Lý do lựa chọn đề tài
Ngân hàng đóng vai trò trung gian tài chính, giúp luân chuyển vốn linh hoạt và tối ưu hóa hoạt động kinh tế Hoạt động tín dụng (HĐTD) là nền tảng truyền thống, gắn liền với sự phát triển của ngành ngân hàng, và có ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh (HĐKD) của ngân hàng Tuy nhiên, HĐTD cũng rất phức tạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro và chịu tác động từ nhiều yếu tố cả bên trong lẫn bên ngoài ngân hàng.
Nền kinh tế Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ và hội nhập quốc tế, dẫn đến sự gia tăng hoạt động kinh doanh giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước Điều này tạo ra nhu cầu cao về vốn cho các doanh nghiệp, làm cho hoạt động tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp trở nên quan trọng trong chiến lược kinh doanh của ngân hàng Tuy nhiên, tín dụng doanh nghiệp tiềm ẩn nhiều rủi ro, do đó việc kiểm soát các khoản vay là rất cần thiết Chính vì vậy, nâng cao công tác phát triển tín dụng khách hàng doanh nghiệp luôn được chú trọng và đổi mới trong ngành ngân hàng nhằm đảm bảo mức rủi ro tín dụng (RRTD) ở mức thấp nhất.
Trong quá trình thực tập 3 tháng tại ngân hàng SHB, đặc biệt ở mảng khách hàng doanh nghiệp (KHDN), tôi nhận thấy công tác phân tích KHDN của ngân hàng có chất lượng tương đối tốt, nhưng vẫn tồn tại một số hạn chế cần khắc phục Do đó, tôi đã chọn đề tài “Hoàn thiện công tác phân tích tài chính khách hàng doanh nghiệp trong hoạt động tín dụng tại ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội” để nghiên cứu sâu hơn và đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện những hạn chế trong công tác phân tích tài chính KHDN trong hoạt động tín dụng của SHB - Hà Nội.
Tổng quan nghiên cứu trong nước và quốc tế
a Các đề tài nghiên cứu trong nước
Trong lĩnh vực tài chính ngân hàng tại Việt Nam, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện về hoạt động của ngân hàng, đặc biệt là trong phân tích tài chính doanh nghiệp (PTTCDN) liên quan đến tín dụng Bài viết của thạc sĩ Võ Thị Minh Tâm năm 2014 về “Hoàn thiện công tác phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp phục vụ cho vay tín dụng tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Bình” đã chỉ ra thực trạng công tác PTTCDN tại Agribank CN tỉnh Quảng Bình Nghiên cứu này nhấn mạnh rằng công tác đánh giá khách hàng chưa toàn diện và cần bổ sung một số chỉ tiêu tài chính trong phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp, thẩm định tài chính và quyết định cho vay Bài viết cũng đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác này tại Agribank CN tỉnh Quảng Bình.
Ngoài ra,luận văn thạc sĩ của tác giả Hà Thị Tuyết Nhung với tên đề tài
Bài viết "Hoàn thiện công tác phân tích tài chính khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng TMCP phát triển Thành phố Hồ Chí Minh (HDbank) - chi nhánh Đà Nang" (2015) nghiên cứu quy trình phân tích tài chính khách hàng doanh nghiệp và đề xuất các giải pháp cải tiến Tác giả đã trình bày cơ sở lý luận về phân tích tài chính, đánh giá thực trạng công tác phân tích tại HDbank Đà Nẵng thông qua việc thu thập và tổng hợp dữ liệu nội bộ Qua phân tích, tác giả chỉ ra những hạn chế trong đội ngũ cán bộ và phương pháp phân tích hiện tại Để khắc phục, bài viết đề xuất nâng cao chất lượng nhân viên, cải thiện quy trình sử dụng thông tin và áp dụng các phương pháp phân tích mới.
Các bài viết cùng chủ đề thường có cấu trúc tương đồng nhưng vẫn thể hiện được những điểm đặc trưng, nổi bật, cũng như nhược điểm và điểm yếu của ngân hàng Đồng thời, các bài viết này cũng đưa ra các giải pháp phù hợp để khắc phục những hạn chế hiện có và đưa ra khuyến nghị cho các bên liên quan.
Sau đây, bài viết xin trình bày một số công trình nghiên cứu tiêu biểu trên thế giới liên quan tới đề tài PTTCDN trong HĐTD của ngân hàng.
Năm 1968, Edward I Altman đã tiến hành nghiên cứu và phân tích trên nhiều công ty để đánh giá khả năng phân tích và các phương pháp, kỹ thuật phân tích tỷ số tài chính trong phân tích tài chính doanh nghiệp Qua việc áp dụng mô hình phân tích, ông đã chỉ ra sự khác biệt rõ rệt giữa các doanh nghiệp phát triển tốt và những doanh nghiệp có nguy cơ phá sản.
Vào năm 2001, Carol Alexander đã tiến hành nghiên cứu về các mô hình trong phân tích tài chính, bao gồm mô hình thị trường, mô hình hóa rủi ro thị trường và mô hình kinh tế lượng Nghiên cứu này không chỉ khám phá cách ứng dụng các mô hình trong phân tích tài chính tại các trường hợp thực tế mà còn đề xuất các giải pháp cho những vấn đề còn tồn tại trong lĩnh vực này.
Năm 2018, Dubos J Masson đã đề xuất các bước quan trọng để phân tích báo cáo tài chính (BCTC) hiệu quả, bao gồm xác định đặc điểm ngành, chiến lược công ty, đánh giá chất lượng BCTC, phân tích lợi nhuận và rủi ro, cũng như lập BCTC và định giá doanh nghiệp.
Bài viết “Hệ thống đánh giá tín dụng SME” của tác giả Kolmar A Chavan tập trung vào việc thẩm định tín dụng và phân tích rủi ro tín dụng (RRTD) trong quyết định cho vay của ngân hàng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành dệt sợi (SBI) Tác giả chỉ ra những hạn chế trong quy trình thẩm định tín dụng hiện tại và đề xuất các giải pháp khắc phục nhằm cải thiện hiệu quả đánh giá tín dụng cho các doanh nghiệp này.
Hoạt động phát triển tín dụng khách hàng doanh nghiệp trong ngân hàng không chỉ là vấn đề của riêng Việt Nam mà còn mang tính toàn cầu, đóng vai trò quan trọng trong ngành ngân hàng và nền kinh tế nói chung.
Mục đích nghiên cứu
Hoạt động tín dụng là lĩnh vực chính của ngân hàng, đặc biệt là trong mảng tín dụng khách hàng doanh nghiệp, nơi có mức độ rủi ro cao Do đó, ngân hàng cần phải quản lý chặt chẽ và thường xuyên quá trình phân tích tài chính và thẩm định khách hàng doanh nghiệp Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá thực trạng hoạt động phân tích tài chính tại SHB Xuân Đỉnh, chỉ ra những hạn chế cần khắc phục, từ đó đề xuất giải pháp và khuyến nghị nhằm hoàn thiện công tác phân tích tài chính cho khách hàng doanh nghiệp.
Tính mới của đề tài
Việc cải thiện phương thức phục vụ khách hàng doanh nghiệp trong hoạt động tín dụng là một nhiệm vụ liên tục của ngành ngân hàng Tuy nhiên, để đáp ứng tốt hơn với sự biến đổi của tình hình kinh tế xã hội, cần có những đổi mới thường xuyên trong các giải pháp này.
Việc lựa chọn đề tài “Giải pháp nâng cao công tác phân tích tài chính khách hàng doanh nghiệp trong hoạt động tín dụng của ngân hàng SHB Xuân Đỉnh” nhằm mục đích cung cấp cái nhìn mới nhất về hoạt động phân tích tài chính doanh nghiệp trong tín dụng của SHB, đồng thời cập nhật và bổ sung các giải pháp để hoàn thiện công tác phân tích tài chính doanh nghiệp trong hoạt động tín dụng của ngân hàng này.
Câu hỏi nghiên cứu
Công tác phân tích tài chính doanh nghiệp (KHDN) trong hoạt động tín dụng tại các ngân hàng thương mại (NHTM) được thực hiện thông qua việc sử dụng các tài liệu như báo cáo tài chính, bảng cân đối kế toán và báo cáo lưu chuyển tiền tệ Phương pháp phân tích thường áp dụng bao gồm phân tích tỷ lệ, phân tích xu hướng và so sánh với ngành Công tác này có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá khả năng trả nợ của doanh nghiệp, từ đó giúp ngân hàng đưa ra quyết định tín dụng chính xác Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác phân tích này bao gồm tình hình kinh tế vĩ mô, chính sách tín dụng của ngân hàng và đặc điểm riêng của từng doanh nghiệp.
Công tác phát triển thị trường khách hàng doanh nghiệp trong hoạt động tín dụng của ngân hàng SHB Xuân Đỉnh đã đạt được một số thành tựu nhất định, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số thiếu sót và hạn chế cần được cải thiện Việc đánh giá hiệu quả của các chiến lược hiện tại là cần thiết để tối ưu hóa quy trình phục vụ và nâng cao sự hài lòng của khách hàng.
Để cải thiện chất lượng công tác phân tích khách hàng doanh nghiệp (KHDN) tại SHB Xuân Đỉnh và hạn chế rủi ro tín dụng (RRTD), cần nghiên cứu thực trạng công tác phân tích hiện tại, từ đó đề xuất các giải pháp bổ sung và cải tiến Việc nâng cao quy trình phân tích dữ liệu, áp dụng công nghệ thông tin và đào tạo nhân viên chuyên sâu sẽ giúp tăng cường độ chính xác trong việc đánh giá khách hàng Đồng thời, việc xây dựng các tiêu chí đánh giá rõ ràng và thường xuyên theo dõi, cập nhật thông tin khách hàng cũng là yếu tố quan trọng trong việc quản lý rủi ro hiệu quả.
Phương pháp nghiên cứu
Bài luận áp dụng phương pháp định tính nhằm nghiên cứu hoạt động phòng chống tội phạm kinh doanh tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần SHB Tác giả tiến hành khảo sát và thu thập thông tin, số liệu thực tế từ các báo cáo tài chính tại chi nhánh Xuân Đỉnh của SHB, sau đó thực hiện phân tích, đánh giá và tổng hợp các dữ liệu thu thập được để đề xuất các giải pháp phù hợp với thực tế.
PP thu thập thông tin và tài liệu tại NH TMCP SHB bao gồm việc thu thập dữ liệu về hoạt động kinh doanh, cấu trúc tổ chức, quy định và quy trình cấp tín dụng cho doanh nghiệp Phương pháp này nhằm đảm bảo thông tin chính xác và đầy đủ phục vụ cho hoạt động phát triển khách hàng doanh nghiệp.
Sau khi thu thập thông tin và số liệu bằng hai phương pháp trước, bài luận sẽ áp dụng phương pháp tổng hợp và phân tích dữ liệu để đánh giá kết quả và đề xuất giải pháp nhằm cải thiện hoạt động PTTCDN tại Ngân hàng TMCP SHB.
VIII.Ket cấu của khóa luận
Khóa luận ngoài phần lời cảm ơn, lời cam đoan, phần danh mục bảng biểu, kết luận thì phần nội dung chính được chia ra làm 3 chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác phân tích tài chính KHDN trong hoạt động tín dụng tại NHTM
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC PHÂN TÍCH TÀI
CHÍNH KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN
DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Khái quát về hoạt động phân tích tài chính doanh nghiệp tại các NHTM
1.1.1 Khái niệm phân tích tài chính doanh nghiệp
Phân tích tài chính doanh nghiệp được hiểu qua nhiều khái niệm khác nhau, tùy thuộc vào quan điểm và cách nhìn nhận của từng chuyên gia tài chính.
Phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp là quá trình sử dụng các khái niệm, phương pháp và công cụ để thu thập và xử lý thông tin kế toán cùng các dữ liệu liên quan Mục tiêu của phân tích này là đánh giá tình hình tài chính, khả năng và tiềm lực của doanh nghiệp, từ đó hỗ trợ người sử dụng thông tin trong việc đưa ra các quyết định tài chính và quản lý hiệu quả.
Phân tích tài chính doanh nghiệp là quá trình kiểm tra và xem xét các số liệu tài chính hiện tại và trong quá khứ nhằm đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp Mục tiêu của phân tích này là dự đoán rủi ro và tiềm năng tương lai, từ đó hỗ trợ nhà phân tích trong việc đưa ra các quyết định tài chính phù hợp với lợi ích của họ trong doanh nghiệp.
Phân tích tài chính doanh nghiệp là quá trình thu thập và đánh giá thông tin tài chính từ quá khứ đến hiện tại để tính toán các chỉ số tài chính, từ đó xác định tình trạng tài chính của doanh nghiệp Quá trình này không chỉ dựa vào các số liệu trong báo cáo tài chính và kế toán quản trị mà còn cần xem xét các yếu tố chính trị-xã hội, kinh tế, thông tin ngành và hoạt động của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định nhằm tìm ra nguyên nhân và giải pháp khắc phục.
Mục tiêu của phân tích tài chính doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại là nhằm hạn chế rủi ro tín dụng, một trong những rủi ro lớn nhất mà ngân hàng phải đối mặt Rủi ro tín dụng phát sinh khi khách hàng không thực hiện đúng các điều khoản hợp đồng tín dụng, dẫn đến tình trạng chậm trả nợ hoặc không trả nợ, gây tổn thất tài chính cho ngân hàng Nguyên nhân của rủi ro tín dụng bao gồm yếu tố môi trường như điều kiện kinh tế, chính trị và pháp lý, cũng như khẩu vị và khả năng chịu rủi ro của ngân hàng Việc mở rộng tín dụng mà không kiểm soát chặt chẽ khách hàng, cùng với sự yếu kém trong đội ngũ cán bộ ngân hàng, làm gia tăng nguy cơ rủi ro Thêm vào đó, khách hàng vay vốn có thể đầu tư vào các lĩnh vực nhạy cảm hoặc cung cấp thông tin tài chính không chính xác Do đó, phân tích tài chính doanh nghiệp là cần thiết để đánh giá và quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả hơn.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra quyết định cho vay chính xác bằng cách phân tích báo cáo tài chính để đánh giá tình hình kinh doanh và tài chính của doanh nghiệp Qua đó, NHTM có thể xác định triển vọng sử dụng vốn, khả năng trả nợ, và từ đó quyết định quy mô tài trợ vốn cũng như khả năng thu hồi vốn Việc ra quyết định đúng đắn giúp ngân hàng xác định có nên đầu tư hay không, cũng như cách thức đầu tư hợp lý và hiệu quả.
Phân tích báo cáo tài chính giúp ngân hàng thương mại (NHTM) đánh giá khả năng thanh toán của doanh nghiệp, từ đó xác định khả năng thu hồi vốn và lãi Khả năng thanh toán là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến việc hoàn trả, với doanh nghiệp có lợi nhuận cao thường có khả năng thanh toán tốt hơn Ngân hàng chú trọng đến hai khía cạnh của khả năng thanh toán: thanh toán đủ và đúng hạn Dù một số doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, họ vẫn có thể gặp khó khăn trong thanh toán do lưu chuyển tiền tệ âm tại thời điểm nhất định Thông qua các chỉ tiêu phân tích báo cáo tài chính, ngân hàng sẽ xác định thời hạn hoàn trả hợp lý cho doanh nghiệp, cho thấy tầm quan trọng của việc đánh giá khả năng thanh toán trong hoạt động tín dụng.
Phân tích báo cáo tài chính là cơ sở quan trọng để đánh giá xếp loại tín dụng, giúp ngân hàng đưa ra biện pháp trích lập dự phòng hợp lý Dù quyết định cấp tín dụng và giải ngân là đúng đắn, rủi ro tín dụng vẫn không thể hoàn toàn được loại bỏ Do đó, ngân hàng cần theo dõi và đánh giá các khoản vay dựa trên kết quả phân tích báo cáo tài chính của doanh nghiệp Thông thường, ngân hàng sẽ trích lập dự phòng cho các quỹ rủi ro, nợ xấu và nợ có vấn đề, theo quy định của luật các tổ chức tín dụng của ngân hàng nhà nước Việt Nam.
Phân tích báo cáo tài chính là công cụ quan trọng giúp ngân hàng đánh giá triển vọng hợp tác với doanh nghiệp trong tương lai Việc xây dựng hệ thống phân tích này không chỉ hỗ trợ sự phát triển bền vững của ngân hàng mà còn tạo dựng lòng tin giữa doanh nghiệp và ngân hàng Khi doanh nghiệp thường xuyên thay đổi ngân hàng cung cấp tín dụng, điều này có thể ảnh hưởng đến sự công khai tài chính và yêu cầu bảo mật thông tin Đối với ngân hàng, việc xác định doanh nghiệp để thiết lập mối quan hệ lâu dài giúp giảm chi phí giao dịch và thúc đẩy sự phát triển bền vững trong hoạt động tín dụng.
1.2 Tài liệu sử dụng trong phân tích tài chính khách hàng doanh nghiệp
Trong phân tích doanh nghiệp, báo cáo tài chính là tài liệu quan trọng nhất cung cấp thông tin và số liệu cho việc tính toán các chỉ số và đánh giá tình trạng hoạt động của doanh nghiệp Các báo cáo này giúp nhà phân tích hiểu rõ về tình hình tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh, từ đó dự đoán tình trạng tương lai của doanh nghiệp Các loại báo cáo tài chính phổ biến bao gồm Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ và Thuyết minh báo cáo tài chính Để sử dụng hiệu quả các báo cáo này trong phân tích tài chính, cần nắm rõ nội dung, cơ sở và phương pháp lập của từng loại báo cáo.
1.2.1 Bảng cân đối kế toán
Bảng cân đối kế toán là báo cáo tài chính tổng hợp, thể hiện tổng quát giá trị tài sản hiện có và nguồn hình thành tài sản của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể.
Bảng cân đối kế toán là công cụ quan trọng cung cấp cái nhìn tổng quát về giá trị tài sản hiện có của doanh nghiệp, bao gồm cơ cấu tài sản, nguồn vốn và cách hình thành tài sản tại thời điểm lập báo cáo Từ bảng cân đối kế toán, có thể đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp qua các yếu tố như cơ cấu tài sản, năng lực hoạt động, cấu trúc nguồn vốn, khả năng tự chủ tài chính và khả năng thanh toán nợ.