Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
3.1. Khái quát về quá trình thực nghiệm sƣ phạm
3.1.1. Mục đích, thời gian, địa điểm và đối tượng thực nghiệm sư phạm 3.1.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm
Mục đích của TNSP nhằm kiểm định giả thuyết khoa học của đề tài, cụ thể là từ kết quả TNSP phải đƣa ra đƣợc các luận cứ để trả lời các câu hỏi sau:
- Một số BP đề xuất tại chương 2 có thể rèn luyện được KN ứng dụng CNTT trong dạy học cho SV ĐHSP ngành Toán hay không?
- Khi áp dụng đồng bộ các BP đã đề xuất có nâng cao đƣợc chất lƣợng đào tạo GV Toán ở trường Đại học hay không?
3.1.1.2. Thời gian, địa điểm và đối tượng thực nghiệm sư phạm
Chúng tôi tiến hành TNSP từ năm học 2013-2014 đến năm học 2015-2016.
Cụ thể đối với các nhóm đối tƣợng TNSP của hai cơ sở đào tạo nhƣ sau:
- Nhóm TNSP 1: Đƣợc tiến hành trong năm học 2013-2014 đối với các SV ĐHSP ngành Toán thuộc khóa tuyển sinh năm 2010 (đang học năm thứ tƣ) của Trường Đại học Đồng Tháp.
- Nhóm TNSP 2: Đƣợc tiến hành trong các năm học 2013-2014 và 2014- 2015 đối với các SV ĐHSP ngành Toán thuộc khóa tuyển sinh năm 2011 của Trường Đại học Đồng Tháp.
- Nhóm TNSP 3: Đƣợc tiến hành trong các năm học 2013-2014, 2014-2015 và 2015-2016 đối với các SV ĐHSP ngành Toán thuộc khóa tuyển sinh năm 2012 của Trường Đại học Đồng Tháp.
- Nhóm TNSP 4: Đƣợc tiến hành trong các năm học 2014-2015 và 2015- 2016 đối với các SV ĐHSP ngành Toán thuộc khóa tuyển sinh năm 2012 của Trường ĐHSP - Đại học Thái Nguyên.
3.1.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm 3.1.2.1. Tài liệu thực nghiệm sư phạm
Để triển khai TNSP, chúng tôi chuẩn bị các tài liệu sau:
- Các kế hoạch dạy học có tích hợp nội dung rèn luyện KN ứng dụng CNTT trong dạy học đối với các học phần Ứng dụng CNTT trong dạy học Toán, PPDH môn Toán, Rèn luyện NVSP, Kiến tập và TTSP.
- Các phiếu thăm dò ý kiến, phiếu đánh giá KN ứng dụng CNTT trong dạy học dành cho giảng viên ở trường Đại học, GV Toán (có hướng dẫn SV kiến tập và TTSP) ở trường THPT và nhóm SV ĐHSP ngành Toán.
3.1.2.2. Tập huấn cho giảng viên, giáo viên Toán ở trường Trung học phổ thông và sinh viên nhóm thực nghiệm về việc thực hiện các nội dung rèn luyện kĩ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học
- Tổ chức trao đổi cho giảng viên trực tiếp phụ trách các học phần Ứng dụng CNTT trong dạy học Toán, PPDH môn Toán, Rèn luyện NVSP, Kiến tập và TTSP về nội dung và tổ chức thực hiện các BP rèn luyện KN ứng dụng CNTT trong dạy học cho SV ĐHSP ngành Toán đã đề xuất trong chương 2.
- Tổ chức trao đổi ý kiến với GV Toán ở trường THPT có tham gia hướng dẫn SV kiến tập và TTSP về các nội dung rèn luyện KN ứng dụng CNTT trong dạy học cho SV.
- Triển khai hướng dẫn cho SV thuộc nhóm thực nghiệm về việc đọc tài liệu, các nội dung SV sẽ thực hành trong quá trình học tập các học phần Ứng dụng CNTT trong dạy học Toán, PPDH môn Toán, Rèn luyện NVSP, Kiến tập và TTSP.
3.1.2.3. Nội dung tổ chức thực nghiệm sư phạm a) Nhóm TNSP 1
TNSP đƣợc thực hiện bằng cách áp dụng đồng bộ các BP trên mẫu thực nghiệm là các SV thuộc khóa tuyển sinh năm 2010 (SV năm thứ tư) tại Trường Đại học Đồng Tháp thông qua các hoạt động học tập trên các học phần PPDH môn Toán, Rèn luyện NVSP, TTSP. Mục đích của TNSP này nhằm giúp thử nghiệm bước đầu tính khả thi của các BP 2, BP 3 và BP 4; đánh giá ưu, nhược điểm và mức độ phù hợp với mục tiêu đào tạo GV Toán của trường Đại học và trên cơ sở đó tác giả chỉnh sửa hoàn thiện lại các BP này trước khi TNSP đối với nhóm SV các khóa tiếp theo.
b) Nhóm TNSP 2
TNSP đƣợc tiến hành nhƣ nhóm TNSP 1 với việc áp dụng đồng bộ các BP đã chỉnh sửa trên mẫu thực nghiệm là các SV thuộc khóa tuyển sinh năm 2011 tại Trường Đại học Đồng Tháp thông qua các hoạt động học tập trên các học phần Ứng dụng CNTT trong dạy học Toán, PPDH môn Toán, Rèn luyện NVSP, Kiến tập và TTSP. Mục đích của TNSP này nhằm giúp thử nghiệm bước đầu tính khả thi của BP 1 và trên cơ sở đó tác giả chỉnh sửa hoàn thiện lại các BP trước khi TNSP đối với nhóm SV thuộc khóa tuyển sinh năm 2012.
c) Nhóm TNSP 3
TNSP cũng đƣợc tiến hành nhƣ nhóm TNSP 2 với việc áp dụng đồng bộ các BP đã chỉnh sửa trên mẫu thực nghiệm là các SV thuộc khóa tuyển sinh năm 2012 tại Trường Đại học Đồng Tháp thông qua các hoạt động học tập trên các học phần Ứng dụng CNTT trong dạy học Toán, PPDH môn Toán, Rèn luyện NVSP, Kiến tập và TTSP. Mục đích của TNSP này nhằm giúp chỉnh sửa hoàn thiện các BP đã đề xuất tại chương 2, đồng thời giúp kiểm nghiệm các nội dung đã nêu ra trong mục đích TNSP.
d) Nhóm TNSP 4
TNSP đƣợc tiến hành nhƣ nhóm TNSP 3 với việc áp dụng đồng bộ các BP đã chỉnh sửa trên mẫu thực nghiệm lớn và đa dạng là các SV thuộc khóa tuyển sinh năm 2012 tại Trường ĐHSP - Đại học Thái Nguyên thông qua các hoạt động học tập trên các học phần Ứng dụng CNTT trong dạy học Toán, PPDH môn Toán, Rèn luyện NVSP, Kiến tập và TTSP. Mục đích của TNSP này nhằm giúp kiểm nghiệm các nội dung đã đƣợc nêu ra trong mục đích TNSP.
3.1.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm 3.1.3.1. Phương pháp điều tra
Phát phiếu điều tra cho giảng viên của các trường Đại học có tổ chức TNSP, phát phiếu điều tra cho GV ở một số trường THPT có SV đến kiến tập và TTSP.
Qua đó nhằm thu thập các thông tin về tính khả thi của việc áp dụng các BP nhằm rèn luyện KN ứng dụng CNTT trong dạy học cho SV ĐHSP ngành Toán.
3.1.3.2. Phương pháp quan sát
- Quan sát hoạt động của các SV trong các giờ học chính khóa có tổ chức thực nghiệm đối với các học phần “Ứng dụng CNTT trong dạy học Toán”, “PPDH môn Toán”, “Rèn luyện NVSP”.
- Quan sát và trao đổi với GV phổ thông về các hoạt động của SV trong các đợt kiến tập và TTSP ở trường THPT.
- Quan sát các giờ tự rèn luyện KN ứng dụng CNTT trong dạy học của SV trên hệ thống E-learning.
- Quan sát các biểu hiện, hoạt động tự học của SV về rèn luyện KN ứng dụng CNTT trong dạy học.
Trong quá trình quan sát, tập trung thu thập dữ liệu về biểu hiện, thái độ, hoạt động của SV trong thời gian TNSP để phân tích tác động của các BP đã đề xuất đến các KN ứng dụng CNTT trong dạy học của SV ĐHSP ngành Toán, đồng thời đánh giá các KN này của SV trước và sau khi TNSP.
3.1.3.3. Phương pháp thống kê Toán học
Thống kê và xử lí số liệu về việc đánh giá KN ứng dụng CNTT trong dạy học của SV ĐHSP ngành Toán. So sánh kết quả trước và sau khi TNSP để rút ra kết luận về việc rèn luyện KN ứng dụng CNTT trong dạy học của SV ĐHSP ngành Toán với sự tác động của các BP đã đề xuất tại chương 2.
3.1.3.4. Phương pháp nghiên cứu trường hợp (case - study)
Lựa chọn một số trường hợp SV ngành Sư phạm Toán học để theo dõi những diễn biến về rèn luyện KN ứng dụng CNTT trong dạy học nhằm đánh giá tính khả thi của một số BP sư phạm đã đề xuất tại chương 2.
3.1.3.5. Xây dựng phương thức và tiêu chí đánh giá (i). Phương thức và tiêu chí đánh giá mặt định tính
Chúng tôi thu thập kết quả thông qua quan sát, trao đổi ý kiến với các giảng viên ở trường Đại học và GV Toán ở trường THPT về các biểu hiện của SV trong các hoạt động có tổ chức TNSP.
(ii). Phương thức và tiêu chí đánh giá mặt định lượng
Chúng tôi xử lí các phiếu đánh giá thu đƣợc từ việc giảng viên đánh giá SV (Phụ lục 13), GV Toán ở trường THPT đánh giá SV (Phụ lục 14), nhóm SV đánh giá SV (Phụ lục 15). Chúng tôi đánh giá sự phát triển về KN ứng dụng CNTT trong dạy học của SV ĐHSP ngành Toán dựa vào một số KN ứng dụng CNTT trong dạy học của GV Toán ở trường THPT ở mục 1.3.2 trong chương 1. Đồng thời, để thuận lợi cho việc đánh giá, chúng tôi đã tổng hợp thành bảng về các tiêu chí đánh giá KN ứng dụng CNTT trong dạy học trong Phụ lục 16 để sử dụng kèm theo các phiếu đánh giá.