I. MUẽC TIEÂU:
1. Kiến thức:
Giúp học sinh hiểu :
- Nội tâm nhân vật và miêu tả nội tâm trong tác phẩm tự sự.
- Tác dụng của mieâu tả nội tâm và mối quan hệ giữa nội tâm với ngoại hình khi kể chuyện.
2. Kyõ naêng:
- Phát hiện và phân tích được tác dụng của miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
- Kết hợp kể chuyện với miêu tả nội tâm nhân vật khi làm bài làm văn tự sự.
3. Thái độ:
Bồi dưỡng tình cảm yêu thích môn văn.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
1. Chuẩn bị của giáo viên:
Chuẩn kiến thức, các đoan văn mẫu.
2. Chuẩn bị của học sinh:
Đọc và soạn bài.
III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP:
1. Ổn định lớp: (1 phút) 2. Kiểm tra bài cũ: (2 phút)
Vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự ? 3. Tiến trình bài học:
* Giới thiệu bài: (1 phút)
Trong văn tự sự, yếu tố miêu tả có vai trò rất quan trọng. Nó làm cho văn bản thêm sinh động, cụ thể hấp dẫn hơn. Khi kết hợp các yêu tố miêu tả thì ta thường chú ý về miêu tả cảnh, miêu tả tâm trạng. Vậy các yếu tố miêu tả ấy được kết hợp như thế nào ? Tiết học ngày hôm nay giúp ta thấy rõ điều đó.
Hoạt động 1: Hình thành kiến thức mới. (20 phút)
a. Phương pháp: Thảo luận nhóm, vấn đáp, đàm thoại, phân tích, diễn giảng.
b. Các bước hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA NỘI DUNG
TRÒ
* Hướng dẫn tìm hiểu vai trò của yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự.
Hỏi: Theo em nội tâm là gì
?
- GV: Người ta thường nói
“Dò sông dò biển dễ dò – đố ai lấy thước mà đo lòng người”. Những suy nghĩ, nỗi lòng, tâm trạng là ở bên trong, ta không thể quan sát bằng mắt cho nên gọi là nội tâm.
- Yêu cầu học sinh đọc đoạn Kiều ở lầu Ngưng Bích.
Hỏi: Tìm những câu thơ tả cảnh và những câu thơ miêu tả tâm trạng của Thúy Kiều ?
Hỏi: Dựa vào từ ngữ nào để em biết đoạn thơ giữa miêu tả tâm trạng của Thúy Kiều ?
- GV: Như vậy dấu hiệu giúp ta biết 10 câu thơ giữa miêu tả nội tâm Thúy Kiều là vì đoạn này tập trung miêu tả những suy nghó cuûa Kieàu veà nỗi lòng, thân phận bơ vơ nơi đất khách quê người, nghĩ về tấm lòng son, nghĩ về cha mẹ nơi quê nhà không ai phụng dưỡng, chăm sóc lúc tuổi già.
Hỏi: Đoạn thơ trên là miêu tả nội tâm nhân vật Thúy Kiều. Vậy theo em, miêu tả nội tâm là gì ?
Hỏi: Tuy không thể nhìn
- Trình bày ý kiến.
- Nghe.
- Đọc
- Trả lời:
+ Những câu thơ tả cảnh:
4 câu thơ đầu:
“Trước lầu Ngưng Bích ... bụi hồng dặm kia”.
8 caâu thô cuoái:
“Buồn trong cửa bể ...
keâu quanh gheá ngoài”.
+ Những câu thơ tả tâm trạng:
10 câu thơ giữa: “Bẽ
bàng ... người ôm”.
- Từ: Bẽ bàng, tưởng, xót.
- Nghe.
- Trình bày.
- Suy nghĩ, trình bày.
Ta có thể biết được, hiểu được những suy nghĩ, nỗi lòng, tâm
I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. Khái niệm:
- Nội tâm là suy nghĩ, tâm trạng, thái độ tình cảm sâu kín của nhân vật.
- Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng nhân vật.
2. Các cách miêu tả nội tâm:
thấy, nhưng vì sao ta vẫn có thể biết được, hiểu được những suy nghĩ, nỗi lòng, tâm trạng của Thúy Kiều ?
- GV: Như vậy miêu tả trực tiếp nội tâm nhân vật là một trong những cách giúp ta biết được suy nghĩ, đọc được tâm tư, nỗi lòng của nhân vật mặc dù ta không thể quan sát trực tiếp baèng maét.
- Gọi HS đọc lại 4 câu thơ đầu và 8 câu thơ cuối của đoạn trích.
Hỏi: Hai đoạn thơ trên miêu tả những cảnh gì ?
Hỏi: Cĩ phải qua 2 đọan thơ trên tác giả chỉ đơn thuần là miêu tả cảnh ? Nếu có miêu tả tâm trạng thì đó là những tâm trạng gì của nàng Kieàu ?
Hỏi: Cách miêu tả tâm trạng ở đoạn thơ này có gì khác với cách miêu tả ở đoạn thơ trước?
trạng của Thúy Kiều vì tác giả đã miêu tả trực tiếp nội tâm của nàng Kiều.
- Nghe.
- Đọc
- Trình bày.
4 câu thơ đầu miêu tả quang cảnh quanh laàu Ngửng Bớch (non xa, trăng gần, cát vàng, buùi hoàng).
8 câu cuối miêu tả cảnh cánh buồm thấp thoáng ngoài cửa bể, hoa đang trôi dạt trên dòng nước, bãi cỏ nhạt nhòa, tiếng gió, tiếng sóng.
- Trình bày.
Tác giả không chỉ đơn thuần tả cảnh, mà thông qua cảnh vật để khắc họa tâm trạng (nội tâm) của Thuựy Kieàu. Cuù theồ:
+ 4 câu thơ đầu: tâm trạng cô đơn, lẻ loi tuyệt vọng.
+ 8 caâu thô cuoái: taâm trạng vời vợi nỗi nhớ cha meù, queõ hửụng; noói buồn cho thân phận leõnh ủeõnh voõ ủũnh, duyên phận trôi nổi;
nỗi bi thương kéo dài không dứt, cuộc đời nhạt nhòa vô vọng;
nỗi hãi hùng, lo sợ tai họa sẽ ấp tới.
- So sánh cách miêu tả.
Tác giả miêu tả cảnh vật để gián
- Gọi HS đọc đoạn trích truyện Lão Hạc và nhận xét cách miêu tả nội tâm của nhân vật.
Hỏi: Vậy miêu tả cảnh và miêu tả ngoại hình cĩ mối quan hệ như thế nào với việc thể hiện nội tâm nhân vật ?
- GV: Như vậy miêu tả gián tiếp nội tâm nhân vật là thông qua việc miêu tả cảnh vật hoặc miêu tả ngoại hình của nhân vật để khắc họa nội tâm nhân vật.
Hỏi: Từ tìm hiểu trên em thấy cĩ mấy cách miêu tả nội tâm nhân vật
?
* Chốt ý: Miêu tả nội tâm có tác dụng khắc họa “chân dung tinh thần” của nhân vật, tái hiện lại những trăn trở, dằn vặt, những rung động tinh vi trong tình cảm, tư tưởng của nhân vật (những yếu tố này nhiều khi không thể tái hiện được bằng miêu tả ngoại hình). Vì thế miêu tả nội tâm có vai trò và tác dụng rất to lớn trong việc khắc họa đặc điểm, tính cách nhân vật.
tiếp khắc họa nội tâm Thúy Kiều. Tả cảnh ngụ tình.
- Đọc, nhận xét.
=> Miêu tả nội tâm bằng cách miêu tả hành động, cử chỉ, hình dáng bên ngoài của nhân vật (gương mặt, đầu, miệng, ...) để khắc họa tâm trạng đau đớn, dằn vặt của lão Hạc khi phải bán cậu Vàng.
- Trình bày.
Giữa miêu tả cảnh, ngoại hình và miêu tả nội tâm có mối quan hệ với nhau. Nhiều khi từ việc miêu tả cảnh, ngoại hình mà người viết cho ta thấy được tâm trạng bên trong của nhân vật và ngược lại từ việc miêu tả tâm trạng, người đọc hiểu được hình thức bên ngoài.
- Nghe.
- Trình bày.
- Nghe.
Có những cách khác nhau để miêu tả nội tâm nhân vật: diễn đạt một cách trực tiếp những ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật ; cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp thơng qua miêu tả cảnh vật hoặc ngọai hình của nhân vật.
Hoạt động 2: Luyện tập. (15 phút)
a. Phương pháp: Thảo luận nhóm, vấn đáp, đàm thoại, thực hành theo mẫu.
b. Các bước hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA NỘI DUNG
HS
* Hướng dẫn luyện tập.
- Cho học sinh đọc đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều.
- Phân nhóm học sinh thảo luận.
- Giáo viên nhận xét.
- Bài tập 2: Cho học sinh đọc bài tập.
- Đọc.
- Thảo luận, trình bày.
-> Nhận xét bổ sung.
- Đọc bài tập, học sinh trình bày.
-> Nhận xét, bổ sung.
II. LUYỆN TẬP:
BT1: Thuật lại đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều bằng một đoạn văn xuôi.
(Caâu 158 – trang 61, 700 câu trả lời Ngữ vaên 9).
BT2: Ghi lại tâm trạng của em sau khi gây chuyện có lỗi với bạn.
(Caâu 159 – trang 61, 700 câu trả lời Ngữ vaên 9).
IV. CỦNG CỐ – DẶN DÒ:
1. Cuûng coá: (3 phuùt)
Thế nào là miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự ? Có mấy cách miêu tả nội tâm ? 2. Dặn dò: (3 phút)
* Bài vừa học:
- Về nhà học bài.
- Phân tích một đoạn văn tự sự có sử dụng các yếu tố miêu tả tâm trạng nhân vật.
* Chuẩn bị tiết sau: Chửụng trỡnh ủũa phửụng (phaàn Vaờn).
- Đọc bài: Văn học địa phương Trà Vinh sau năm 1975. (trang 59 -> 67).
- Trả lời các câu hỏi phần Hướng dẫn đọc – hiểu văn bản.
- Kẽ và viết sẵn vào tập phần II: Một số tác giả, tác phẩm tiêu bieồu.
- Soạn bài : Hoài niệm mùa xuân.
- Đọc trước phần ghi nhớ cần nắm.
PHẦN BỔ SUNG, RÚT KINH NGHIỆM
Viết đoạn văn tự sự về việc Mã Giám Sinh mua Kiều :
Sau khi Kiều quyết định bán mình chuộc cha, có một mụ mối đánh hơi thấy món hời (lời) liền sốt sắng dẫn một gã đàn ông đến nhà Vương ông. Gã đàn ông ấy khoảng hơn 40 tuổi, ăn mặc chãi chuốt đến mức đỏm dáng.
Cứ nhìn cách ăn mặc cầu kì của gã, người ta cũng có thể đoán được đây là một gã đàn ông vô công rỗi nghề hoặc thuộc loại ăn chơi đàn điếm. Khi vào nhà Vương ông, gia chủ chưa kịp mời thì gã đã ngồi tót trên ghế một cách thật ngạo mạn, xấc xược. Đến khi chủ nhà hỏi han trò chuyện thì gã bộc lộ rõ chân tướng của một kẻ vô học bằng những câu trả lời cộc lốc, trống không. Gã có vẻ đắc chí ngồi gật gù ngắm nhìn mụ mối giở trò vén tóc, nắm tay ... để “kiểm tra” nàng Kiều như một món hàng ngoài chợ. Rồi có vẻ ưng ý, gã bắt đầu một cuộc mặc cả đúng nòi con buôn ... Trong khi mụ mối và Mã Giám Sinh dường như đang say đòn với một cuộc mua bán vô tiền khoáng hậu thì nàng Kiều đáng thương chết lặng đi trong nỗi đau đớn, tũi nhục, ê chề ... Nàng đâu ngờ cuộc đời mình lại đến nông nỗi này ?... Cuối cùng thì cuộc mặc cả cũng đến hồi kết thúc. Chao ôi, một người con gái tài sắc, đoan trang, hiếu thảo như nàng Kiều mà cuối cùng chỉ là một món hàng được đáng giá “vàng ngoài bốn trăm” thôi ư ?
……….…………
………..… Duyệt ngày 20 tháng 9 năm 2014
……….………… TTCM
……….…………
……….…………
……….…………
……….………… Phan Thanh Tuaán
……….…………
………
………
………
………
………
………..
………..
……….
………..
.……….
………..
……….
………..
……….……….
………..
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
………
Tuần: 09 – Tiết: 41 – Văn bản: LỤC VÂN TIÊN GẶP NẠN Giảm tải.
Ngày soạn : 21/09/2014
Tiết : 42 Văn học Tuaàn : 09