CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN GÕ VẤP TỪ NĂM 2010 - 2014
2.3. Thực trạng quản lý thu Bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn quận Gò Vấp từ năm 2010 - 2014
2.3.1. Tỷ lệ đơn vị và lao động tham gia BHXH bắt buộc
Để thuận tiện cho việc quản lý, dựa vào tính chất hoạt động của từng loại doanh nghiệp cơ quan BHXH đã chia thành các khối đơn vị cụ thể: khối DNNN; khối DN có Vốn ĐTNN; khối DN ngoài quốc doanh; khối HCSN, đảng, đoàn thể; khối ngoài công lập; khối HTX; khối xã, phường. Tình hình tham gia BHXH của các khối đƣợc thể hiện qua bảng 2.1
Bảng 2.1. Tổng hợp đối tƣợng tham gia BHXH bắt buộc theo khối từ năm 2010 - 2014.
Năm Loại DN
2010 2011 2012 2013 2014
Số ĐV
Số LĐ
Số ĐV
Số LĐ
Số ĐV
Số LĐ
Số ĐV
Số LĐ
Số ĐV
Số LĐ
Khối DNNN 7 3.532 8 3.735 11 3.722 12 3.869 12 3.814
Khối DN có vốn ĐTNN 22 5.788 24 4.835 36 4.535 42 5.707 48 6.029 Khối DN ngoài quốc doanh 1.374 31.690 1.784 33.145 2.341 36.252 2.842 36.193 3.311 38.193 Khối HCSN, Đảng, Đoàn thể 99 4.730 100 4.902 100 4.990 103 5.230 107 5.436 Khối Ngoài công lập 58 1.324 68 1.505 78 1.905 89 1.987 101 1.824
Khối HTX 4 42 4 37 4 36 4 34 4 26
Khối xã, phường 16 542 16 543 16 540 16 581 16 601
TỔNG CỘNG 1.580 47.648 2.004 48.702 2.586 51.980 3.108 53.601 3.599 55.923 Nguồn: tác giả tự tổng hợp.
Qua bảng tổng hợp số liệu từ năm 2010 - 2014 tổng số đơn vị và lao động tham gia BHXH bắt buộc thuộc các loại hình đơn vị có gia tăng qua từng năm, tuy nhiên so với số lao động thực tế đang làm việc thì còn thấp đặc biệt là ở các DN ngoài quốc doanh luôn tìm cách để trốn đóng BHXH. Nhiều DN khai báo số lao động không đúng với thực tế để giảm số người tham gia BHXH. Năm 2010, BHXH quận quản lý 1.580 đơn vị với 47.648 lao động tham gia BHXH bắt buộc nhƣng đến năm 2014 là 3.599 đơn vị với 55.923 lao động tăng 2.019 đơn vị và tăng 8.275 lao động.
Số đơn vị và lao động tăng này chủ yếu là ở các DN ngoài quốc doanh, từ năm 2010 là 1.374 đơn vị với 31.690 lao động đến năm 2014 là 3.311 đơn vị với 38.193 lao động tăng 1.937 đơn vị tương ứng tăng 141% và tăng 6.503 lao động tương đương 20,52%. Trong những năm vừa qua số doanh nghiệp tăng nhiều nhƣng hầu hết là những doanh nghiệp có quy mô nhỏ, chỉ vài lao động; nên số đơn vị tăng đến 142%
trong khi đó số lao động chỉ tăng 20,52%. Từ năm 2010 - 2014 xét về cơ cấu thì khối
40
DN ngoài quốc doanh là chiếm tỷ trọng cao nhất về số đơn vị và số lao động tham gia. Năm 2010, số lao động của khối DN ngoài quốc doanh là 31.690 người chiếm 66,51%; năm 2011 là 33.145 lao động chiếm 68,1%; năm 2012 là 36.252 lao động chiếm 69,7%; năm 2013, là 36.193 lao động chiếm 67,52%; năm 2014 là 38.193 lao động chiếm 68,3%.
Về khai thác mới đối tượng tham gia BHXH bắt buộc có chiều hướng gia tăng, tuy nhiên tăng không đều, năm 2010 là 420 đơn vị với 2.936 lao động và cao nhất là vào năm 2012 là 612 đơn vị với 3.919 lao động; giảm dần đến năm 2014 chỉ khai thác được 476 đơn vị với 2.310 lao động. Tuy nhiên, chưa tương xứng với tiềm năng của quận vì đây là một quận nội thành nhƣng có diện tích rộng là nơi tập trung của nhiều DN chuyên về sản xuất và gia công sản phẩm. Số liệu khai thác đơn vị đƣợc thể hiện qua bảng 2.2.
Bảng 2.2. Tổng hợp số liệu đơn vị và lao động tham gia mới BHXH bắt buộc.
Năm
Chỉ tiêu 2010 2011 2012 2013 2014
Số đơn vị tăng mới 420 482 612 548 476
Số lao động tăng mới 2.936 3.718 3.919 2.831 2.310
Nguồn: Tác giả tự tổng hợp
Số đơn vị tham gia mới có tăng nhƣng chỉ là những DN nhỏ có vài lao động, có trường hợp DN nắm rõ về Luật BHXH nên đã lợi dụng kẻ hở của Luật nhằm chiếm dụng tiền quỹ BHXH một cách hợp pháp. Có trường hợp DN chỉ có 1, 2 lao động tham gia BHXH nhưng đóng với mức tiền lương rất cao, sau khi đóng vừa đủ 6 tháng thì sẽ giải quyết chế độ thai sản cho NLĐ, tức là DN cố tình tham gia BHXH khi NLĐ đã có thai để hưởng tiền thai sản và sau khi hết thời gian thai sản thì nghỉ việc và những DN nhƣ thế này hiện nay cũng khá nhiều.
Tình hình đơn vị tham gia BHXH đƣợc thể hiện qua bảng 2.3
Vì số đơn vị không đăng ký tham gia BHXH thường là ở khối DN, vì vậy ở phần này, tác giả chỉ đi sâu vào phân tích tình hình tham gia BHXH của các DN ngoài quốc doanh, DN Nhà nước và DN có Vốn ĐTNN.
Bảng 2.3. Tình hình các DN tham gia BHXH từ năm 2010 - 2014.
41 Năm
Chỉ tiêu 2010 2011 2012 2013 2014
Số DN đang hoạt động trên địa bàn (1) 7.141 7.761 9.441 11.498 11.668 Số DN đang tham gia BHXH (2) 1.407 1.819 2.388 2.896 3.371 Tỷ lệ DN tham gia BHXH (%) = (2/1) 19,70 23,43 25,29 25,19 28,89
Nguồn: (1) Niên giám thống kê và Chi cục thuế Gò Vấp; (2) BHXH quận Gò Vấp
Năm 2010, số DN thực tế đang hoạt động trên địa bàn quận Gò Vấp là 7.141, nhƣng chỉ có 1.407 DN tham gia BHXH, chiếm 19,70% số DN thực tế đang hoạt động. Năm 2011, số DN đang hoạt động là 7.761, số DN tham gia BHXH là 1.819 chiếm 2.,43%. Năm 2012, số DN thực tế đang hoạt động trên địa bàn quận là 9.441, số DN đang tham gia BHXH là 2.388 chiếm 25,29%. Năm 2013, số DN thực tế đang hoạt động trên địa bàn quận là 11.498, số DN đang tham gia BHXH là 2.896 chiếm 25,19% số DN thực tế đang hoạt động và năm 2014, số DN thực tế đang hoạt động trên địa bàn quận là 11.668, số DN đang tham gia BHXH là 3.371 chiếm 28,89% số DN thực tế đang hoạt động. Số DN chƣa tham gia BHXH tập trung chủ yếu ở những DN ngoài quốc danh và có quy mô nhỏ, tuy nhiên từ năm 2010 đến 2012, số DN tham gia BHXH có chiều hướng gia tăng, năm 2010 là 19,70% và đến năm 2014 là 28,89%.
Mặc dù số lao động và số đơn vị tham gia BHXH có tăng qua từng năm, tuy nhiên số liệu trên chƣa phản ánh đúng tình hình lao động và đơn vị đang hoạt động trên địa bàn quận Gò Vấp. Do có nhiều đơn vị không đăng ký tham gia BHXH cho NLĐ; hoặc có tham gia nhƣng không tham gia đúng số lƣợng lao động thực tế, lợi dụng kẻ hở của pháp luật các DN cố tình ký hợp đồng lao động theo thời vụ hoặc có thời hạn dưới 3 tháng với NLĐ để không tham gia BHXH hoặc kéo dài thời gian thử việc không ký hợp đồng lao động. Tình hình lao động tham gia BHXH của khối DN đƣợc thể hiện qua bảng 2.4.
42
Bảng 2.4. Tình hình lao động tham gia BHXH tại khối DN từ năm 2010 - 2014.
ĐVT: người
Năm
Chỉ tiêu 2010 2011 2012 2013 2014
Số lao động hiện đang làm việc tại các DN
trú đóng trên địa bàn quận (1) 52.048 62.113 69.446 70.475 72.272 Số lao động tham gia BHXH (2) 47.648 48.702 51.980 53.601 55.923 Tỷ lệ lao động tham gia BHXH (%) = (2/1) 91,55 78,41 74,85 76,06 77,38
Nguồn: (1) P. LĐ - TB & XH, (2) BHXH quận Gò Vấp
Qua bảng trên, ta thấy số lao động tham gia BHXH có tăng qua từng năm và số lao động đang làm việc tại các DN trên địa bàn quận Gò Vấp chƣa tham gia BHXH cũng tăng tương ứng. Tỷ lệ lao động tham gia BHXH là năm 2010 là 91,55%;
năm 2011 là 78,41%, 2012 là 74,85%; năm 2013 là 76,06% và 2014 là 77,38%.