Chơng V. Nớc đại việt ở các thế kỷ xvi - xviii
Tiết 55 IV- Tây Sơn đánh tan quân Thanh
A, Mục tiêu bài học : - Kiến thức :
+ Tài thao lợc quân sự của Qtrung và danh tớng Ngô Thì Nhậm.
+ Những sự kiện lớn trong chiến dịch đại phá quân Thanh- Đặc biệt là trận Ngọc Hồi - Đống Đa xuân Kỉ Dậu 1789.
-T tởng : GD lòng yêu nớc và tự hào về trang sử vẻ vang của dân tộc ta trong cuộc
đại phá quân Thanh xâm lợc.
Cảm phục thiên tài quân sự của Quang Trung.
-Kĩ năng : Rèn luyện kĩ năng sử dụng bản đồ.
B, Ph ơng tiện dạy học :
+ Lợc đồ : Tây Sơn khởi nghĩa và chống xâm lợc.
+ ,, : Trận Ngọc Hồi - Đống Đa C, Hoạt động dạy học :
1, ổn định lớp :
2, Kiểm tra bài cũ : ? Tóm tắt tiến trình cuộc K/n Tây Sơn từ 1783-1788 ? 3, Bài mới :
Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt
? Sau khi Nguyễn Huệ thu phục đợc Bắc Hà, vua Lê Chiêu Thống có hành
động gì ?
? Nhà Thanh có bỏ qua cơ hội này không ?
- GV : Năm 1788, nhà Thanh cử Tôn Sỹ
1, Quân Thanh xâm l ợc n ớc ta : a, Hoàn cảnh :
- Lê Chiêu Thống sang cầu cứu nhà Thanh.
Nghị đem 29 vạn quân tiến vào nớc ta.
- Sử dụng lợc đồ chỉ các hớng tiến quân của quân Thanh vào nớc ta :
+ Đạo 1 : do Tôn Sỹ Nghị chỉ huy từ Quảng Tây qua Lạng Sơn tiến vào.
+ Đạo2 : Theo đờng Cao Bằng do Sầm Nghi Đống chỉ huy.
+ Đạo 3 : Theo đờng Tuyên Quang.
+ Đạo 4 : Theo đờng Quảng Ninh tiến vào Hải Dơng.
? Em có nhận xét gì về sự chuẩn bị của quân Thanh cho cuộc xâm lợc này ? +Lực lợng mạnh
+ Có Lê Chiêu Thống dẫn đờng
+ Tớng giặc là những tên tớng giỏi, hiếu chiến và muốn lập công.
? Em có suy nghĩ gì về bè lũ Lê Chiêu Thèng ?
(ông vua bán nớc hèn hạ, nhục nhã, chỉ vì quyền lợi cá nhân mà bán rẻ Tổ Quèc) .
? Trớc thế giặc mạnh, nghĩa quân Tây Sơn có hành động nh thế nào ?
- GV : Giới thiệu phòng tuyến Tam
Điệp – Biện Sơn trên lợc đồ, nói rõ vị trí , đặc điểm.
? V× sao qu©n ta rót khái Th¨ng Long ? ( Bảo toàn lực lợng, làm kiêu lòng địch, chờ thời cơ)
? Vì sao nghĩa quân lập phòng tuyến Tam Điệp- Biện Sơn ?
( Có chiều sâu liên kết thuỷ bộ vững chắc, làm bàn đạp cho quân Tây Sơn tấn công tiêu diệt quân Thanh ở Thăng Long.)
? Thái độ và hành động của quân Thanh khi vào xâm lợc nớc ta ntn ?
? Nhận đợc tin cấp báo, Nguyễn Huệ
đã làm gì ?
? Vì sao lúc lấy đợc chính quyền từ tay họ Trịnh, Nguyễn Huệ không lên ngôi mà bây giờ mới lên ngôi ?
? Việc Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế có ý nghĩa ntn ?
b, Chuẩn bị của nghĩa quân : - Rót qu©n khái Th¨ng Long
- Lập phòng tuyến Tam Điệp – Biện Sơn.
2, Quang Trung đại phá quân Thanh : - 11-1788, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng
đế, lấy niên hiệu là Quang Trung ->
Tiến quân ra Bắc.
( Tập hợp đợc lòng dân, tạo sức mạnh
đoàn kết dân tộc, khẳng định chủ quyền dân tộc và cho quân Thanh biết nớc Nam có chủ)
- Xác định trên lợc đồ đờng tiến quân của quân Tây Sơn ra Bắc :
+ Đến Nghệ An Quang Trung cho dừng chân tuyển thêm quân và tổ chức duyệt binh.
? Quang Trung mở cuộc duyệt binh để làm gì ?
( Lấy khí thế và tinh thần cho quân lÝnh)
+ Đến Thanh Hoá, Quang Trung lại dừng chân tuyển thêm quân và làm lễ tuyên thể.
- 1 HS đọc lời tuyên thể của Quang Trung.
? Em có nhận xét gì về lời tuyên thể ? ( Thể hiện tinh thần quyết tâm đánh giặc )
? Quang Trung dự định đánh quân Thanh vào thời gian nào ?
? Vì sao Quang Trung quyết định tiêu diệt quân Thanh ngay trong tết kỉ DËu ?
? Quang Trung chuẩn bị cho cuộc đại phá quân Thanh ntn ?
- Chỉ 5 đạo quân của Quang Trung tiến ra bắc trên lợc đồ .
- GV Têng thuËt diÔn biÕn ?
? Trận Ngọc Hồi - Đống Đa diễn ra ntn ?
+ Ngày 5 tết, quân tây Sơn đánh mạnh vào phía nam Ngọc Hồi-> địch chạy ra
đầm mực, bị quân của đô đốc Bảo bao vây tiêu diệt.
?Tại sao ta đánh Ngọc Hồi và Đống
Đa cùng 1 lúc ?
( Hợp đồng tác chiến cùng 1 lúc, địch sẽ bối rối và không điều quân tiếp viện
-Quang Trung quyết định tiêu diệt quân Thanh ngay trong tết Kỉ Dậu ( 1789 )
-Quang Trung chia làm 5 đạo quân tiến ra bắc.
-DiÔn biÕn :
+Đêm 30 tết (âm lịch ) : Ta vợt sông Gián Khẩu, tiêu dệt địch ở đồn tiền tiêu.
+ Đêm 3 tết : Hạ đồn Hà Hồi.
+ Sáng 5 tết : Trận Ngọc Hồi- Đống
§a :
. Trận Ngọc Hồi :
->Đây là vị trí quan trọng nhất của địch ở phía nam Thăng Long, làm cho địch hoảng loạn, khí thế của ta ngày càng dâng lên.
.TrËn §èng §a :
đến kịp cho mặt trận phía Nam .)
? Kết quả của chiến dịch đại phá quân Thanh ntn ?
? Trong suốt 17 năm , nghĩa quân Tây Sơn đã giành đợc những thắng lợi to lớn nào ?
? Vì sao nghĩa quân Tây Sơn lại giành
đợc những thắng lợi đó ?
-Kết quả : 29 vạn quân Thanh bị tiêu diệt.
3, Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn ?
- ý nghĩa lịch sử :
+ Lật đổ các tập đoàn phong kiến.
+ Lập lại thống nhất đất nớc.
+ Đánh đuổi quân xâm lợc Xiêm, Thanh, bảo vệ nền độc lập dân tộc.
-Nguyên nhân thắng lợi : + Đợc nhân dân ủng hộ.
+ Sự lãnh đạo tài tình của Quang Trung và bộ chỉ huy nghĩa quân với nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh : Thần tốc, bất ngờ, táo bạo, chỉ đạo và tổ chức chiến đấu cơ
động).
4, Củng cố, dặn dò :
- GV Tổng kết lại những sự kiện chính của Phong trào Tây Sơn từ 1771 – 1789.
- Dặn học sinh về nhà học bài . D. Rút kinh nghiệm sau tiết dạy :
Ngày dạy : ...2009 Tiết 56 Bài 26
Quang Trung xây dựng đất nớc
A, Mục tiêu bài học : 1, Kiến thức :
+ Thấy đợc những việc làm của Quang Trung về chính trị, kinh tế, văn hoá đã góp phần tích cực vào việc ổn định trật tự xã hội, bảo vệ Tổ quốc.
2, T tởng : Biết ơn ngời anh hùng áo vải Quang Trung 3, Kĩ năng : Đánh giá nhân vật lịh sử.
B, Ph ơng tiện dạy học :
- Tranh : Tợng đài Quang Trung - 1số t liệu về Quang Trung.
C, Hoạt động dạy và học : 1, ổn định lớp :
2, Kiểm tra bài cũ :
? Nêu nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn ? 3, Bài mới :
Hoạt động củ GV và HS Kiến thức cần đạt
? Vì sao sau khi đánh đuổi ngoại xâm, lật đổ các chính quyền PK trong nớc, Quang Trung lại chăm lo xây dựng kinh tế, văn hoá ?
( Chiến tranh liên miên, đất nớc bị tàn phá, đời sống của nhân dân đói khổ->
cần xây dựng kinh tế để nhân dân no ấm, đất nớc giàu mạnh.)
1, Phục hồi kinh tế, xây dựng văn hoá
d©n téc :
a, Phục hồi kinh tế :
? Để phát triển nông nghiệp, Quang Trung đã có biện pháp gì, kết quả ra sao ?
? Nhận xét về chính sách nông nghiệp của Q .Trung ?
( Chăm lo quyền lợi nông dân, khuyến khích họ trở về quê làm ăn, chia ruộng công bằng)
? Quang Trung đã làm gì để phát triển Công- TN ?
? Tại sao mở cửa ải, thông chợ búa thì
C-TN lại phát triển ?
? Quang Trung đã thi hành những biện pháp gì để phát triển văn hoá, giáo dôc ?
? Chiếu lập học nói lên hoài bão gì của Qung Trung ?
? Việc đề cao chữ Nôm có ý nghĩa gì ? - Cho HS xem tranh 1 số bút tích đợc viết bằng chữ Nôm thời Qung Trung.
? Viện sùng chính đảm nhiệm nhiệm vụ g× ?
- GV : Nguyễn Thiếp làm viện trởng viện sùng chính quê ở Nghệ An, là một sỹ phu nổi tiếng về đạo đứcvà uyên bác,
đợc nhiều ngời trọng vọng.
? Những việc làm trên của Quang Trung có tác dụng gì ?
? §Êt níc thèng nhÊt song vua Quang Trung còn gặp những khó khăn gì ?
? VÒ qu©n sù, Quang Trung cã nh÷ng chính sách gì ?
? Chính sách ngoại giao của Quang Trung ntn ?
? Để củng cố nền độc lập trong nớc Quang Trung đã làm gì ?
- GV : Quang Trung viết lời hịch kêu gọi nhân dân Quảng Ngãi, Quy Nhơn
đồng lòng hiệp sức diệt Nguyễn ánh.
*Nông nghiệp :
+ Ban hành chiếu khuyến nông + Giảm tô thuế.
*Công- thơng nghiệp : + Giảm thuế
+ Mở cửa ải, thông chợ búa-> Lu thông hàng hoá trong nớc, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của nhân dân .
b, Văn hoá, giáo dục : + Ban bố chiếu lập học.
+ Đề cao chữ Nôm.
Kinh tế phục hồi nhanh chóng, XH ổn định.
2, Chính sách quốc phòng , ngoại giao :
* Âm mu của kẻ thù :
+ Phía Bắc : Lê Duy Mởt lén lút hoạt
động.
+ Phía Nam : Nguyễn ánh cầu viện Pháp đem quân chiếm lại Gia Định.
*Chủ trơng của Quang Trung : -Qu©n sù :
+ Thi hành chế độ quân dịch + Củng cố quân đội về mọi mặt.
-Ngoại giao : Thực hiện đờng lối ngoại giao khÐo lÐo.
- Tiêu diệt nội phản.
? Kế hoạch đánh Gia Định có thực hiện
đợc không ? Vì sao ?
-Gv nhấn mạnh : Quang Trung mất là một tổn thất lớn cho triều đại Tây Sơn và cả dân tộc ta.
? Công lao của ngời anh hùng dân tộc Quang Trung đối với đất nớc ta nh thế nào ?
+ Thống nhất đất nớc.
+ Đánh đuổi quân xâm lợc Xiêm, Thanh.
+ Củng cố, ổn định linh tế, văn hoá, xã
héi.
- Gv Giới thiệu Tợng đài Quang Trung( Tranh )
- 16-9-1792 Quang Trung đột ngột qua
đời.
4, Củng cố, dặn dò :
? Hãy tóm tắt cuộc đời và sự nghiệp của Quang Trung ? Nêu cảm nghĩ của em ? - Dặn HS chuẩn bị cho tiết BT
D, Rút kinh nghiệm sau tiết dạy :
Ngày dạy : 30-3-2009 TiÕt 57 : ¤n tËp
I, Mục tiêu bài học :
- Kiến thức : Hệ thống hoá các kiến thức cơ bản đã học ở chơng V.
- GD và bồi dỡng cho học sinh lòng yêu nớc và tự hào dân tộc,
- Rỡn luyện kĩ năng sử dụng bản đồ, nhận xét, đánh giá sự kiện, nhân vật lịch sử.
II, Ph ơng tiện dạy học :
- Lợc đồ : Tay Sơn khởi nghĩa chống PK và Xâm lợc.
III, Hoạt động dạy và học : 1, ổn định tổ chức :
2, Kiểm tra bài cũ : ( Kết hợp với phần ôn tập) 3, Bài mới :
Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt
? Em hãy nêu những biểu hiện về sự suy yếu của nhà nớc PK ở thế kỉ XVI ?
? Tình trạng trên dẫn đến hậu quả gì ? - GV : Nhà nớc PK càng suy yếu thì sự tranh chấp quyền lực giữa các thế lực PK càng diễn ra quyết liệt.
? Kể tên các cuộc chiến tranh PK ở thế kỉ XVI- XVII ?
1, Sự suy yếu của nhà nớc PK tập quyÒn :
+ Vua quan ăn chơi sa đoạ.
+ Quan lại thoái hoá, biến chất.
+ Nội bộ triều đình lục đục, chia bè phái.
->Nhân dân nổi dậy đấu tranh ở khắp nơi.
2, Chiến tranh Nam Bắc triều và – Trịnh Nguyễn– :
+ 1527 :
- GV ghi 1 số mốc thời gian lên bảng rồi gọi 1-2 HS lên bảng điền sự kiện thích hợp tơng ứng với các mốc thời gian đã cho.
?Các cuộc chiến tranh PK để lại hậu quả gì cho đất nớc ?
? Lạnh đạo cuộc Kn Tây Sơn là ai ? -Gọi HS lên bảng điền sự kiện vào các mốc thời gian đã cho.
- GV treo lợc đồ K/n Tây Sơn và yêu cầu 1-2 em lên bảng thuật lại diễn biến trận Ngọc Hồi- Đống Đa trên lợc đồ.
? Em hãy chỉ ra nét độc đáo trong nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh của Quang Trung ?
?Sau 17 năm chiến tranh, nghĩa quân Tây Sơn đã thu đợc những kết quả to lớn nào ?
? Nguyên nhân thắng lợi của PT Tây Sơn ?
? ý nghĩa lịch sử ?
? Trình bày các biện pháp cải cách của Quang Trung trên các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, quốc phòng và ngoại giao ?
? Theo em , Quang Trung cã nh÷ng cống hiến gì cho đất nớc ?
+ 1533 : + 1545 : + 1592 : + 1627-1672 :
->Gây hậu quả nặng nề : Tổn thất lớn về ngời và của, đất nớc bị chia cắt.
3, Phong trào Tây Sơn :
- Lãnh đạo : 3 anh em : Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ.
- DiÔn biÕn : + 1771 : + 1777 : + 1785 : + 1786 : + 1789 :
- Nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh : + ThÇn tèc
+ Táo bạo, bất ngờ.
+ Tổ chức chiến đấu cơ động.
-> Phong trào Tây Sơn thu đợc nhiều kết quả to lớn :
+Lật đổ các thế lực phong kiến Nguyễn, Trịnh, Lê xoá bỏ sự chia cắt đất nớc.
+ Đánh bại các thế lực ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập dân tộc.
-Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của PT Tây Sơn :
+ Nguyên nhân thắng lợi : ( HS nêu )
+ ý nghĩa lịch sử : ( HS nhắc lại kết quả
mà nghĩa quân TS đạt đợc)
4, Quang Trung xây dựng đất nớc : - Kinh tÕ :
- Văn hoá : -Quốc phòng : - Ngoại giao :
4, Củng cố, dặn dò :
- Dặ HS về nhà ôn bài – chuẩn bị cho tiết bài tập và kiểm tra.
V, Rút kinh nghiệm sau tiết dạy :
Ngày dạy : 12-4-2009
Lịch sử Nghệ An
Tiết 59. Bài 2
Nghệ An từ thế kỷ XV đến thế kỷ XI X
A, Mục tiêu bài học : 1, Kiến thức : HS nắm đợc :
+ Những đóng góp to lớn của nhân dân Nghệ An trong 2 cuộc khởi nghiã : Khởi nghĩa Lam sơn và K /n Tây Sơn.
+ Tnhf hình kinh tế , văn hióa giáo dục ở Nghệ An từ thế kỉ XV-> XI X
2, T tởng : Tự hào về truyền thống đấu tran của nhân dân Nghệ an trong sự nghiệp
đấu tranh bảo vệ Tổ quốc.
3, kĩ năng : Rỡn luyện kĩ năng quan sát , nhận xét, đánh giá các sự kiện lịch sử.
B, Ph ơng tiện dạy học :
- Một số tranh ảnh về Nghệ An thời kì lịch sử này.
C, Hoạt động dạy học : 1, ổn định tổ chức :
2, Kiểm tra bài cũ : Trả và nhận xét bài kiểm tra 1 tiết.
3, Dạy bài mới :
Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt - HS đọc .
-GV : Từ 1407-1413, NA là căn cứ chủ yếu của nhiều cuộc khởi nghĩa nh : K/n Trần Ngỗi, Trần Quý Khoáng, Nguyễn Vĩnh Lộc.
Trong k/n Lam Sơn, Sau 1 thời kì hoạt
1, Từ thế kỉ XV đến thế kỉ XVI.
a, Nghệ An với khởi nghĩa Lam Sơn :
động ở vùng miền tây T. Hoá, nghĩa quân gặp rất nhiều khó khăn và liên tiếp bị quân Minh vây hãm.
? Trớc tình thế khoa khăn, bộ chỉ huy Lam Sơn đã có kế hoạch gì ?
? Vì sao Nguyễn Chích đề xuất kế hoạch tiến quân về NA ?
- HS trả lời.
? ở NA nghĩa quân Lam Sơn đã thu đợc những thắng lợi to lớn nào ? Lực lợng nghĩa quân lớn mạnh ra sao ?
- HS xem tranh H6
? Tại sao Lê Lợi chọn Thiên Nhẫn để xây thành lục Nam ?
( Địa thế hiểm yếu, từ đây Llợi cho quân bao vây thành và giải phóng NA)
? Nhân dân Nghệ An có những đóng gãp g× cho cuéc K/n ?
+ Giúp đỡ nghĩa quân về mọi mặt + Trực tiếp tham gia chiến đấu
+ Cã nhiÒu ngêi con u tó, lËp nhiÒu k×
tÝch( NguyÔn XÝ- Nghi Léc )
? Về đơn vị hành chính, NA có sự thay
đổi ntn ?
? Thời Lê Sơ kinh tế Nghệ An phát triển ntn ?
? Nêu những thành tựu về VH-GD ở Nghệ An thời Lê Sơ ?
? Những biểu hiện về kinh tế, văn hoá
giáo dục trên chứng tỏ điều gì ?
+ 10-1424 nghĩa quân Lam sơn mở đ- ờng tiến quân vào Nghệ An.
->Giành nhiều thắng lợi lớn ở phía Tây NA và Hà Tĩnh.
+ Xây thành Lục Niên.
-> Giải phóng NA, Diễn Châu rồi tiến xuống phía nam giải phóng Tân Bình, Thuận Hoá.
+ 9-1426, từ NA nghĩa quân Lam Sơn chia làm 3 cánh tiến ra bắc đánh đởi kẻ thù giành thắng lợi hoàn toàn.
b, Nghệ An thời Lê Sơ : - Đơn vị hành chính :
+ 1469, Lê Thánh Tông hợp nhất NA và Diễn Châu thành ta tuyên Nghệ An + 1490 : Gọi là xứ NA
+ 1509 : TrÊn N. An - Kinh tÕ :
+ Nông nghiệp : Khẩn hoang, chiêu dân lạp làng.
+ TCN : có nhiều ngành nghề : Làm gạch ngói, dệt ( Q. Lu), Rỡn sắt( Nho Lam- D. Ch©u ) ....
-VH-GD :
+ Có 57 ngời đỗ tiến sỹ.
+Nhiều phong tục tốt đẹp đợc bảo tồn.
Tình hình Nghệ An tơng đối ổn
định.
2, Nghệ An từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XVIII.
a, Nghệ An trong chiến tranh Trịnh- Mạc, Trịnh Nguyễn– :
- Là địa bàn tranh chấp của các thế lực
? Tõ TK XVI -> XVIII t×nh h×nh NA ntn ?
? Kể tên các cuộc k/n nông dân ở NA thời kì này ?
? Trong phong trào Tây Sơn, nhân dân Nghệ An có những đóng góp gì ?
- GV : Sau khi đánh bại quân Thanh, Q.
Trung có ý định dời đô về thành Phợng hoàng- Trung Đô bên cạnh núi Quyết và dòng S. Lam .
- Cho HS xem 1 số bức tranh về đền thờ và chân dung Quang Trung. Di tích Ph- ợng Hoàng- Trung Đô.
PK .
-> Nhiều cuộc k/n nông dân bùng nổ.
b, Nghệ An với phong trào Tây Sơn - Nghệ an đã có đóng góp lớn cả về sức ngời và sức của góp phần làm nên thắng lợi của phong trào Tây Sơn.
4, Củng cố, dặn dò :
? Những chiến thắng của nghĩa quân Lam Sơn trên đất Nghệ An ? - Gọi HS đọc phần t liệu.
D, Rút kinh nghiệm sau tiết dạy :
Ngày dạy :