Chương III CÁC THÀNH PHẦN NGÔN NGỮ KIẾN TRÚC SỨC BIỂU
I. Các yếu tố tạo hình hình học cơ bản
1.1.2. Sức biểu cảm của điểm
Phương thức tổ hợp điểm khác nhau sẽ tạo nên những biểu cảm và ấn tượng khác nhau.
Khi điểm nằm giữa một phạm vi trong trường nhìn, nó được nhận thức một cách mạnh mẽ. Khi đó, nó mang tính ổn định và thư giãn. Đồng thời, nó còn có khả năng tổ chức, sắp xếp các thành phần quanh nó và làm chính nó nổi bật lên, trở thành “điểm nhấn” kiến trúc. Sức biểu cảm của điểm rất mạnh mẽ, thể hiện những ấn tượng cảm xúc khác nhau tuỳ vào cách tổ chức yếu tố đó.
- Điểm trong bố cục mặt bằng:
+ Là nhân tố làm sống động không gian hình khối trở thành trung tâm hấp dẫn lôi cuốn rất thú vị (h.3.4)
+ Biểu thị đó là một không gian đặc biệt khác với các không gian khác làm nổi bật lên trên mặt bằng tổng thể và trở thành điểm nhấn như các khối sảnh của các công trình văn hoá, bảo tàng (h.3.5).
+ Điểm thường được nhấn mạnh và là một hình thái đặc biệt tương đối độc lập.
- Điểm trong tạo hình mặt đứng:
+ Điểm trên những ví trí chính của công trình sẽ gây cảm giác thu hút, ví dụ như các lối vào sảnh…(h.3.6).
+ Hình thức điểm trên mặt đứng nối tiếp gây cảm giác bay nhảy, tạo không khí kiến trúc sinh động, sử dụng các hình dạng khác với hình khối chính của công trình như các đường tròn trên hình khối chữ nhật (h.3.7).
+ Khi điểm là duy nhất hoặc rất ít nằm chính giữa trên mặt tường tạo hiệu quả làm sáng tỏ bình diện (h.3.8).
+ Dạng điểm bố trí dày đặc nhiều cửa sổ trên mặt đứng tuân theo những quy luật nhất định tạo hiệu quả chất cảm hoa văn trong cảnh quan đô thị. (h.3.9).
+ Trên mặt đứng tạo ra các điểm nhô ra lõm vào tạo sự tương phản về hình dáng kích thước làm hình thức kiến trúc phong phú hơn.
- Điểm trong hình khối công trình:
+ Điểm kết thúc của hình khối công trình có tính phương hướng như điểm cao nhất của vòm mái, tháp truyền hình… (h.3.10, h.3.11).
- Điểm trong thiết kế nội thất:
+ Trên cầu thang, cửa thang máy trong công trình kiến trúc như các mũi tên chỉ đường, các biển báo cấm hút thuốc… có hình tam giác hay hình tròn đều mang tính chất gợi ý có tác dụng nhấn mạnh và điểm xuyết, đồng thời cũng tạo cảm giác nhịp điệu hình thành như các biển báo lối vào và ra trong sân bay (h.3.12).
+ Điểm ở bên trên lối vào bên phải có tác dụng gợi ý, nhấn mạnh và điều tiết sự cân bằng.
+ Điểm xử lý kết thúc các đầu cột, hoặc các mối nối nơi giao kết giữa hệ mái và cột… (h.3.13).
- Điểm trong một quần thể các công trình:
+ Trong một tổng thể công trình như quảng trường, công trình có tầm quan trọng thường sử dụng yếu tố điểm có tác dụng tập trung các tuyến nhìn thị giác, lôi cuốn sức chú ý của đám đông tụ tập trên quảng trường và nhấn mạnh lối vào chính của toà nhà kiến trúc…. Ví dụ như công trình Quảng trường toà thị chính Osaka – Nhật bản ở phía trong cổng lối vào của toàn nhà kiến trúc đối diện có đặt một khối Kim Tự Tháp làm tiêu điểm tập trung (h.3.14, h.3.15) hay các nhà ở phân bố kiểu điểm trong khu nhà ở có đặc điểm linh hoạt tự do, vừa có khả năng khiến con người tiếp xúc gần gũi nhiều với mặt thiên nhiên (h.3.16).
+ Khi điểm rời khỏi vị trí trung tâm, nó sẽ tạo ra sức căng thị cảm làm trường nhìn năng động hơn.
Điểm thường được ảnh xạ thành yếu tố tuyến tính như một cái cột, một cái tháp. Do đó, yếu tố đọc trên mặt bằng như là một điểm và giữ được các đặc trưng thị giác như là một điểm. Vậy trong khi thiết kế cần quan tâm đến các yếu tố này như tâm vòng tròn, khối trụ, khối cầu…
Khái niệm hai điểm xác định độ dài hữu hạn, là trường đoạn của một trục nối liền vô hạn. Qua hai điểm có thể gợi lên về mặt thị cảm một trục thẳng đứng và trục này chiếm ưu thế trong bố cục trang trí, hoặc để tổ chức không gian kiến trúc.