Tiết 55: Tiếng Việt: ĐIỆP NGỮ
II. Thực hành nói trên lớp
Yêu cầu: trình bày rõ ràng, mạch lạc, giọng nói tự nhiên, có cảm xúc.
4. Củng cố: - Gv đánh giá sự chuẩn bị ở nhà của hs và chất lượng tiết luyện nói.
5. Dặn dò: - VN học bài, soạn bài “Một thứ quà của lúa non:Cốm”
--- Ngày soạn: 27/11/2011 Ngày dạy: 02/12/2011 TUẦN 15.
Tiết 57:
Văn bản: MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM (Thạch Lam) A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức:
- Sơ giản về tác giả Thạch Lam.
- Phong vị đặc sắc, nét đẹp văn hóa truyền thống của Hà Nội trong món quà độc đáo, giản dị: cốm.
- Cảm nhận tinh tế, cảm xúc nhẹ nhàng, lời văn duyên dáng, thanh nhã, giàu sức biểu cảm của nhà văn Thạch Lam trong văn bản.
2. Kĩ năng:
- Đọc – hiểu văn bản tùy bút có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Sử dụng các yếu tố biểu cảm giới thiệu một sản vật của quê hương.
3. Thái độ: Hs hiểu được nét đẹp văn hóa truyền thống của Hà Nội. Từ đó biết trân trọng, giữ gìn.
4. Tích hợp:
B. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: Nghiên cứu bài. Soạn bài chu đáo
a. Phương tiện dạy học: Bảng phụ, bút lông, máy chiếu.
- Ảnh chân dung nhà văn Thạch Lam.
- Một số bức ảnh minh họa cho bài học: cuốn Hà Nội băm sáu phố phường.
- Tranh, ảnh về cốm, làm cốm, cô gái làng Vòng gánh cốm đi bán rong và bánh cốm.
b. Các phương pháp/ kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng.
- Động não: suy nghĩ, phân tích…
- Trình bày một phút.
2. Học sinh: Học bài. Đọc kĩ và soạn bài theo câu hỏi SGK.
C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: ? Đọc thuộc lòng bài thơ Tiếng gà trưa và nêu những nét đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của bài thơ ?
3. Bài mới: * Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới…
Việt Nam đất nước ta ơi ! Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn.
Trên mảnh đất Việt Nam, cây lúa - hạt gạo đã trở thành một biểu tượng cho vẻ đẹp kì diệu của mảnh đất và tâm hồn tinh tế của con người. Bằng một tình yêu đằm thắm, nhà văn Nguyễn Đình Thi trong tác phẩm Bài ca Hắc Hải đã ca ngợi đồng lúa đất trời Việt Nam trong 2 câu thơ rất truyền cảm trên. Trước Nguyễn Đình Thi có một nhà văn, bằng thiên tuỳ bút văn xuôi cũng đã giành tình yêu và biết bao ngôn từ đẹp như thơ để ca ngợi cây lúa Việt Nam. Đó là Thạch Lam với bài Một thứ quà của lúa non: Cốm. Bây giờ chúng ta cùng thưởng thức cốm vòng đặc sản Hà Nội qua bài văn.
Hoạt động của thầy - trò Nội dung kiến thức
* Hoạt động 2:HD tìm hiểu chung văn bản.
? Dựa vào chú thích, em hãy nêu một vài nét về tác giả, tác phẩm ?
I. Tìm hiểu chung văn bản 1. Tác giả, tác phẩm:
a. Tác giả: Thạch Lam (1910 – 1942), sinh tại Hà Nội.
- Là nhà văn lãng mạn trong nhóm Tự Lực văn đoàn.
- Các sáng tác thể hiện tâm hồn nhạy cảm, tinh tế của
GV HD đọc: Đọc với giọng tình cảm thiết tha, trầm lắng, chậm.
-> GV đọc mẫu, gọi hs đọc tiếp đến hết bài.
+ Giải thích từ khó: 3,4,5,6,11,13,14,15.
? Văn bản “Một thứ quà của lúa non: Cốm” là một bài tuỳ bút trữ tình. Vậy tuỳ bút là gì ?
–> Hs đọc sgk (161).
? Bài tuỳ bút nói về đối tượng nào? (Một thứ quà của lúa non ).
? Để nói về đối tượng ấy, tác giả đã sử dụng những phương thức biểu đạt nào, phương thức nào là chủ yếu ? (Miêu tả, thuyết minh, biểu cảm, bình luận - nổi bật nhất vẫn là biểu cảm)
? Bài văn có thể chia thành mấy đoạn ? Nội dung chính của mỗi đoạn là gì ?
* Hoạt động 3: HD phân tích.
+ Hs: đọc đoạn 1
? Nội dung của đoạn 1 là gì ?
? Cảm nghĩ về nguồn gốc của cốm được trình bày trong mấy đoạn văn ngắn ? Mỗi đoạn nói gì? (2 đoạn: đoạn 1 nói về cội nguồn của cốm ; đoạn 2 nói về nơi có cốm nổi tiếng).
? Cội nguồn của cốm là lúa đồng quê, điều đó được gợi tả bằng những câu văn nào ?
? Tác giả đã dùng cảm giác để miêu tả cội nguồn của cốm, hãy nêu tác dụng của cách miêu tả này?
? Tại sao cốm gắn với tên làng Vòng ? (Làng Vòng là nơi nổi tiếng nghề cốm. Cốm Vòng dẻo thơm và ngon nhất).
? Hình ảnh : Cô hàng cốm xinhxinh, áo quần gọn ghẽ với cái đòn gánh hai đầu vút cong lên như chiếc thuyền rồng, có ý nghĩa gì ?
? Chi tiết: Đến mùa cốm, các người của Hà Nội 36 phố phường vẫn thường ngóng trông cô hàng cốm, có ý nghĩa gì ?
? Qua đoạn văn trên, đã cho ta thấy được những cảm xúc gì của tác giả ?
+ Hs đọc đoạn 2.
ông đối với con người, cuộc sống.
b. Tác phẩm: Văn bản được trích từ tập tùy bút Hà Nội băm sáu phố phường (1943)
2. Đọc và chú thích.
3. Thể loại: Tùy bút là một thể văn gần với bút kí, kí sự nhưng thiên về biểu cảm, thể hiện cảm xúc, suy nghĩ, tình cảm của tác giả trước các hiện tượng, các vấn đề của cuộc sống, ngôn ngữ thường giàu hình ảnh và chất trữ tình.
4. Bố cục: 3 đoạn
- Từ đầu -> thuyền rồng: Cảm nghĩ về nguồn gốc của cốm.
- Tiếp -> nhũn nhặn: Cảm nghĩ về giá trị của cốm.
- Còn lại: Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm II. Phân tích:
1. Cảm nghĩ về nguồn gốc của cốm:
- Các bạn có ngửi thấy... lúa non không.
- Trong cái vỏ xanh kia... ngàn hoa cỏ.
- Dưới ánh nắng... trong sạch của trời.
-> Miêu tả bằng cảm giác – Vừa gợi hình, vừa gợi cảm. Thể hiện sự tinh tế trong cảm thụ cốm của tác giả.
-> Cốm gắn liền với vẻ đẹp của người làm ra cốm.
-> Cốm trở thành nhu cầu thưởng thức của người Hà Nội.
=>Yêu quí, trân trọng cội nguồn trong sạch, đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hoá dân tộc của cốm.
2. Cảm nghĩ về giá trị của cốm:
- Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết
? Đoạn 2 nói về cảm nghĩ gì ?
? Đoạn 2 được viết theo phương thức bình luận, - + lời bình luận thứ nhất:
? Câu văn gợi cho em cách hiểu mới mẻ nào về cốm ? Vì sao ? (Vì nó kết tinh hương vị thanh khiết của đồng quê.
Do đó cốm là quà quê nhưng là thức quà thiêng liêng).
+ Lời bình thứ 2:
? Tác giả bình luận về vấn đề gì ?
? Sự hoà hợp tương xứng của hồng cốm được phân tích trên những phương diện nào ? (Hoà hợp tương xứng về màu sắc và hương vị)
? Qua lời bình đó của tác giả, em hiểu thêm cốm còn có giá trị gì nữa ?
? Qua đó tác giả muốn truyền tới người đọc tình cảm và thái độ gì trong ứng xử với thức quà là cốm ? (Trân trọng và giữ gìn cốm như một vẻ đẹp văn hoá dân tộc ).
+ Hs đọc đoạn 3.
? Đoạn văn em vừa đọc nói về cảm nghĩ gì ?
? Đoạn văn bàn về việc thưởng thức cốm trên những phương diện nào ? (ăn và mua cốm).
? Tác giả hướng dẫn cách ăn cốm như thế nào ? Vì sao khi ăn cốm phải ăn chút ít, thong thả, ngẫm nghĩ ?
? Tác giả đã thể hiện cách thưởng thức cốm bằng những giác quan nào ?
? Cách cảm thụ đó có tác dụng gì ?
? Tác giả đã thuyết phục người mua cốm bằng những lí lẽ nào ?
? Những lí lẽ đó cho thấy tác giả có thái độ như thế nào đối với thứ quà của lúa non ?
=> Gv: Tuy chưa được ăn cốm nhưng đọc văn Thạch Lam, chúng ta như đang được thưởng thức thứ quà thanh khiết, thanh cao, quà của lúa non, quà của bàn tay lao động và quà ngôn ngữ Tiếng Việt rất tinh tế, tài hoa trong thiên tuỳ bút. Văn Thạch Lam là một loại cốm dịu dàng, thanh đậm của tâm hồn người nghệ sĩ Việt Nam, những giọt sữa tinh khiết của Tiếng Việt chúng ta.
* Hoạt động 4: HD tổng kết.
? Bài văn có giá trị gì về ND và NT ?
? Qua bài văn, em hiểu thêm gì về tác giả Thạch Lam ? (-
> Thạch Lam: là người sành cốm, có tình cảm tinh tế và sâu sắc về cốm.)
của đồng quê nội cỏ An Nam.
-> Cốm là quà tặng của đồng quê cho con người, cốm là đặc sản của dân tộc.
- Hồng cốm tốt đôi... Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền.
-> Tác giả bình luận về vấn đề dùng cốm để làm quà sêu tết.
=> Cốm góp phần làm cho nhân duyên của con người thêm tốt đẹp – Giá trị tinh thần, giá trị văn hoá.
3. Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm:
- ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ.
-> ăn như thế mới cảm hết được các thứ hương vị đồng quê kết tinh ở cốm.
-> Cảm thụ bằng khứu giác, xúc giác, thị giác.
=> Khơi gợi cảm giác của người đọc về cốm, thể hiện sự tinh tế sâu sắc của tác giả.
- Cốm là lộc của trời, là cái khéo léo của người, là sự cố sức tiềm tàng và sự nhẫn nại của thần lúa.
=> Xem cốm như một giá trị tinh thần thiêng liêng đáng được chúng ta trân trọng giữ gìn.
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Lời văn trang trọng, tinh tế, đầy cảm xúc, giàu chất thơ.
- Chọn lọc chi tiết gợi nhiều liên tưởng, kỉ niệm.
- Sáng tạo trong lời văn xen kể và tả chậm rãi, ngẫm nghĩ, mang nặng tính chất tâm tình, nhắc nhở nhẹ nhàng.
2. Ý nghĩa văn bản:
Bài văn là sự thể hiện thành công những cảm giác lắng đọng, tinh tế mà sâu sắc của Thạch Lam về văn hóa và lối sống của người Hà Nội.
IV. Luyện tập:
Đêm giăng chày đập vang thôn bản Phấn cốm bay bay phủ lá ngàn.
* Hoạt động 5: luyện tập.
? Sưu tầm 1 số câu thơ, ca dao nói về cốm ?
(Thôi Hữu) Giã gạo thì ốm, giã cốm thì khoẻ.
(Tục ngữ) 4. Củng cố: - Qua bài học em có cảm nghĩ gì đối với những sản vật của đất nước?
5. Dặn dò: - VN học bài, ôn tập phần văn bản
………
Ngày soạn: 27/11/2011 Ngày dạy: 02/12/2011 TUẦN 15.
Tiết 58:
Tập làm văn: TRẢ BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 3 A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
- Củng cố kiến thức về bài văn phát biểu cảm nghĩ về con người.
- Sửa chữa lỗi chính tả, câu, đoạn cho học sinh.