Tính cấp thiết của đề tài
Sự phát triển và hội nhập quốc tế của nền kinh tế Việt Nam đã dẫn đến những thay đổi đáng kể trong hoạt động tài chính và ngân hàng Sự xuất hiện của nhiều ngân hàng thương mại cổ phần trong và ngoài nước đã tạo ra sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường ngân hàng Việt Nam Để đối phó với những thách thức này, các ngân hàng cần phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của mình Trong bối cảnh đó, báo cáo tài chính trở thành công cụ quan trọng cung cấp thông tin hữu ích cho các đối tượng trong nền kinh tế thị trường Tuy nhiên, báo cáo tài chính chứa nhiều yếu tố kỹ thuật, đòi hỏi phải có phương pháp phân tích và đánh giá từ các chuyên gia Do đó, phân tích báo cáo tài chính là một trong những công cụ hiệu quả nhất hỗ trợ các nhà quản lý trong việc ra quyết định.
Trong những năm qua, hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam đã chú trọng đến việc đánh giá và phân tích tài chính trong hoạt động kinh doanh Tuy nhiên, việc này vẫn còn yếu kém do phương pháp phân tích chưa toàn diện và tiêu chuẩn đánh giá tài chính giữa các ngân hàng khác nhau không đồng nhất Điều này gây khó khăn cho các nhà quản trị ngân hàng trong việc quản lý, đánh giá và đưa ra quyết định quan trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng trong tương lai Đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam (VIB), sau hơn
Sau 10 năm phát triển, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quốc Tế Việt Nam (VIB) đã khẳng định vị thế trong hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam Tuy nhiên, VIB cũng đối mặt với thách thức từ một thị trường tài chính năng động và cạnh tranh Các nhà quản trị của VIB luôn tìm kiếm dữ liệu tài chính để đánh giá sức khỏe tài chính và dự báo triển vọng phát triển trong tương lai Báo cáo tài chính là công cụ quan trọng để phản ánh bức tranh này Mặc dù thị trường tài chính Việt Nam còn non trẻ và công tác phân tích báo cáo tài chính còn nhiều hạn chế, VIB đang chú trọng đẩy mạnh phân tích báo cáo tài chính nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu thông tin tài chính cho các nhà quản trị.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của phân tích báo cáo tài chính trong bối cảnh hiện nay, tôi đã quyết định chọn đề tài “Đánh giá hiệu quả hoạt động Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam (VIB) thông qua phân tích báo cáo tài chính” cho khóa luận tốt nghiệp Quyết định này được hình thành từ kinh nghiệm thực tập tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Tế Việt Nam và kiến thức tích lũy từ quá trình học tập tại trường.
Tổng quan nghiên cứu
Trong phân tích báo cáo tài chính, mục tiêu chính là đưa ra quyết định hợp lý cho các đối tượng như cổ đông, ngân hàng nội bộ và cơ quan quản lý nhà nước Nhiều nghiên cứu đã được thực hiện về phân tích báo cáo tài chính, đặc biệt là các công trình chuyên sâu liên quan đến ngân hàng thương mại.
Trước tiên về giáo trình, sách tham khảo có thể kể đến:
- Quản trị ngân hàng thương mại, của Peter S.Rose (2001), nhà xuất bản tài chính
- Quản trị ngân hàng, của Học viện ngân hàng (2001), nhà xuất bản thống kê
- Lập và phân tích báo cáo tài chính, của Học viện ngân hàng (2017).
Mỗi tác giả có cách tiếp cận và phương pháp phân tích riêng khi nghiên cứu báo cáo tài chính ngân hàng thương mại, phù hợp với điều kiện và môi trường cụ thể Các giáo trình và sách tham khảo đều thống nhất đưa ra những lý thuyết cơ bản cần thiết cho việc phân tích, bao gồm đánh giá tổng quát tài sản và nguồn vốn, chất lượng tài sản, khả năng sinh lời, rủi ro thanh khoản, rủi ro thị trường và an toàn vốn.
Thứ hai, một số bài khóa luận nghiên cứu về báo cáo tài chính ngân hàng thương mại như:
- Phân tích báo cáo tài chính của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Á giai đoạn 2013 - 2015 và các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng, của
Nguyễn Việt Anh - K15 - Học viện ngân hàng
- Nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam thông qua phân tích báo cáo tài chính, của Nguyễn Tuấn Ngọc -
Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng trong giai đoạn 2012 - 2014 thông qua phân tích báo cáo tài chính là chủ đề nghiên cứu của Đinh Thị Duyên, sinh viên K14 tại Học viện Ngân hàng Nghiên cứu này tập trung vào việc sử dụng các chỉ số tài chính để đánh giá hiệu suất và đề xuất các biện pháp cải thiện nhằm tối ưu hóa hoạt động kinh doanh của ngân hàng Việc phân tích báo cáo tài chính không chỉ giúp nhận diện các điểm mạnh và yếu mà còn hỗ trợ ngân hàng trong việc đưa ra quyết định chiến lược hiệu quả hơn.
Sau khi nghiên cứu một số đề tài, tôi nhận thấy rằng các nghiên cứu trước đã hệ thống hóa lý luận liên quan đến phân tích báo cáo tài chính và áp dụng cho từng ngân hàng cụ thể, đồng thời đề xuất giải pháp cải thiện trong tương lai Tuy nhiên, vẫn còn một số khoảng trống cần được làm rõ trong các phân tích này.
Rất ít nghiên cứu đã được thực hiện về ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam (VIB), đặc biệt là chưa có nghiên cứu nào phân tích hiệu quả hoạt động của ngân hàng thông qua báo cáo tài chính.
Các nghiên cứu trước đây cho thấy rằng các giải pháp áp dụng cho hoạt động của Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam đã không còn phù hợp cho các giai đoạn tiếp theo Do đó, cần phân tích từ tổng thể đến từng khoản mục chi tiết trên báo cáo tài chính của ngân hàng để tìm ra những giải pháp mới hiệu quả hơn.
Mục đích nghiên cứu
Khóa luận này nhằm tổng hợp cơ sở lý luận về ngân hàng thương mại và đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam (VIB) thông qua phân tích báo cáo tài chính Bài viết sẽ chỉ ra thực trạng hoạt động của VIB và đề xuất các phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động trong thời gian tới.
Phương pháp nghiên cứu
Khóa luận này áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu, bao gồm phương pháp so sánh, tổng hợp, phân tích báo cáo tài chính ngân hàng, và nghiên cứu thống kê, cùng với một số phương pháp khác Những phương pháp này được kết hợp với lý luận khoa học và thực tiễn nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng VIB.
Kết cấu khóa luận này được chia thành 3 chương nhằm tâp trung nghiên cứu những nội dung chủ yếu sau:
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI QUA VIỆC PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG
TMCP QUỐC TẾ VIỆT NAM QUA VIỆC PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂNHÀNG TMCP QUỐC TẾ VIỆT NAM QUA VIỆC PHÂN TÍCH BÁO CÁOTÀI CHÍNH.
LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI QUA VIỆC PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH
1.1 Khái quát về ngân hàng thương mại.
1.1.1 Giới thiệu về ngân hàng thương mại:
1.1.1.1 Khái niệm ngân hàng thương mại:
Ngân hàng thương mại đã hình thành và phát triển song hành với sự phát triển của kinh tế hàng hóa Sự tiến bộ của hệ thống ngân hàng thương mại có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa Khi nền kinh tế hàng hóa tiến tới giai đoạn cao hơn - kinh tế thị trường - ngân hàng thương mại cũng ngày càng hoàn thiện, trở thành những định chế tài chính không thể thiếu.
Luật các tổ chức tín dụng quy định rằng ngân hàng thương mại (NHTM) là tổ chức tín dụng thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh liên quan nhằm mục tiêu lợi nhuận, tuân thủ theo các quy định của Luật Các tổ chức tín dụng và các quy định pháp luật khác.
Hoạt động ngân hàng bao gồm việc kinh doanh tiền tệ và cung cấp dịch vụ ngân hàng, trong đó chủ yếu là nhận tiền gửi từ khách hàng Số tiền gửi này sau đó được sử dụng để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán, đảm bảo sự lưu thông tài chính trong nền kinh tế.
Các hoạt động kinh doanh khác là phương thức kinh tế trong nền kinh tế hàng hóa, với mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận.
Hoạt động kinh doanh có thể diễn ra qua các thể chế như công ty và doanh nghiệp, nhưng cũng có thể xuất phát từ hoạt động độc lập của cá nhân.
1.1.1.2 Chức năng và mục tiêu hoạt động của NHTM:
Trong nền kinh tế hiện nay, Ngân hàng thương mại đóng vai trò làm cầu nối
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc làm thủ quỹ cho xã hội, nhận tiền gửi từ công chúng, doanh nghiệp và các tổ chức khác Họ giữ tiền cho khách hàng, đảm bảo khả năng rút tiền và thực hiện các giao dịch chuyển tiền theo nhu cầu của khách hàng.
Ngân hàng đóng vai trò trung gian tài chính bằng cách thực hiện các giao dịch thanh toán theo yêu cầu của khách hàng Cụ thể, ngân hàng trích tiền từ tài khoản của khách hàng để thanh toán cho hàng hóa và dịch vụ, hoặc nhập tiền thu từ bán hàng và các khoản thu khác vào tài khoản tiền gửi của khách hàng theo lệnh của họ.
Ngân hàng thực hiện chức năng trung gian tín dụng bằng cách kết nối người có vốn dư thừa với người có nhu cầu vay vốn Qua việc huy động các khoản tiền tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế, ngân hàng tạo ra quỹ cho vay và chủ yếu cung cấp các khoản vay ngắn hạn cho nền kinh tế Do đó, ngân hàng vừa là người đi vay, vừa là người cho vay.
Ngân hàng thương mại (NHTM) thực hiện hoạt động kinh doanh tiền tệ, ngày càng mở rộng về số lượng và chất lượng, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu vốn và dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế Do đó, mục tiêu hoạt động của NHTM có thể được tóm gọn trong ba điểm chính.
Mục tiêu lợi nhuận là yếu tố quan trọng hàng đầu trong hoạt động của ngân hàng thương mại (NHTM) Để đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững, ngân hàng cần đạt được lợi nhuận, vì nếu liên tục thua lỗ, ngân hàng sẽ không đủ khả năng chi trả các chi phí hoạt động, dẫn đến nguy cơ phá sản.
1.1.2 Các hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại:
Ngân hàng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, ảnh hưởng đến mọi hoạt động từ cá nhân, hộ gia đình đến doanh nghiệp Ngân hàng thương mại là tổ chức tài chính đa dạng nhất trên thị trường, thực hiện nhiều hoạt động như huy động vốn, cấp tín dụng, đầu tư, quản lý ngân quỹ và các dịch vụ tài chính khác Các hoạt động chính của ngân hàng thương mại bao gồm huy động vốn, cấp tín dụng và đầu tư.
Hoạt động huy động vốn là một hình thức doanh nghiệp đặc biệt, trong đó nguồn vốn chủ sở hữu chỉ chiếm dưới 10% tổng nguồn vốn Do đó, ngân hàng chủ yếu dựa vào nguồn vốn huy động để thực hiện các hoạt động kinh doanh Hoạt động này bao gồm việc nhận tiền gửi từ tổ chức và cá nhân dưới nhiều hình thức như kỳ hạn và không kỳ hạn, phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu, và các giấy tờ có giá khác, cũng như vay vốn từ các tổ chức tín dụng khác.
Hoạt động cấp tín dụng là một trong những chức năng quan trọng nhất của ngân hàng, đóng vai trò chủ chốt trong việc tạo ra lợi nhuận Ngân hàng sử dụng nguồn vốn huy động được để cho vay và tái đầu tư vào nền kinh tế Các hình thức cấp tín dụng bao gồm cho vay cho tổ chức và cá nhân, chiết khấu thương phiếu, bảo lãnh, cho thuê tài chính và nhiều hình thức khác theo quy định của pháp luật.
Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ là phần hỗ trợ quan trọng cho việc huy động vốn và cấp tín dụng của ngân hàng Mục tiêu chính là giúp khách hàng thực hiện các giao dịch thanh toán với đối tác một cách nhanh chóng và thuận tiện hơn Các dịch vụ này bao gồm thu hộ, chi hộ và thanh toán quốc tế, góp phần nâng cao hiệu quả giao dịch tài chính.