CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ NHÂN SỰ NƯỚC NGOÀI TRONG CÁC CÔNG TY ĐA QUỐC
3.3. Kết quả nghiên cứu về các yếu tố môi trường tác động đến hoạt động quản trị nhân sự trong các công ty đa quốc gia tại Việt Nam
3.3.3. Về môi trường kinh tế và các dịch vụ hỗ trợ
Việt Nam là quốc gia thu hút FDI rất lớn hiện nay, là một trong những quốc gia có nền kinh tế năng động nhất thế giới, tốc độ tăng trưởng GDP được dự đoán từ 6% đến 7% từ năm 2016 đến 2018 (Báo cáo PWC, tr.10) Điều này làm cho Việt Nam trở thành một quốc gia mang lại cơ hội việc làm rất lớn, và là quốc gia châu Á đang thu hút nhiều người nước ngoài.
Chi phí cuộc sống tại Việt Nam được đánh giá khá là thấp so với các nước trong khu vực châu Á. Theo báo cáo của HSBC (2014, tr. 6), 58% số người nước ngoài tham gia cho rằng với mức chi phí thấp tại Việt Nam, họ khá thoải mái về vấn đề chi tiêu. Báo cáo của HSBC năm 2017 về điểm đến thu hút người nước ngoài, Việt Nam đạt được số điểm cao đối với các đánh giá từ người nước ngoài về lợi ích từ chế độ đãi ngộ mà họ có được cao hơn quốc gia khác (77%), về điều kiện làm việc cân bằng giữa cuộc sống và công việc (57%), và cơ hội có được việc làm tương đối cao (52%)
Các ý kiến trả lời phỏng vấn trong nghiên cứu cũng thể hiện quan điểm chung giống như những đánh giá từ báo cáo của HSBC được tóm tắt ở trên. Theo các chuyên gia, ở Việt Nam, họ có được điều kiện sống tốt về nhà ở, về tiện nghi, phương tiện đi lại, điều kiện làm việc, sự hỗ trợ thậm chí tốt hơn khi họ làm việc ở
tại đất nước của mình. Do mức chi phí rẻ nên nhân sự có thể tiết kiệm được nhiều hơn.
Chuyên gia người Hàn và Nhật cho biết, chi phí cho các tiện ích và dịch vụ giải trí và thể thao tại Việt Nam rất hợp lý, các dịch vụ đi kèm rất chuyên nghiệp và ở chất lượng tốt. Họ lấy ví dụ về môn thể thao đánh golf, và cho biết ở nước họ với dịch vụ tương tự chi phí sẽ cao hơn nhiều so ở Việt Nam.
Về sự các dịch vụ hỗ trợ, điều làm các chuyên gia nước ngoài đánh giá cao đó là sự hỗ trợ của công ty nơi họ đến làm việc và của các nhân sự người Việt Nam trong giải quyết các vấn đề phát sinh, các thủ tục, giấy tờ, thậm chí là những vấn đề cá nhân không liên quan đến công việc, ngoài thời gian quy định. Họ cho rằng, sự nhiệt tình này tạo nên một đặc trưng văn hoá riêng cho người Việt Nam và rất ấn tượng về điều đó.
Tuy nhiên, riêng nhóm chuyên gia nước ngoài được tuyển dụng ở Việt Nam, những người đã từng phải tự giải quyết các thủ tục giấy tờ khi họ đến Việt Nam theo dạng làm việc tự do, trước khi được tuyển dụng, lại cho rằng, họ đã từng gặp nhiều khó khăn đặc biệt khi phải giải quyết các vấn đề liên quan đến giấy tờ, thủ tục khi làm việc với các cơ quan hành chính của Việt Nam, phần lớn sự khó khăn do khác biệt về ngôn ngữ và sự thiếu kinh nghiệm, hiểu biết về quy trình, thủ tục áp dụng tại nước sở tại, những tệ nạn tham nhũng hành chính. Theo họ, với sự giúp đỡ của công ty và các nhân viên người bản địa, những khó khăn này sẽ trở nên đơn giản hơn.
Một lý do nữa, theo các chuyên gia, khiến họ muốn đến và tiếp tục làm việc ở Việt Nam đó là sự sẵn có của các dịch vụ hỗ trợ như trường học, bệnh viện, chăm sóc y tế tại Việt Nam với chất lượng ngày càng được nâng cao. Tại Việt Nam, có hệ thống các trường quốc tế thuận tiện cho con em của chuyên gia nước ngoài theo học, hệ thống các bệnh viện và phòng khám quốc tế đạt tiêu chuẩn. Riêng đối với các chuyên gia người Nhật có gia đình đi cùng, họ thấy hài lòng vì tại Việt Nam có hệ thống trường quốc tế Nhật Bản, nơi con của họ có thể sang học và khi quay trở về Nhật sẽ được chấp nhận vào học tại bất kỳ trường nào của Nhật mà không gặp
khó khăn gì vì ngôn ngữ giảng dạy là tiếng Nhật và tiếng Anh, và chương trình đào tạo theo chương trình giáo dục của Nhật Bản.
Những vấn đề không nhận được sự đánh giá tốt từ nhóm chuyên gia này là vấn đề liên quan đến an toàn thực phẩm, tình trạng giao thông và ô nhiễm mỗi trường càng tăng ở Việt Nam, các vấn đề về tệ nạn và thủ tục hành chính, giấy tờ. Các chuyên gia đều tỏ sự quan ngại và lo lắng, đặc biệt là vấn đề về môi trường, mức độ ô nhiễm đô thị, nông thôn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ và đời sống của tất cả mọi người. Các chuyên gia cũng cho biết, do đặc điểm, điều kiện đường xá và giao thông ở Việt Nam tiềm ẩn rủi ro cao, không an toàn, nên tất cả họ đều được cung cấp phương tiện đi lại làm việc đầy đủ, có lái xe đưa đón đi lại, điều kiện này này nhiều chuyên gia khi làm việc tại quốc gia của họ không có được vì phải tự chủ động các phương tiện để đến nơi làm việc (các chuyên gia Nhật nói rằng, họ chủ yếu phải đi lại bằng phương tiện công cộng, tàu điện khi làm việc tại Nhật). Mặc dù các câu trả lời phỏng vấn của các chuyên gia về những khó khăn trong giao thông, đi lại khi làm việc và sinh sống ở Việt Nam, ngoài tắc đường, chủ yếu là sự thuận lợi, nhưng họ vẫn cho rằng giao thông tại Việt Nam là một vấn đề cần được quan tâm. Nhiều người trong số họ chưa bao giờ dám thử sử dụng phương tiện công cộng để đi lại ở Việt Nam, trừ dịch vụ taxi.
Dựa theo những phân tích, có thể khẳng định, môi trường văn hoá ở Việt Nam không tạo ra những rào cản hay khó khăn đặc biệt nào cho nhân sự nước ngoài . Dữ liệu phỏng vấn chưa ghi nhận hiện tượng sốc văn hoá khi đến làm việc tại Việt Nam, kể cả những chuyên gia lần đầu đến làm việc tại đây. Không có trường hợp nào kết thúc nhiệm kỳ về nước trước thời hạn do những khó khăn từ yếu tố văn hóa, kể cả những trường hợp có gia đình đi cùng. Trong nhóm chuyên gia trả lời phỏng vấn chỉ chỉ có một số nhân sự nước ngoài được tuyển dụng tại Việt Nam là có những tìm hiểu trước đủ lâu và trải nghiệm văn hoá Việt Nam trước khi chính thức làm việc, các chuyên gia còn lại nói rằng họ không được đào tạo trước khi sang, hoặc chưa tìm hiểu sâu về môi trường văn hoá của Việt Nam, nhưng với kinh nghiệm làm việc tại nước ngoài và hiểu biết về khác biệt văn hoá tích luỹ được trong quá trình làm việc chính là yếu tố giúp họ thích nghi và bắt đầu làm việc được ngay khi nhận nhiệm vụ. Một chút những khó khăn phát sinh về bất đồng ngôn ngữ,
về một số tác phong làm việc như như vấn đề giờ giấc, hay một số khó khăn về giao thông đi lại khi làm việc tại nước ngoài là đương nhiên sẽ gặp do khác biệt môi trường quốc gia mà bất kỳ chuyên gia nào cũng phải gặp phải dù ít hay nhiều. 31 chuyên gia tham gia trả lời phỏng vấn cho biết họ muốn tiếp tục làm việc tại Việt Nam sau khi kết thúc nhiệm kỳ. 20 chuyên gia còn lại nói họ muốn đến một quốc gia khác, không phải vì họ không thích Việt Nam mà vì họ muốn có những trải nghiệm mới trong công việc và cuộc sống, hoặc gia đình của họ không đi cùng nên họ muốn về nước. Những lý do làm cho môi trường quốc gia Việt Nam trở thành một môi trường làm việt hấp dẫn thu hút chuyên gia nước ngoài, có thể tóm lại như sau:
- Môi trường văn hoá dễ thích nghi, không có nhiều rào cản đặc biệt về các vấn đề tôn giáo, ngôn ngữ, tập quán làm việc.
- Môi trường chính trị ổn định, an toàn.
- Mức độ thuận lợi trong cuộc sống về các điều kiện và chi tiêu - Vị thế xã hội của nhân sự được nâng cao
- Môi trường làm việc thoải mái, ít áp lực hơn.
- Sự hỗ trợ tốt của công ty và đồng nghiệp Việt Nam.