CHƯƠNG 1: CỞ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC
1.3. Kinh nghiệm quản lý thu BHXH bắt buộc của các nước trên thế giới và một số địa phương ở Việt Nam
1.3.2. Kinh nghiệm quản lý thu BHXH bắt buộc của một số địa phương
Quản lý thu BHXH bắt buộc
Năm 2014, số người tham gia BHXH, BHYT trên địa bàn TP. Hà Nội đạt 5.070.839 người, tăng 7,71% so với năm 2013. Tổng số thu tính đến 31/12/2014 đạt 21.832,7 tỷ đồng đạt 100,68% kế hoạch BHXH Việt Nam giao tăng 19,6 so với năm 2013; trong năm đã phát triển đƣợc 4.825 DN mới tham gia BHXH tăng 10% so với năm ngoái với hơn 29.315 lao động. Đối tƣợng tham gia và số thu năm 2014 tăng là do BHXH thành phố luôn chú trọng đến công tác phát triển, mở rộng đối tƣợng tham gia BHXH, nhất là tập trung chủ yếu ở khu vực ngoài Nhà nước nhằm tăng trưởng quỹ BHXH, BHYT, góp phần ổn định, bền vững chính sách ASXH.
Để thực hiện tốt công tác thu, BHXH thành phố Hà Nội và các đơn vị trực thuộc đã chủ động phối hợp với các ban, ngành, cơ quan, đơn vị doanh nghiệp, trường học tổ chức giới thiệu, tuyên truyền về Luật BHXH, Luật BHYT, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân, NLĐ, học sinh sinh viên tham gia. Cơ quan BHXH
28
đã tuyên truyền BHXH, BHYT với nhiều hình thức sáng tạo nhƣ: lồng ghép nội dung trong các hội nghị, xây dựng các chuyên trang, chuyên mục trên báo, đài; tăng thời lượng phát sóng trên đài truyền thanh các quận, huyện, xã, phường, thị trấn; sử dụng panô, áp phích, khẩu hiệu ở các nơi công cộng, …
Xử lý các hành vi vi phạm về BHXH
Để làm tốt vấn đề phát triển đối tƣợng tham gia BHXH, BHYT và thu hồi nợ đọng, BHXH Thành phố đã phối hợp với Cục Thuế để cập nhật danh sách các DN có đăng ký thuế, còn hoạt động rồi chuyển về BHXH từng quận, huyện để phối hợp với UBND phường, xã thực hiện rà soát phát triển doanh nghiệp mới tham gia BHXH.
Thành lập Tổ thu nợ BHXH liên ngành, trong 6 tháng đầu năm, 3 đoàn thanh tra liên ngành đi thanh tra tại 81 DN. Sáu tháng qua, cơ quan BHXH cũng đã khởi kiện 42 đơn vị SDLĐ ra toà và thu hồi đƣợc 12,62 tỷ đồng trên tổng nợ 26,5 tỷ đồng.
Đƣợc sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền đã tạo thuận lợi cho Ngành BHXH Thủ đô thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý thu, chi BHXH, BHYT hằng năm, đảm bảo quyền lợi NLĐ. Tại huyện Đông Anh, Bí thƣ huyện ủy trực tiếp điện thoại, gặp gỡ, tìm hiểu nguyên nhân của những đơn vị, doanh nghiệp nợ BHXH dây dưa, kéo dài; đồng thời lắng nghe ý kiến tham mưu, đề xuất của BHXH huyện.
Từ đó, Huyện ủy, HĐND, UBND huyện thống nhất biện pháp cùng doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, đảm bảo quyền lợi cho NLĐ. Tại quận Cầu Giấy, Huyện ủy, UBND quận chỉ đạo Công an quận xây dựng chương trình kế hoạch phối hợp, cùng BHXH quận đến khảo sát, kiểm tra đôn đốc, thu hồi nợ ở những đơn vị, doanh nghiệp cố tình chiếm dụng tiền BHXH của NLĐ…
1.3.2.2. Thành phố Đà Nẵng
Quản lý thu BHXH bắt buộc
Sau hai năm đƣa Nghị quyết 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị về
“Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012- 2020” đi vào cuộc sống với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, công tác BHXH, BHYT trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đã có những chuyển biến tích cực. Tỉ lệ người tham gia BHXH, BHYT và bảo hiểm thất nghiệp đều tăng so với trước khi có Nghị quyết 21-NQ/TW.
29
Năm 2014, tổng số thu đạt 2.964,126 tỷ đồng đạt 102,82% kế hoạch BHXH Việt Nam giao, tất cả các đơn vị trực thuộc đều có tỷ kệ thu vƣợt kế hoạt, trong năm đã khai thác mới đƣợc 638 đơn vị với 6.096 lao động tham gia BHXH bắt buộc, đáng chú ý là tỷ lệ nợ đã đƣợc hạ thấp so với những năm gần đây.
Xử lý các hành vi vi phạm về BHXH
Năm 2014, tổng số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN là 111,818 tỷ đồng chiếm tỷ lệ 3,9% trên tổng số phải thu. Qua kiểm tra 705 đơn vị phát hiện 450 lao động có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên chƣa tham gia BHXH, BHYT, BHTN theo đsúng quy định của Luật BHXH, Luật BHYT; phát hiện và truy thu đƣợc số tiền 201,849 triệu đồng đối với 75 lao động truy đóng không đúng quy định. Để đạt đƣợc những kết quả nhƣ vậy là nhờ sự phấn đấu không ngừng của toàn thể cán bộ, viên chức BHXH TP.
Đà Nẵng, cụ thể:
- Về công tác cải cách thủ tục hành chính: cơ quan BHXH đã tăng cường thực hiện khảo sát mức độ hài lòng của tổ chức, công dân, căn cứ vào kết quả khảo sát nhằm cải tiến lề lối làm việc, nâng cao tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ nhân dân của cán bộ, viên chức BHXH. Đặc biệt đã rà soát và rút ngắn thời gian giải quyết đối với 47 thủ tục hành chính với tổng số thời gian rút ngắn là 203 ngày.
- Cơ quan BHXH thành phố đã chủ động phối hợp với các ngành liên quan tổ chức triển khai thực hiện Chương trình hành động của Thành ủy, Kế hoạch của UBND thành phố và công tác kiểm tra, giám sát. Ngành BHXH còn thường xuyên đổi mới phương thức hoạt động nâng cao chất lượng dịch vụ BHXH, BHYT. Tích cực phối hợp với các ban, ngành chức năng có liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tiến hành hoạt động thanh tra, kiểm tra, phát hiện và khắc phục kịp thời những yếu kém, hạn chế nhằm quản lý tốt quỹ BHXH, BHYT.
- Tại Quận Thanh Khê, Quận ủy, UBND quận chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền với nhiều hình thức nhằm nâng cao nhận thức trong người dân, người SDLĐ và NLĐ về vai trò, ý nghĩa của BHXH, BHYT, BHTN trong hệ thống. Hàng năm, UBND quận phối hợp cùng với cơ quan BHXH quận tổ chức nhiều đợt thanh tra, kiểm tra liên ngành đốc thúc các đơn vị né tránh, đơn vị nợ đọng BHXH, BHYT kéo dài phải thực hiện nghĩa vụ theo quy định.
30 1.3.2.3. Tỉnh Kon Tum
Quản lý thu BHXH bắt buộc
Theo báo cáo của BHXH tỉnh Kon Tum, tính đến ngày 31/10/2014 toàn tỉnh có 406.005 người tham gia BHXH, BHYT, tăng hơn 8.050 người (2%) so với cùng kỳ năm ngoái; số thu là 578,176 tỷ đồng, đạt 80,6% kế hoạch tăng 100 tỷ đồng (21%) so với cùng kỳ năm ngoái, số nợ là 34,109 tỷ đồng, chiếm 4,75% số phải thu, giảm gần 4 tỷ đồng (10,4%) so với cùng kỳ năm 2013.
Từ ngày 01/11/2014, BHXH tỉnh đã chính thức triển khai Quyết định 1018/QĐ-BHXH ngày 10/10/2014 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam. Thực hiện Quyết định này, ngành BHXH tỉnh đã cử cán bộ thuộc bộ phận một cửa trực tiếp nhận và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính tại đơn vị SDLĐ. Thời gian nhận hồ sơ và trả kết quả do Giám đốc BHXH tỉnh, Giám đốc BHXH huyện, thành phố thống nhất với đơn vị SDLĐ. Đây là một cuộc cải cách mang tính đột phá, nâng cao chất lƣợng làm việc từ hành chính thụ động sang chủ động phục vụ đối tƣợng tham gia và thụ hưởng BHXH, BHYT trong điều kiện hiện nay. Qua đó đã góp phần tạo hiệu ứng tích cực hỗ trợ cho công tác quản lý thu BHXH, BHYT; đồng thời nâng cao đƣợc niềm tin của nhân dân vào chính sách BHXH, BHYT của Đảng và Nhà nước.
Xử lý và hành vi vi phạm về BHXH
BHXH Kon Tum đã triển khai nhiều biện pháp nhằm thực hiện công tác quản lý thu BHXH, BHYT hiệu quả và để giảm nợ đọng, đến cuối năm 2014 tỷ lệ nợ chỉ còn 3,04% với kết quả này BHXH Kon Tum trở thành một trong số ít các tỉnh đƣợc BHXH Việt Nam khen thưởng là đơn vị có tỷ lệ nợ thấp nhất trên cả nước, cụ thể:
- BHXH tỉnh đã thành lập Tổ thu nợ và liên tục bám sát các đơn vị SDLĐ để có tiếng nói chung trong hoạch định các giải pháp tối ƣu, khắc phục tình trạng nợ đọng BHXH, BHYT, đảm bảo xử lý hài hòa mối quan hệ 3 bên người SDLĐ, NLĐ và cơ quan BHXH.
- Chủ động cùng các sở, ngành, tổ chức liên quan triển khai có hiệu quả Quy chế phối hợp công tác thực hiện pháp luật về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp ban hành kèm theo Quyết định số 970/QĐ-UBND của UBND tỉnh; tăng cường công tác kiểm tra, trong đó ƣu tiên đẩy mạnh kiểm tra liên ngành đúng tinh thần chỉ đạo của Tỉnh ủy, Thanh tra Chính phủ và UBND tỉnh. Theo đó, ngoài chấn chỉnh những sai
31
sót, vi phạm của đơn vị SDLĐ thì việc kiên quyết xử lý sau kiểm tra những trường hợp nợ đọng lớn, kéo dài đƣợc đặc biệt chú trọng. Từ đó, đã mang lại kết quả khả quan, hỗ trợ đắc lực cho việc giảm mạnh tỷ lệ nợ đọng, thúc đẩy thực hiện đạt chỉ tiêu kế hoạch thu trong năm, tích cực góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của NLĐ