máy phát triển nguồn nhân lực ngành thuế giai đoạn 2011-2012 có nêu: Tỷ lệ cán có trình độ đại học trở lên đạt tối thiểu 85%; đổi cán theo trình độ, chuyên ngành đào tạo để áp Học viên: Trần Hồng Lý 85 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN dụng chế tuyển dụng phù hợp; đổi công tác đào tạo bồi dưỡng cán công chức thuế đảm bảo tính liên kết đào tạo, bồi dưỡng cán công chức với đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng kiến thức chuyên sâu theo chức năng, nhiệm vụ quản lý cho cán bộ, công chức thuế nhằm nâng cao chất lượng lực, trình độ cho cán ngành thuế Điều chỉnh dần cấu cán bộ, công chức phận quản lý thuế chức đảm bảo hiệu quả, phù hợp với nhiệm vụ quản lý thuế thông lệ quốc tế Xây dựng tiêu chuẩn cán bộ, công chức thuế lĩnh vực công tác gắn với mô tả công việc vị trí công việc để thực thi công việc đạt hiệu hơn, mang tính chuẩn hóa.” (Nguồn: Chiến lược cải cách hệ thuế thuế giai đoạn 2011-2020) - Vai trò đội ngũ cán hiệu hoạt động đơn vị kinh tế quốc dân - Thực trạng tình hình đội ngũ cán ngành thuế Nam Định Lực lượng cán công chức thuế thiếu số lượng, yếu trình độ chuyên môn nghiệp vụ Tuổi thọ trung bình cán ngành thuế tỉnh Nam Định cao gây khó khăn cho công tác đại hóa ngành thuế, việc ứng dụng công nghệ tin học trình quản lý thuế - Cán ngành thuế năm gần cải thiện đáng kể chất lượng đầu vào, việc nắm bắt sách pháp luật thuế, kiến thức khoa học thực sớm chiều Do cần phải có trình tích lũy thông qua hình thức đào tạo - Vì vậy, cần đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ cán ngành thuế cán liên quan yêu cầu cấp thiết Học viên: Trần Hồng Lý 86 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN 3.2.2.2 Nội dung giải pháp Vấn đề chất lượng nguồn nhân lực quản lý không vấn đề riêng ngành thuế Nam Định mà vấn đề ngành thuế nhiều địa phương khác nước Cán công chức đa số đào tạo làm việc theo chế cũ, có kinh nghiệm thực tiễn tuổi đời cao, khó khăn việc quản lý công nghệ tin học Lớp cán tuyển dụng đào tạo lại thiếu kinh nghiệm quản lý Để nâng cao chất lượng, đảm bảo đủ số lượng cán đáp ứng yêu cầu công việc, ngành thuế Nam Định nói riêng ngành thuế nước nói chung cần xây dựng sách nhân phù hợp, cụ thể là: - Tổ chức lớp tập huấn nghiệp vụ ngắn hạn, khóa đào tạo chuyên sâu quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp nhằm đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán công chức làm việc quan thuế, đảm bảo đáp ứng yêu cầu công việc - Xây dựng chế tuyển dụng nhân mới, công bằng, hiệu quả, đảm bảo thu hút người đủ trình độ, khả lực phù hợp với công việc tuyển dụng Để làm điều đó, thân lãnh đạo ngành thuế phải kiên noi gương việc chấm dứt chế tuyển dụng theo kiểu “con ông cháu cha”, chạy việc… Trang bị kiến thức chuyên môn kỹ làm việc cho cán phù hợp với nhu cầu tuyển dụng - Chọn lọc cán trẻ có lực, đào tạo đưa đào tạo bậc cao nhằm thiết lập nguồn cán đủ đức, đủ tài cho vị trí lãnh đạo then chốt ngành - Bổ nhiệm vị trí lãnh đạo phải dựa trình độ chuyên môn, lực quản lý, phẩm chất đạo đức người cán Cần loại bỏ tư tưởng bổ Học viên: Trần Hồng Lý 87 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN nhiệm theo kiểu “chạy chức chạy quyền” hay “ sống lâu lên lão làng” vốn tư tưởng tồn lâu quan quản lý nhà nước - Phân công lao động, điều chuyển công tác phải dựa lực cán công chức có phù hợp với yêu cầu, tính chất công việc hay không Cần tránh chủ nghĩa quan liêu, trù dập, thiếu khách quan phân công lao động - Thực chế đãi ngộ phù hợp hiệu thông qua sách tiền lương, tiền thưởng hợp lý, công bằng, chăm lo đến đời sống tinh thần cán công chức Đánh giá lực cán công chức để có chế độ đãi ngộ, định thưởng phạt xác, công nhằm khuyến khích người lao động công việc Không nên áp dụng sách đãi ngộ theo chủ nghĩa “bình quân”, chia người làm việc với người không làm việc Việc phân phối tiền thưởng ngành thuế dựa tiêu chí tiền lương tác dụng tạo động lực khuyến khích người lao động phát huy lực, nhiệt tình sức sáng tạo họ công việc - Tăng cường buổi giao lưu, học tập, trao đổi kinh nghiệm quản lý thuế quan thuế, từ cán công chức thuế rút học quản lý quý báu, làm hành trang để giải vướng mắc công tác quản lý thuế địa phương - Tăng cường công tác phối hợp với quan chức năng, đoàn thể… quyền địa phương như: Tham gia công tác tra liên ngành với sở ban ngành địa bàn tra doanh nghiệp * Nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác tra, kiểm tra thuế - Thực mô hình quản lý thuế theo chức chức tra, kiểm tra đóng vai trò quan trọng công tác quản lý thuế Để đảm bảo cho chế tự khai, tự nộp thuế hoạt động hiệu quả, chức tra, kiểm tra cần phải tăng cường trọng Mục tiêu hàng đầu Học viên: Trần Hồng Lý 88 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN tra, kiểm tra thuế đảm bảo thi hành pháp luật thuế nghiêm minh từ hai phía doanh nghiệp quan thuế, loại trừ biểu gian lận thuế tượng tiêu cực công chức ngành thuế Do để nâng cao hiệu, chất lượng công tác tra, kiểm tra thuế, cần phải hoàn thiện theo hướng: - Tăng cường thu thập thông tin để xây dựng sở liệu tập trung, thống toàn diện doanh nghiệp suốt trình hoạt động thực nghĩa vụ thuế Những thông tin doanh nghiệp gồm: thông tin đặc điểm, quy mô, kết SXKD, thông tin quan hệ với ngân hàng, thông tin vi phạm pháp luật thuế thông qua nhiều nguồn thông tin từ Sở tài chính, Bảo hiểm xã hội, Công an, Kiểm toán… - Xây dựng phần mềm hỗ trợ để lựa chọn đối tượng tra, kiểm tra dựa sở phân tích rủ ro thuế Tức chọn đối tượng tra, kiểm tra qua kết phân tích thông tin, nghiên cứu dấu hiệu vi phạm từ hệ thống sở liệu doanh nghiệp - Tăng cường lực lượng tra, kiểm tra thuế số lượng chất lượng Hệ thống tra kiểm tra thuế phải đủ mạnh để phát kịp thời hành vi gian lận thuế Xây dựng lực lượng tra, kiểm tra chiếm khoảng 30% tổng số cán thuế, có trình độ chuyên sâu thuế, kế toán tài chính, có kiến thức ngoại ngữ, tin học có phẩm chất đạo đức tốt - Xây dựng chuyên đề tra, tổ chức tổng kết, đánh giá kết tra theo chuyên đề phổ biến kinh nghiệm công tác tra Xây dựng tài liệu hướng dẫn kỹ tra theo chuyên ngành cho cán tra, kiểm tra thuế - Công bố kịp thời rộng rãi kết tra, kiểm tra để doanh nghiệp thấy tính nghiêm minh pháp luật, khả khó che dấu hành vi vi phạm pháp luật thuế Học viên: Trần Hồng Lý 89 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN 3.2.2.3 Kết mong đợi giải pháp - Nâng cao chất lượng cán ngành thuế Nam Định, đảm bảo đủ số lượng cán công chức thuế đáp ứng yêu cầu công việc - Thu hút nhân tài cán quản lý có lực, kinh nghiệm, trình độ chuyên môn, từ thực tốt chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước lĩnh vực thuế quan thuế - Tạo môi trường làm việc bình đẳng, khách quan, khuyến khích cán công chức thuế phát huy sáng tạo, độc lập công việc giao - Tăng cường công tác tra giúp cho cán công nhân viên ngành thuế có thêm nhiều kinh nghiệm, nghiệp vụ công tác tra, kiểm tra Đồng thời rõ tình, theo sát tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp Giúp cho doanh nghiệp hiểu sách thuế, chấp hành quy định pháp luật thuế tránh hành vi phi phạm pháp luật 3.2.3 Giải pháp 3: Tăng cường vai trò ứng dụng công nghệ thông tin công tác quản lý thuế 3.2.3.1 Căn Công nghệ thông tin ngày thể vai trò sức mạnh công tác quản lý hoạt động kinh tế, xã hội, có quản lý thuế Cục thuế Nam Định xây dựng chương trình, kế hoạch triển khai nhiều ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu công tác quản lý thuế như: Lắp đặt hệ thống máy chủ, hệ thống mạng, hệ thống truyền tin văn phòng Cục thuế Chi cục; Triển khai ứng dụng QLT(quản lý thuế), TINC(tra cứu thông tin người nộp thuế cấp Cục),TINCC (tra cứu thông tin người nộp thuế cấp Chi cục), QLN(quản lý nợ)….Tuy nhiên ứng dụng nghệ thông tin chưa thực cao, không đồng gây khó khăn định cho người sử dụng Học viên: Trần Hồng Lý 90 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN Do việc xây dựng hệ thống tin học đại, khoa học, hiệu quả, thống trở thành đòi hỏi cấp thiết công tác quản lý thuế thời gian tới giúp quan thuế tiết kiệm thời gian, nguồn nhân lực, chi phí, nâng cao hiệu quản lý thuế; Đảm bảo xác, thống số liệu phận nội quan thuế; Thuận tiện, nhanh chóng tra cứu, lưu trữ xử lý thông tin người nộp thuế, tình trạng nộp thuế, nợ đọng thuế,… 3.2.3.2 Nội dung giải pháp Để tăng cường vai trò ứng dụng công nghệ thông tin nhằm bước đại hóa công tác quản lý thuế quan thuế, ngành thuế phải quan tâm, trọng triển khai vấn đề sau: - Hoàn thiện, nâng cấp phần mềm ứng dụng sử dụng quan thuế đảm bảo phù hợp với sách thuế hành, dễ sử dụng, bao quát hầu hết trường hợp phát sinh trình quản lý thuế thuận lợi việc khai thác liệu chung phận khác - Các phần mềm hỗ trợ doanh nghiệp sử dụng phải thường xuyên nâng cấp kịp thời với thay đổi sách thuế, phải thiết kế đơn giản, dễ cài đặt sử dụng, phù hợp với điều kiện nhiều loại hình doanh nghiệp Cơ quan thuế phải triển khai tổ chức tập huấn, hướng dẫn cho người nộp thuế tiếp cận sử dụng thành thạo phần mềm hỗ trợ phiên nâng cấp phần mềm hỗ trợ sử dụng Thành lập tổ hỗ trợ, đường dây nóng để giải đáp vướng mắc người nộp thuế trình sử dụng phần mềm ứng dụng - Thiết kế triển khai phần mềm ứng dụng cho số phận quan thuế phần mềm quản lý người phụ thuộc phận quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp, phần mềm giải đáp vướng mắc cho người nộp thuế phận tuyên truyền hỗ trợ,… - Hiện nay, phần mềm ứng dụng nội quan thuế kết nối mặt số liệu với kho liệu chung phần mềm Quản lý thuế Học viên: Trần Hồng Lý 91 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN (QLT) Tuy nhiên, kết nối thực phạm vi địa bàn quản lý quan thuế, chưa có kết nối liệu quan thuế cấp, quan thuế địa phương khác Việc đối chiếu, báo cáo số liệu quan thuế thực thủ công theo đường công văn dẫn đến chậm trễ xử lý công việc, xảy thất lạc công văn trình vận chuyển… Để nâng cao hiệu công tác quản lý thuế quan thuế, Tổng cục thuế nên xây dựng hệ thống tin học đại, khoa học với hệ thống sở liệu tập trung thống toàn ngành 3.2.3.3 Kết mong đợi giải pháp - Công nghệ thông tin ứng dụng tất khâu, lĩnh vực quản lý thuế - Các phần mềm ứng dụng đáp ứng yêu cầu quản lý, dễ sử dụng, thuận tiện việc kiểm tra, lưu trữ, xử lý thông tin - Tạo môi trường làm việc đại, khoa học, hiệu quả, phù hợp với phát triển kinh tế 3.2.4 Ý kiến đề xuất: Hoàn thiện sách thuế TNDN theo hướng đơn giản, dễ hiểu, hợp lý 3.2.4.1 Căn Chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp xây dựng sở phát triển, đổi Bản thân nhà làm luật chưa lường hết tình huống, trường hợp bất hợp lý phát sinh thực tiễn quản lý thuế chưa có tính ổn định, phải sửa đổi bổ sung nhiều, điều tạo điều kiện cho hành vi trái pháp luật gia tăng doanh nghiệp không nắm bắt kịp thời lợi dụng thay đổi sách để thực hành vi gian lận Chính sách thuế lồng ghép nhiều sách xã hội, nhiều mức miễn, giảm thuế làm hạn chế tính trung lập, không đảm bảo công doanh nghiệp Khi có sách miễn giảm, gia hạn thuế TNDN Cục thuế tỉnh Nam Định văn hướng dẫn người nộp thuế xác định đối tượng hưởng miễn giảm, gia hạn theo quy định Tuy Học viên: Trần Hồng Lý 92 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN nhiên sách chồng chéo, quy định cụ thể dẫn đến người nộp thuế xác định không đồi tượng… Hiện việc cấp mã số thuế cho DN có vốn ĐTNN Nam Định gặp số khó khăn việc quản lý đối tượng hoạt động kinh doanh Việt Nam không theo Luật đầu tư nước ngoài, chủ yếu nhà thầu không tự giác thực đăng ký thuế Mặt khác, việc đối chiếu DN cấp giấy phép đầu tư với DN chưa đến làm thủ tục đăng ký thuế quan thuế số nhỏ thực thủ công nên gây hạn chế việc phát hiện, xử lý vi phạm mà chủ yếu kê khai chậm, kê khai thiếu thông tin đăng ký thuế Các doanh nghiệp hưởng ưu đãi khu công nghiệp Hoà Xá huyện Nghĩa Hưng, Hải Hậu, Giao Thuỷ, Xuân Trường thuộc địa bàn kinh tế khoá khăn hệ thống sách thuế nhiều mức thuế suất, quy định đối tượng hưởng ưu đãi không rõ ràng cụ thể nên chưa thúc đẩy mạnh mẽ chuyển dịch cấu kinh tế, chuyên môn hoá hợp tác hoá SXKD Vì lý nên khẳng định vấn đề hoàn thiện hệ thống pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp theo hướng đơn giản, dễ hiểu, hợp lý sát với thực tế hoạt động sản xuất doanh nghiệp cần thiết để nâng cao chất lượng, hiệu công tác quản lý, thực sách thuế địa bàn tỉnh Nam Định nói riêng, phạm vi nước nói chung 3.2.4.2 Nội dung giải pháp - Ổn định sách thuế hạn chế sửa đổi bổ sung nhiều, điều tạo điều kiện cho doanh nghiệp tránh vi phạm không đáng có không bắt kịp với thay đổi quy định chấp hành pháp luật thuế nới chung thuế TNDN nói riêng - Quy định quy định rõ điều kiện hưởng ưu đãi, đối tượng hưởng ưu đãi Tránh xác định không đối tượng hưởng ưu đãi Thuận tiện cho việc xác định ưu đãi người nộp thuế Học viên: Trần Hồng Lý 93 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN - Quy định khung cho việc xây dựng định mực nguyên vật liệu theo ngành nghề sản xuất kinh doanh, quy định theo vùng miền để có sở pháp lý cho việc xác định chi phí hợp lý hợp lệ như: Xây dựng định mức tiêu hao cho ngành gạch theo vùng đồng bằng, vùng cao; Định mức xăng dầu vận chuyển vùng đồng bằng, vùng cao; Định mức tiêu hao máy móc theo ngành … Xây dựng khung giá để làm sở pháp lý chống chuyển giá DN đầu tư nước ngoài, ngành SXKD ôtô xe máy … 3.2.4.3 Kết mong đợi giải pháp Với việc hoàn chỉnh sách thuế thu nhập doanh nghiệp trên, kỳ vọng thời gian tới, công tác quản lý thu thuế thu nhập doanh nghiệp địa bàn Nam Định nói riêng phạm vi nước nói chung có cải thiện rõ nét, cụ thể như: - Chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp ngày hoàn chỉnh, rõ ràng, hợp lý ìa sát với thực tế, tạo điều kiện nâng cao hiệu công tác quản lý công tác thu thuế địa bàn - Khuyến khích người nộp thuế tự giác tuân thủ pháp luật thuế, giảm thiểu thời gian, công sức cho người nộp thuế việc thực thủ tục hành thuế - Giảm sức ép trình thực thi sách pháp luật thuế, phát huy hiệu quản lý lực chuyên môn nghiệp vụ lực lượng cán ngành thuế tỉnh Nam Định nói riêng phạm vi nước nói chung Học viên: Trần Hồng Lý 94 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN KẾT LUẬN Thuế nguồn thu chủ yếu Ngân sách Nhà nước (với tỷ lệ chiếm khoảng 97%) nên việc ban hành sách thuế quản lý có hiệu nguồn thu từ thuế vấn đề quan tâm hàng đầu quốc gia Mỗi sắc thuế hướng tới đối tượng nộp thuế khác nhau, thuế thu nhập doanh nghiệp sắc thuế có phạm vi tác động lớn Tỷ lệ đóng góp thuế thu nhập doanh nghiệp Việt Nam chiếm khoảng 50,6% tổng thu Ngân sách Nhà nước lại coi nguồn thu triển vọng tương lai Trên sở hệ thống tri thức khoa học kết hợp với thực tiễn chương trình đào tạo cử nhân quản lý kinh tế Đại Học Bách Khoa Hà Nội Bằng phương pháp phân tích sở tư kinh tế Tôi thấy vai trò việc quản lý thuế, quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp hiệu vô to lớn Nó yếu tố để phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa củng cố tính vững cho nguồn thu ngân sách Nhà nước Chính vậy, cần thiết phải xây dựng hệ thống sách thuế thu nhập doanh nghiệp phù hợp phương thức quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp thực hiệu Luận văn: “ Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập doanh nhgiệp địa bàn tỉnh Nam Định” đề cập đến lĩnh vực rộng, đòi hỏi học viên phải có kiến thức tổng quát cao, thời gian nghiên cứu sâu, tham khảo nhiều tài liệu thông tin liên quan Mặc dù cố gắng nghiên cứu đề tài cách nghiêm túc nhằm có kết tốt đề tài mới, thân chưa có nhiều trải nghiệm thực tế nên luận văn không tránh khỏi có thiếu sót khiếm khuyết, kính mong góp ý thầy cô giáo, chuyên gia, đồng nghiệp bạn đọc Tôi xin chân thành cám ơn Học viên: Trần Hồng Lý 95 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN TÓM TẮT LUẬN VĂN ***** Đề tài: Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập doanh nhgiệp địa bàn tỉnh Nam Định Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Học viên: Trần Hồng Lý Người hướng dẫn: TS Trần Việt Hà Tính cấp thiết đề tài Số thu từ thuế hàng năm cao hay thấp chủ yếu phụ thuộc vào việc quản lý thuế, để tăng số thu cho Ngân sách nhà nước cách khác phải hoàn thiện phương thức quản lý thuế Cục thuế Nam Định đơn vị trực thuộc Tổng cục thuế, thực chức quản lý thu thuế, phí, lệ phí địa bàn tỉnh Nam Định Mặc dù số thu Cục thuế năm đạt vượt mức dự toán giao so với Cục thuế địa phương khác tốc độ tăng Cục thuế tỉnh Nam Định không cao, chưa tương xứng với tiềm có đơn vị Một nguyên nhân quan trọng tình trạng quản lý thuế, thuế thu nhập doanh nghiệp chưa thực hiệu quả, bỏ sót nhiều đối tượng nộp thuế Để nâng cao tốc độ tăng số thu Cục thuế năm tới nhằm đưa Cục thuế tỉnh Nam Định nhanh chóng gia nhập câu lạc 1000 tỷ, cần thiết phải hoàn thiện phương thức quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đơn vị Nội dung luận văn Trên sở nghiên cứu lý thuyết quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp, phương pháp đánh giá thực trạng quản lý thuế thu nhập danh nghiệp giải pháp cần thực để hoàn thiện phương thức quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp, tập trung nghiên cứu đánh giá thực trạng quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp Cục thuế tỉnh Nam Định Học viên: Trần Hồng Lý 96 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN Từ kết thu được, luận mang tính thực tế có sở khoa học, đưa số giải pháp cụ thể có tính khả thi cao mà thực tốt hoàn thiện phương thức quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp Cục thuế tỉnh Nam Định Các giải pháp đề xuất nhằm hoàn thiện phương thức quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp Cục thuế tỉnh Nam Định là: - Giải pháp 1: Hoàn thiện sách thuế TNDN theo hướng đơn giản, dễ hiểu, hợp lý - Giải pháp 2: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế việc thực sách thuế - Giải pháp 3: Đội ngũ cán ngành thuế tỉnh Nam Định cần thay đổi lượng chất - Giải pháp 4: Tăng cường vai trò ứng dụng công nghệ thông tin công tác quản lý thuế Học viên: Trần Hồng Lý 97 Lớp CH QTKD 2010 – 2012 Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh Trường ĐHBKHN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp số 14/2008/QH12 ngày 3/6/2008 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XII kỳ họp thứ Nghị định số 124/2008/NĐ-CP ngày 11/12/2008 Chính phủ quy định chi tiết số điều Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp Nghị định số 122/2008/NĐ-CP ngày 27/12/2011 Chính phủ sửa đổi, bổ sung số điều Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp Thông tư số 130/2008/TT-BTC ngày 26/12/2008 Bộ Tài hướng dẫn thi hành số điều Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp hướng dẫn thi hành Nghị định số 124/2008/NĐ-CP ngày 11/12/2008 Chính phủ quy định chi tiết số điều Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp Luật Quản lý thuế văn hướng dẫn thi hành – Tạp chí thuế nhà nước - Nhà xuất tài chính, tháng 7- 2007 Quy trình kê khai, miễn giảm, hoàn, kiểm tra quản lý nợ thuế - Tạp chí thuế nhà nước - Nhà xuất tài chính, tháng 6- 2008 Học viện tài - Giáo trình nghiệp vụ thuế – Chủ biên TS: Nguyễn Liên, Nguyễn Văn Hiệu - Nhà xuất tài chính, năm 2005 Tài liệu bồi dưỡng kiến thức thuế chuyên sâu cho cán công chức hệ thống thuế nhà nước - Bộ tài Cục thuế Nam Định – 15 năm xây dựng trưởng thành 1990 – 2005 10 Tạp chí thuế Nhà nước 11 Một số trang báo điện tử: www.gdt.gov.vn, www.google.com.vn, www.mof.gov.vn, www.vietbao.com.vn, Học viên: Trần Hồng Lý 98 Lớp CH QTKD 2010 – 2012