4.2 Tình hình sản xuất làng nghề tái chế nhôm Mẫn Xá, xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh
4.2.4 Quy trình tái chế nhôm tại làng nghề Mẫn Xá
Quy trình tái chế nhôm làng nghề Mẫn Xá đang áp dụng phổ biến được thể hiện trong hình 4.1 dưới đây:
Hình 4.1: Quy trình tái chế nhôm của làng nghề Mẫn Xá
Nguồn: Kết quả điều tra khảo sát thực địa, phỏng vấn Phân loại
Gia công sơ bộ Nhôm phế
liệu
Nung (30 -50 phút) Khí thải, dầu mỡ, xỉ nhôm, xỉ than, nhiệt Than
Nguyên liệu
Rót vào khuôn
Làm nguội sản phẩm
Rác hữu cơ, vô cơ, bụi, phế liệu kim loại khác
Hơi kim loại, nhiệt Bụi, tiếng ồn
Phôi nhôm
Đánh bóng bề mặt
Thành phẩm
Quạt, nước Hơi kim loại,
nước thải, cặn kim loại, nhiệt
Nước, hóa chất
(axit citric) Nước thải
Hình 4.2: Quy trình tái chế nhôm tại gia đình ông Mẫn Văn Hồng, thôn Mẫn Xá
Thuyết minh quy trình tái chế nhôm:
Nhôm phế liệu gồm các vật liệu, đồ dùng bằng nhôm như lon bia, lon nước giải khát, khung nhôm, phụ tùng máy móc, vành xe, xoong nồi nhôm hỏng, và bã thải có chứa nhôm của các nhà máy,… không còn sử dụng, được người thu mua về bán lại cho các hộ sản xuất trong thôn. Phế liệu này sau khi được mua về sẽ được phân loại, nhặt bỏ rác và một số kim loại khác. Với những phế nhôm có kích thước lớn được gia công sơ bộ, cắt ra thành những phế nhôm có kích thước nhỏ hơn phù hợp để đưa vào nồi nung. Quá trình gia công sơ bộ này phải dùng đến máy cắt, tạo ra chất thải là bụi và tiếng ồn. Sau khi gia công sơ bộ, nhôm phế liệu được cho vào lò nung trong khoảng 30 -50 phút sẽ nóng chảy. Trong quá trình nung người ta thường hớt những váng đen nổi trên nồi ra khỏi nhôm nóng chảy. Váng đen này bao gồm dầu mỡ, sơn trên vỏ phế liệu và xỉ nhôm. Sau khi nhôm trong nồi nóng chảy hết sẽ được múc ra rót vào khuôn theo hình dáng nhu cầu của khách hàng. Khuôn nhôm sẽ được làm nguội bằng những chiếc quạt điện loại cánh lớn và nước. Sau khi nguội người ta sẽ lấy nhôm ra khỏi khuôn. Nhôm bỏ từ khuôn sau khi làm nguội gọi là các phôi nhôm. Các phôi nhôm này thường xỉn màu nên sau khi lấy khỏi khuôn thường được ngâm trong dung dịch axit citric (axit chanh) trong 5 – 10 phút để làm sáng nhôm. Cuối cùng, được vớt ra thành sản phẩm hoàn chỉnh.
* Các chất thải trong quy trình tái chế nhôm ở làng nghề Mẫn Xá được thể hiện trong bảng sau:
Bảng 4.3: Các chất thải trong quy trình tái chế nhôm làng nghề Mẫn Xá (Tính cho 1000kg nguyên liệu đầu vào)
Công đoạn Đầu vào Đầu ra Dòng thải
Loại Khối
lượng Loại Khối
lượng Rắn Lỏng Khí
Phân loại + Gia
công sơ bộ -Nhôm phế
liệu 1000kg Nhôm
phân loại 990 kg -Rác:10kg (chiếm 1%
nguyên liệu) Bụi, tiếng ồn
Nung -Nhôm phân
loại -Than đá
990kg 200kg
Nhôm
nóng chảy 746kg
-Xỉ: 244kg (chiếm25%
nguyên liệu)
-Xỉ than: 50 kg (chiếm 25% lượng than sử dụng)
Dầu mỡ Khói lò, hơi
kim loại, bụi Rót khuôn -Nhôm nóng
chảy 746kg Phôi nhôm
(nóng) 746kg Hơi kim loại,
nhiệt Làm nguội -Phôi nhôm
(nóng) -Nước
746kg 5m3
Phôi nhôm (đã làm
nguội) 745kg - Cặn xỉ kim loại: 0,7kg (chiếm 0,1% nguyên liệu)
Nước làm mát: 4,25m3 (chiếm 85% lượng
nước sử dụng) Hơi kim loại Đánh bóng sản
phẩm
-Phôi nhôm -Axit citric -Nước
-745kg -1kg -3m3
Phôi nhôm
sáng hơn 745kg
Nước thải: 2,85m3 (chiếm 95% lượng nước sử dụng)
Nguồn: Kết quả phỏng vấn và cân trực tiếp tại hộ
43
* Nhận xét:
Như vậy từ 1000kg nguyên liệu đầu vào sẽ tạo ra khoảng 745kg sản phẩm, bằng 75 % khối lượng nguyên liệu đưa vào tái chế, tỷ lệ này phụ thuộc vào các yếu tố như chất lượng mẻ nguyên liệu đưa vào tái chế, kỹ thuật của người nấu tái chế.
Các chất thải phát sinh bao gồm:
- Chất thải rắn: 255kg, phát sinh trong công đoạn phân loại, gia công sơ bộ, nung, làm nguội, chiếm 25% nguyên liệu đầu vào. Ngoài ra còn có xỉ than: 50kg, chiếm 25% khối lượng than sử dụng.
- Nước thải: phát sinh trong công đoạn nung, làm nguội, và đánh bóng sản phẩm. Khối lượng phát sinh không nhiều, khoảng 7m3/1000kg nguyên liệu, tuy nhiên lại chứa nhiều dầu mỡ, hóa chất và căn kim loại.
- Khí thải: phát sinh trong công đoạn phân loại, gia công sơ bộ, nung, rót khuôn và làm nguội sản phẩm. Chủ yếu là khói than và hơi kim loại.