CHƯƠNG IV ĐẠI VIỆT THỜI LÊ SƠ <THẾ KỈ XV ĐẦU THẾ KỈ XVI>
Tiết 47 II.CÁC CUỘC CHIẾN TRANH NAM- BẮC TRIỀU
I- MỤC TIÊU 1.Kiến thức:
- Hiểu rõ nguyên nhân các cuộc chiến tranh.
- Thấy được hậu quả của các cuộc chiến tranh đối với dân tộc và sự phát triển của đất nước.
2.Kĩ năng:
- Tập xác định các vị trí, địa danh và trình bày diễn biến các sự kiện lịch sử trên bản đồ.
3.Thái độ:
- Bồi dưỡng ý thức, sự đoàn kết đất nước, chống mọi âm mưu chia cắt lãnh thổ.
- Đánh giá nguyên nhân dẫn đến nội chiến II- CHUẨN BỊ
1 GV:- Thiết bị, tư liệu dạy học.
- Bản đồ Việt Nam.
- Tranh ảnh, thơ ca liên quan đến bài học.
2: HS : Sưu tầm tài liệu có liên quan III - PHƯƠNG PHÁP
- Nêu vấn đề, phát vấn ...
IV- TỔ CHỨC DẠY-HỌC 1.Ổn định lớp. 1’
2.Kiểm tra bài cũ:5’
a) Câu hỏi:
(?) Trình bày nguyên nhân và ý nghĩa của phong trào nông dân khởi nghĩa thế kỉ XVI.
b) Đáp án: Vở ghi mục a+c phần 2 3. Tiến trình tổ chức các hoạt động
* Giới thiệu bài:2’
- Phong trào khởi nghĩa thế kỉ XVI chỉ là bước mở đầu đánh dấu sự suy yếu mục nát của triều Lê, lợi dụng sự suy yếu đố các thế lực phong kiến đã thâu tóm quyền hành vào tay mình gây ra sự xung đột mâu thuẫn hình thành phe phái, gây chiến tranh liên miên đó là cuộc chiến tranh Nam- Bắc triều và chiến tranh Trịnh- Nguyễn, đã để lại hậu quả nặng nề cho đất nước, cho lịch sử dân tộc...
Hoạt động của thầy- trò. Nội dung HĐ1: Tìm hiểu chiến tranh Nam-Bắc
triều.
*MT: Trình bày được nguyên nhân và hậu quả do chiến tranh gây ra.
GV: Gọi HS đọc SGK
? Sự suy yếu của nhà Lê đã thể hiện ntn?
- Triều đình PK rối loạn, các phe phái liên tục chém giết lẫn nhau
? Bắc triều được thành lập ntn?
GV: Mạc Đăng Dung là người xuất thân trong gia đình đánh cá ở Nghi Dương <Hải Phòng> trúng tuyển kì thi võ 1508 được tuyển vào quân tức vệ rồi thăng chức phó tướng. Ông khéo lợi dụng cơ hội thâu tóm quyền lực, củng cố địa vị rồi truất ngôi vua lập ra nhà Mạc thay nhà Lê.
H:Thảo luận.
G:Thời Lê thế kỉ XVI với ông vua bất tài vô dụng, độc ác, đắm say sắc dục thì rõ ràng Triều Mạc là một vương triều mới có nhiều tiến bộ hơn.
Triều Mạc đã tạo ra được một thời gian dài ổn định tình hình trong nước.
“... Ban đêm không có trộm cướp, người buôn không phải mang vũ khí, của rơi ngoài đường không ai nhặt,
1Chién tranh Nam –Bắc triều
-1527 Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập nhà Mạc -> Bắc triều
cổng ngoài không đóng, thường xuyên được mùa to, trong cõi tạm yên lao động công nông, thương nghiệp phát triển, thi cử đều đặn <1527-1592> mở 22 khoa thi lấy đỗ 482 tiến sĩ, 13 trạng nguyên".
G:Triều Mạc thành lập chưa lâu thì Nguyễn Kim vào Thanh Hoá lập người họ Lê lên làm vua.
<Lê Duy Ninh- chính quyền này gọi là Lê Trung Hưng>. Thực ra quyền hành trong tay họ Nguyễn.
? Vì sao hình thành Nam triều?
- Nguyễn Kim và con cháu họ Lê không thần phục, Mạc Đăng Dung ->
gây thế lực >< nhau.
G:Dùng bản đồ Việt Nam giới thiệu.
? Chiến tranh Nam – Bắc triều đã gây ra hậu quả như thế nào?
- Gây thất thoát lớn về người, của, mùa màng bị tàn phá, dịch bệnh...
? Em có nhận xét gì về tính chất của cuộc chiến tranh?
GV minh hoạ thêm: Nhân dân tiếp tục đi lính, đi phu, giai đoạn bi tàn:
“Cái cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo đưa chồng tiếng hát nỉ non Nàng về nuôi cái cùng con
Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng”
G:Sơ kết chuyển ý.
G:Sơ lược theo sgk.
HĐ2: Tìm hiểu chiến tranh Trịnh- Nguyễn và sự phân chia Đàng Trong,Đàng Ngoài.
*MT: Trình bày được nguyên nhân và hậu quả do chiến tranh gây ra.
HS theo dõi sgk
? Sau chiến tranh Nam - Bắc triều, tình hình nước ta có gì thay đổi?
G:Cho H quan sát phủ chúa Trịnh tranh vẽ thế kỉ XVII <H50>.
- 1533 Nguyễn Kim dấy quân ở Thanh Hoá ->
Nam triều
- Từ 1527-1592 chiến tranh Nam-Bắc triều <50 năm-38 trận lớn-ác liệt>
-> Chiến tranh phi nghĩa tranh giành quyền lực - 1592 Nam triều chiếm được Thăng Long, họ Mạc chạy lên Cao Bằng
2Chiến tranh Trịnh –Nguyễn và sự chia cắt Đàng trong-Đàng ngoài
*Nguyên nhân hình thành
- 1545 Nguyễn Kim chết,con rể-Trịnh Kiểm thay nắm binh quyền
- Nguyễn Hoàng lo sợ xin vào trấn thủ Thuận Hoá
-> Hai thế lực Trịnh-Nguyễn hình thành
? Quan sát bức tranh này em có nhận xét gì?
G:Phủ chúa Trịnh rộng rãi có tường bao bọc, bên trong- ngoài có nhà ở thấp cho lính ở, cung điện xây 2 tầng thoáng đãng, đồ sộ, nguy nga, lộng lẫy bằng gỗ Lim. Chúa lấn áp dần quyền vua Lê, vua chỉ còn là cái bóng mờ nhạt trong cung tẩm.
? Cuộc chiến tranh Trịnh- Nguyễn đã gây ra hậu quả như thế nào cho đất nước.
? Em có nhận xét gì về tình hình chính trị xã hội nước ta ở các thế kỉ XVI- XVII?
- Chính trị không ổn định, xã hội rối loạn, chiến tranh liên miên, tổn hại sức người sức của, đất nước kiệt quệ, nhân dân cơ cực lầm than.
*KL: khái quát nội dung kiến thức,nhấn mạnh hậu quả mà các cuộc chiến tranh gây ra.
*Diễn biến
- 1627-1672diễn ra 7 lần đánh lớn
-> không phân thắng bại, lấy sông Gianh làm giới tuyến phân chia đất nước thành Đàng trong - Đàng ngoài
* Hậu quả: Chia đất nước, gây đau thương, tổn hại cho dân tộc
4. Củng cố: 3’
H: Tình hình chính trị ở các thế kỉ XVI,XVII có gì khác trước?
- Hình thành hai chính quyền khác nhau:chính quyền vua Lê,chúa Trịnh và chính quyền chúa Nguyễn.
5. Hướng dẫn học bài ở nhà: 1’
- Làm đáp án trả lời các câu hỏi trong SGK - CBB: Đọc trước bài 23 SGK
**************************************
Ngày soạn:12/2/2012 Ngày giảng:15/2/2012
Bài 23