1. Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ:
2. Sự ngang ngược của kẻ thù và lòng yêu nước của Trần Quốc Tuấn:
- Đi lại nghênh ngang
- Uốn lưỡi cú diều, sĩ mắng triều đình - Thân dê chó, bắt nạt tể phụ
- Đòi ngọc lụa, thu bạc vàng, vét của kho, hung hãn như hổ đói.
- Ngôn từ gợi cảm (nghênh ngang, uốn lưỡi, đem thân dê chó...)
- So sánh kẻ thù với cú diều, dê chó.
- Giọng văn mĩa mai, châm biếm
- Khắc hoạ sinh động hình ảnh ghê tởm của kẻ thù.
- Gợi cảm xúc căm phẫn cho người đọc.
=> Bạo ngược, tham lam, vô đạo.
- Cả đoạn là một câu văn.
- Câu văn có hai ý liên kết nhau: nổi đau xót và nổi căm hờn.
- Nhiều dấu phẩy.
- Nhiều động từ chỉ trạng thái tâm lí và hành động mãnh liệt (quên ăn, vỗ gối, xã thịt, lột da, nuốt gan, uống máu...)
- Thống thiết, tình cảm.
- Cực tả niềm uất hận trào dâng trong lòng.
- Khơi gợi sự đồng cảm ở người đọc.
- HS tự bộc lộ.
- Vì tình cảm ấy chân thành, mãnh liệt.
- Nói hộ được tình cảm chung của mọi người thời đó.
- Khơi dậy tinh thần yêu nước và lòng căm thù gịăc để từ đó có ý chí quyết chiến quyết thắng đối với kẻ thù.
3. Mối ấn tình chủ tướng, những biểu hiện sai trái và khẳng định việc làm đúng của tướng sĩ:
* 2 mối quan hệ:
+ Quan hệ chủ tướng: khích lệ tinh thần trung quân, ái quốc.
hay quan hệ bình đẵng của những người cùng cảnh ngộ?
? Tác giả đưa ra mối quan hệ ấy đã khích lệ điều gì ở tướng sĩ?
GV: Sau khi bày tỏ quan hệ thân tình tác giả đã phê phán lối sống sai lầm của tướn sĩ.
? Những sai lầm của tướng sĩ được nhắc đến trên các phương diện nào?
? Tác giả đã phân tích hậu quả của cách sống này trên các phương diện nào?
? Em có nhận xét gì về giọng văn của đoạn này?
? Tác dụng?
? Tiếp theo đó tác giả đã khuyên tưưóng sĩ những điều gì?
? Để tác động vào nhận thức của tướng sĩ, tác giả dùng thủ pháp nghệ thuật gì?
? Ngoài ra, còn dùng biện pháp nghệ thuật gì?
GV gọi đọc đoạn cuối.
? Kết thúc bài hịch, tác giả kêu gọi tướng sĩ điều gì?
GV: Đối lập thần chủ với nghịch thù cũng có nghĩa là vạch rõ hai con đường sống và chết.
? Điều này cho thấy Trần Quốc Tuấn có thái độ như thế nào đối với tướng sĩ và đối với kẻ thù?
+ Quan hệ cùng cảnh ngộ: khích lệ lòng ân nghĩa thuỷ chung của những người cùng hoàn cảnh.
- Khích lệ ý thức trách nhiệm và nghĩa vụ của mổi người đối với đạo vua tôi cũng như đối với tình cốt nhục.
* Những biểu hiện sai trái của tướng sĩ:
+ Không biết nhục, không biết lo cho chủ tướng và triều đình.
+ Ham thú vui tầm thường.
=> Cách sống quên danh dự và bổn phận, cầu an hưởng lạc.
- Mất hết sinh lực, tâm trí đánh giặc (Cựa gà trống không thể đâm thủng áo...)
- Nước mất nhà tan (Chẳng những thái ấp của ta...)
- Nghiêm khắc trách măng;chế giễu, mĩa mai.
=> Phê phán nghiêm khắc lối sống cá nhân hưỡng lạc, thiếu trách nhiệm.
=> Khích tướng.
- Nêu cao tinh thần cảnh giác và phải biết lo xa (nên nhớ câu...).
- Tăng cường luyện tập võ nghệ.
- So sánh tương phản 2 viễn cảnh:
+ Đầu hàng: mất tất cả.
+ Chiến đấu dành thắng lợi: được tất cả.
- Điệp ngữ, điệp ý tăng tiến-> nêu bật vấn đề từ nhạt đến đậm, từ nông đến sâu để từng bước đưa người đọc thấy rỏ phải trái, đúng sai.
4. Nêu nhiệm vụ cụ thể, cấp bách:
- Đọc Binh thư yếu lược
- Thái độ dứt khoát , rỏ ràng đối với tướng sĩ.
- Quyết tâm chiến đấu và chiến thắng kẻ thù xâm lược.
+ Lời khích lệ chân tình của vị chủ tướng đối với tướng sĩ về sự cần thiết phải học tập binh
? Em cảm nhận được điều sâu sắc gì từ nội dung bài hịch?
? Tổng hợp những nét đặc sắc trong nghệ thuật bài hịch?
? Với nghệ thuật ấy,bài hịch toát lên nội dung gì?
thư.
+ Lòng yêu nước, căm thù giặc sâu sắc của Trần Quốc Tuấn cũng như của nhân dân ta thời Trần.
III. Tổng kết:
- Kết hợp hài hoà yếu tố chính luận và yếu tố văn chương.
- Lập luận chặt chẻ.
- Lời văn gợi cảm.
- Dẫn chứng dồn dập, thuyết phục.
- Nghệ thuật: liệt kê, so sánh đối lập, điệp ngữ, câu hỏi tu từ, ẩn dụ, phóng đại...
=> Ghi nhớ: HS đọc.
IV. Luyện tập:
1. Theo em, tư tưởng cốt lõi của bài hịch là gì?
2. Cảm nghĩ của em về tác giả Trần Quốc Tuấn qua bài hịch?
D.Hướng dẫn tự học
- Làm bài tập 1, 2 - SGK.
- Nắm nội dung và nghệ thuật bài hịch.
- Học thuộc những đoạn đặc sắc.
- Soạn văn bản: Nước Đại Việt ta.
*Chú ý: + Tìm hiểu lại tác giả Nguyễn Trãi qua sách Ngữ văn 7 + So sánh thể cáo với thể hịch và thể chiếu.
+ Tư tương bài cáo.
+ Luận điểm chính.
Phần ghi bảng