I. MỤC TIÊU.
1. Kiến thức:
- Hs trình bày được khái niệm và một số dạng đột biến cấu trúc NST.
- Hs trình bày được nguyên nhân và nêu được vai trò của đột biến cấu trúc NST.
2. Kĩ năng:
- KNS:+ Kỹ năng hợp tác, ứng xử giao tiếp, lắng nghe tích cực.
+ Kỹ năng tìm và sử lí thông tin, k/n quản lí thời gian, kĩ năng tự tin bày tỏ ý kiến.
3. Thái độ:
- GD ý thức bảo vệ môi trường, h/s thích nghiên cứu, tìm tòi KH bộ môn.
II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ.
1. Giáo viên:
- Máy chiếu.
- Hình 22: Một số dạng đột biến cấu trúc NST.
2. Học sinh:
- Hs n/c trước bài ở nhà.
III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY.
1. Kiểm tra bài cũ. 5p
? Đột biến gen là gì? Có những dạng đột biến gen nào? Nguyên nhân gây đột biến gen ?
Trả lời :
- K/N: Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen liên quan đến 1 hoặc 1 số cặp nu.
- Đột biến gen di truyền được.
- Các dạng đột biến gen:
+ Mất 1 cặp nu.
+ Thêm một cặp nu.
+ Thay thế 1 cặp nu.
- Nguyên nhân: Do rối loạn trong quá trình tự sao chép của ADN dưới ảnh hưởng của môi trường trong và ngoài cơ thể.
* Đặt vấn đề vào bài mới: Ở tiết trước chúng ta đã biết NST có hình dạng và kích thước khác nhau ở các loài, đặc biệt là số lượng bộ NST ở mỗi loài: VD ở người là 46, ở ruồi giấm là 8...Vậy nếu cấu trúc NST bị biến đổi ảnh hưởng ntn...
2. Dạy nội dung bài mới.
Hoạt động của thầy và trò Ghi bảng
Gv: Yêu cầu h/s q/s hình trên bảng nhắc lại kiến thức.
? Nêu cấu trúc của 1 NST?
Hs: Gồm 2 crômatít gắn với nhau ở tâm động.
Gv: Yêu cầu h/s q/s H22; n/c thông tin thảo luận nhóm hoàn thành nội dung phiếu học tập.
- Lưu ý HS: Đoạn có mũi tên ngắn, màu thẫm dùng để chỉ rõ đoạn sẽ bị biến đổi. Mũi tên dài chỉ quá trình biến đổi.
Hs: Thảo luận nhóm, hoàn thành nội dung phiếu học tập.
Gv: Quan sát, hướng dẫn.
Hs: Báo cáo kết quả, nhận xét.
Gv: Chốt lại kiến thức.
I. Đột biến cấu trúc NST là gì? 21p
Phiếu học tập: Tìm hiểu các dạng đột biến cấu trúc NST
STT NST ban đầu NST sau khi bị biến đổi Tên dạng đột biến a Gồm các đoạn
ABCDEFGH
Mất đoạn H Mất đoạn
b Gồm các đoạn ABCDEFGH
Lặp lại đoạn BC Lặp đoạn
c Gồm các đoạn ABCDEFGH
Trình tự đoạn BCD đảo lại thành DCB
Đảo đoạn
? Đột biến cấu trúc NST là gì? gồm những dạng nào?
Hs:
Gv: Cho học sinh Q/s ảnh biến đổi NST và thông báo: Đoạn NST bị mất hoặc lặp lại có thể ở đầu mút hoặc ở giữa cánh, đoạn bị đảo có thể nằm ngoài tâm động hoặc chứa tâm động (Hình vẽ). Ngoài 3 dạng đột biến cấu
- KN: Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc của NST.
- Các dạng đột biến:
+ Mất đoạn.
+ Lặp đoạn.
+ Đảo đoạn.
trúc NST nêu trên còn có dạng đột biến chuyển đoạn ...
? Đột biến cấu trúc NST có khả năng di truyền ko? Vì sao?
Hs: - NST gồm 2 crômait. Mỗi cromatit gồm một phân tử AND và protein loại histon.
- Phân tử ADN là nơi lưu giữ thông tin di truyền & cũng là bản mã gốc truyền đạt thông tin di truyền.
- Khi NST bị biến đổi cấu trúc =>ADN (bản mã gốc) cũng bị biến đổi theo
Vì vậy đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể có khả năng di truyền.
Gv: Chuyển ý: Các em đã biết thế nào là đột biến cấu trúc NST và các dạng của đột biến vậy những nguyên nhân nào làm phát sinh các đột biến này và tính chất của các đột biến đó ra sao ta n/c...
Gv: Cho h/s q/s ảnh và yêu cầu h/s n/c thông tin.
? Có những nguyên nhân nào gây đột biến cấu trúc NST?
Hs:
Gv: Phân tích tác hại chất độc da cam trên tranh: Trên ảnh các em được thấy những nạn nhân của chất độc da cam, một loại chất độc mà đế quốc mỹ đã giải xuống Việt Nam trong chiến chanh. Ngoài ra hiện nay việc sử dụng thuốc trừ sâu, chất bảo quản, chất kích thích không hợp lí trái pháp luật là những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường gây hậu quả nghiêm trọng đối với con người...
Gv: Cho học sinh quan sát các ví dụ trên máy chiếu.
? Tìm hiểu VD 1, 2, 3, 4 ở trên em cho biết có những dạng đột biến nào?
II. Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST. 15p
- Nguyên nhân: Do tác nhân lí học, hoá học trong ngoại cảnh làm phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng, xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người.
Hs:
? Các dạng đột biến ở ví dụ trên đột biến nào có lợi, đột biến nào có hại?
Hs: VD1: Lặp đoạn 16A ở ruồi giấm có hại.
VD2: Lặp đoạn ở lúa mạch, có lợi cho sinh vật.
VD3,4: Mất đoạn NST ở người có hại Gv: Cho học sinh xem tranh đột biến có lợi có hại...
? Qua ví dụ: Hãy cho biết tính chất (lợi, hại) của đột biến cấu trúc NST?
Hs:
? Tại sao đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho sinh vật?
Hs: Trên NST các gen được phân bố theo 1 trật tự xác định sự biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi tổ hợp gen dẫn đến biến đổi kiểu gen từ đó làm biến đổi kiểu hình bình thường ở các sinh vật theo chiều hướng có hại.
Gv bổ sung: Một số dạng đột biến có lợi (mất đoạn nhỏ, đảo đoạn gây ra sự đa dạng trong loài), với tiến hoá chúng tham gia cách li giữa các loài, trong chọn giống người ta làm mất đoạn để loại bỏ gen xấu ra khỏi NST và chuyển gen mong muốn của loài này sang loài khác.
? Câu hỏi BVMT và GD BĐKH: Khi đã biết nguyên nhân, tính chất của đột biến cấu trúc NST, là h/s em cần làm gì để bảo vệ môi trường? Em đánh giá ntn về việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hiện nay?
Hs: + Sử dụng hợp lí thuốc trừ sâu , diệt cỏ + Tuyên truyền, chung tay ủng hộ việc chống sản xuất , sử dụng vũ khí hoá học…
+ Vệ sinh môi trường….
Gv: Chốt lại kiến thức.
Hs: Đọc kết luận.
- Đa số đột biến cấu trúc NST thường có hại cho sinh vật.
- Một số đột biến có lợi, có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hoá.
3.Củng cố, luyện tập. 3p
+ GV treo tranh câm các dạng đột biến cấu trúc NST và gọi HS gọi tên và mô tả từng dạng đột biến.
+ Tại sao đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho sinh vật?
4. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà. 1p - Học bài và trả lời câu hỏi 1, 2,3 SGK.
- Đọc trước bài 23.
* Rút kinh nghiệm giờ dạy:
- Nội dung:………...
………...
- Phương pháp:………....
………....
- Thời gian:……….
………...
------