THỰC TRẠNG ĐÔ LA HÓA Ở VIỆT NAM
2.2 Thực trạng đô la hóa ở Việt Nam
2.2.6. Tác động của tình trạng đô la hóa tại Việt Nam
Do đồng đô la là đồng tiền chính trong giao th ương quốc tế nên ở nước ta nó cũng phát huy đối ta vai trò này. Đô la hóa giúp cho quan h ệ giao thương giữa Việt Nam với các quốc gia phát triển thông qua các hoạt động mua bán h àng hóa, dịch vụ, nguyên vật liệu, các hoạt động thanh toán - xuất nhập khẩu.. Đô la hóa đóng vai tròđặc biệt quan trọng khi Việt Nam hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Nó thúc đẩy các quan hệ giao thương, trao đổi và hoạt đồng đầu tư với nước ngoài.
Đồng đô la có vai trò quan trọng trong nền kinh tế n ước ta do người dân tiêu dùng chấp nhận đồng tiền như một phương tiện thanh toán, tính toán giá trị cũng nh ư cất trữ của cải dưới dạng một tài sản có tính thanh khoản cao, đồng đô la ngày càng trở nên quan trọng hơn trong danh mục tiết kiệm của các hộ gia đình. Đây cũng là một một phương tiện bảo vệ người dân hữu hiệu khi lạm phát gia tăng.
Giúp thu hút nguồn vốn đô la đầu tư của các nước vào Việt Nam. Đây cũng là nguồn lực quan trọng giúp Việt Nam giải quyết phần lớn các nhu cầu về vốn xây dựng cơ sở hạ tầng và đầu tư.
Giúp thu hút nguồn kiều hối và các hoạt động trong nước phát triển như du lịch, du học, người nước ngoài đến Việt Nam đầu tư v.v. tạo thuận lợi cho việc mua bán, trao đổi bằng ngoại tệ
Tỷ lệ dự trữ đô la của Việt Nam trong v ài năm gần đây tăng nhanh. Khi nền kinh tế bị đô la hóa trong hệ thống luôn sẵn có một l ượng đô la dự trữ. Đây là công cụ chống lạm phát và là phương tiện mua hàng hóa ở thị trường phi chính thức.
Bên cạnh những tác động tích cực, đô la hóa còn tác động tiêu cực đến nền kinh tế nước ta,cụ thể :
2.2.6.2. Tác động tiêu cực
Khi hiện tượng đô la hóa tăng lên, đồng đô la được sử dụng phổ biến làm cho ngườidân mất niềm tin vào Việt Nam đồng và chuyển sang sử dụng, dự trữ đồng đô la làm cho Việt Nam đồng có xu hướng giảm giá.
Khi đồng đô la được sử dụng phổ biến, Nh à nước không kiểm soát đ ược dẫn đến thị trường chợ đen về đô la ở n ước ta phát triển mạnh, tác động đến cung – cầu ngoại tệ gây ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Doanh nghiệp phải phụ thuộc nguồn đô la vào thị trường chợ đen khi cần và phải chịu chi phí cao.
Đô la hóa là nguyên nhân gây ra tình trạng hai tỷ giá ở nước ta: tỷ giá trên thị trường chính thức và tỷ giá trên thị trường tự do. Tỷ giá trên thị trường tự do thường cao hơn tỷ giá trên thị trường chính thức (hiện nay khoảng 400 – 700 VND/USD) gây thiệt hại cho doanh nghiệp và một bộ phận dân cư, gây tác động xấu đến niềm tin của người dân đối với Việt Nam đồng. Khi giá cả sản phẩm hàng hóa, dịch vụ được niêm yết, định giá bằng đô la gây thiệt hại cho ng ười tiêu dùng vì khi thanh toán đồng đô la thường được định giá theo giá thị tr ường chợ đen và các cửa hàng áp dụng tỷ giá không thống nhất.
Khi đồng đô la có biến động hay sự dao động của giá dầu, giá thép, nguyên vật liệu, hàng xuất nhập khẩu của nước ta...sẽ tác động trực tiếp đến ngành xuất nhập khẩu và nền kinh tế.
Gây áp lực cho lạm phát khi l ượng đô la vào nước ta nhiều nếu nền kinh tế không sử dụng kịp thời như trường hợp năm 2008 Ngân hàng Nhà nước phải đưa tiền ra mua ngoại tệ khi tổng phương tiện thanh toán tăng lên mà chưa thu tiền đồng về kịp đã tạo áp lực lên lạm phát.
Xuất hiện hoạt động ngầm về đô la như đầu cơ, buôn lậu v.v tác động xấu đến thị trường ngoại tệ và gây khó khăn cho vi ệc kiểm soát ngoại tệ của nh à nước.
Khi các doanh nghiệp không sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro trên thị trường, đô la hóa làm cho doanh nghiệp phải đối mặt với rủi ro tỷ giá và những thiệt hại lớn khi có những biến động bất th ường. Ngay cả nhà đầu tư, người dân khi có biến động sẽ rút vốn hoặc chuyển h ướng đầu tư. Đây là chính những mầm mống của nguy cơ khủng hoảng tiền tệ.
Khi đồng đô la được sử dụng phổ biến, chúng ta sẽ phụ thuộc nhiều vào chính sách tiền tệ của Mỹ vì Ngân hàng nhà nước ta không có chức năng phát h ành đô la.
Về dài hạn đô la hóa tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế bền vững, gây khó khăn trong việc điều hành chính tiền tệ, chính sách tỷ giá và sự an toàn của hệ thống ngân hàng.
Như vậy, chúng ta nhìn nhận đô la hóa tác động đến nền kinh tế n ước ta ở cả mặt tích cực lẫn tiêu cực. Chúng ta phải chấp nhận sự hiện diện của đô la hóa và kiểm soát đô la hóa ở phương diện tận dụng những mặt tích c ực, hạn chế dần dần từng b ước tiêu cực. Vấn đề đô la hóa ở Việt Nam hiện nay đang có xu h ướng gia tăng khi Việt Nam gia nhập quá trình hội nhập kinh tế thế giới. Chúng ta nhận thấy rằng tỷ lệ đô la hóa ở nước ta luôn ở mức khá cao trong những năm qua (trên 20%). Đây chỉ là số tương đối chưa phản ánh chính xác mức độ đô la hóa vì Nhà nước không kiểm soát hết lượng đô la tiêu dùng thực tế trong nền kinh tế v à đặc biệt thị trường ngoại tệ tự do của nước ta hoạt động rất mạnh (theo nghiên cứu thực tế cũng cho thấy các ngân hàng ngoài việc mua bán đô la với ngân h àng Nhà nước và các ngân hàng khác thì vẫn có giao dịch với thị trường chợ đen) và thực tế đô la được tích trữ và tiêu dùng trong dân chúng là rất lớn nên tỷlệ đô la ở nước ta là rất lớn và hiện đang có nguy cơ gia tăng là do một số nguy cơ sau :